Przeobrażenia gleb org Dążenie do zwiększania powierzchni użytków rolnych spowodowało rozpoczęcie melioracji gleb organicznych. Wykopanie sieci rowów odwadniających obniżyło poziom wody gruntowej i umożliwiło rolnicze zagospodarowanie torfowisk. Jednocześnie rozpoczynając procesy glebowe powodujące stopniowe zmiany w morfologii profilu glebowego, układzie faz glebowych, strukturze, właściwościach wodnych i składzie chemicznym masy organicznej… Obniżenie poziomu wody gruntowej powoduje zachwianie równowagi wewnętrznej torfowiska. W efekcie dochodzi do osiadania torfowiska, co się uwidacznia obniżeniem poziomu jego powierzchni i zmniejszeniem miąższości złoża. Zagęszczenie przez mechaniczny nacisk i kurczenie się odwodnionej masy torfu jest najsilniejsze w górnej części profilu glebowego. Jednocześnie rozpoczyna się proces rozkładu materii organicznej. Innymi czynnikami wpływającymi na stopień obniżenia się powierzchni torfowiska są erozja wodna i wietrzna, pożary torfowisk oraz przemysłowa eksploatacja… Skutki zmniejszania się miąższości gleb organicznych są ujemne. Ulega ograniczeniu zdolność magazynowania wody i jej przewodzenia. W płytkich glebach wzrasta podatność na przesuszenie, zarówno z uwagi na mniejsze zasoby wodne, jak i na przerwanie podsiąku na styku warstwy mineralnej i organicznej. Dalsze obniżanie się miąższości powoduje wyłanianie się na powierzchnię podłoża mineralnego, w efekcie czego tworzą się wyspy mineralne wśród gleb organicznych. Prowadzi to do istotnego zróżnicowania stosunków wodnych i warunków produkcji roślinnej… Odwodnienie masy organicznej powoduje jej zagęszczenie i koagulację, czyli przechodzenie od struktury amorficznej do ziarnistej. Proces ten jest tym wyraźniejszy im bardziej zhumifikowana jest gleba. Przeobrażenia te nazywa się procesem murszenia. .. Odwodnienie torfowiska wpływa bezpośrednio na zawartość fazy stałej tych gleb. Wzrost zagęszczenia gleby jest proporcjonalny do zaawansowania procesu murszenia, przy czym najsilniej zagęszczona jest powierzchniowa część profilu. Następują istotne zmiany w układzie faz stałej, gazowej i ciekłej, przy czym objętość zajmowana przez fazę stałą wzrasta niemal dwukrotnie, zmniejszając jednocześnie porowatość. Przeobrażenie gleb miner w wyniku odwodnienia Ewentualna celowość obniżenia poziomu wody gruntowej w glebach mineralnych może dotyczyć jedynie gleb ciężkich. Zabieg taki powoduje zmianę kierunku procesów glebowych. Zmniejsza się przede wszystkim akumulacyjna rola wód gruntowych. Zostaje ona ograniczona do głębiej położonych w profilu glebowym poziomów genetycznych. Następuje zmiana we wzajemnym stosunku trzech faz (stałej, ciekłej i gazowej), w klimacie glebowym, we właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych. Odwodnienie gleb stwarza warunki umożliwiające skupianie się cząstek glebowych, tworzenie gruzełków i poprawę struktury gleb. Zmniejsza się pęcznienie gleby i poprawiają się jej właściwości powietrzno – wodne. W wyniku odwodnienia, wczesną wiosną lub po ulewnych deszczach, następuje obniżenie zawartości wody w glebie – makropory niemal w całości wypełnione są powietrzem. Korzystnym zmianom ulega klimat glebowy. Gleby takie płycej zamarzają. Większa pojemność wodna ogranicza spływy powierzchniowe wód opadowych, co z kolei zapobiega powstawaniu erozji oraz zwiększa zasoby wody dostępnej dla roślin. Gleba strukturalna wchłania większość opadów letnich w wyniku czego w okresach posusznych gleby odwodnione mają większą wilgotność głębszych części profilu glebowego. W dobrze odwodnionej glebie połowa przestworów glebowych jest wypełniona powietrzem. Dzięki temu poziom ornopróchniczny jest dobrze zaopatrzony w tlen, a skład powietrza glebowego jest zbliżony do składu powietrza atmosferycznego.
Klasyfikacja stosunków wilgotnościowych Stosunki wilgotnościowe stanowią jeden z podstawowych czynników decydujących o urodzajności i przydatności rolniczej gleb. Mówiąc o stosunkach wilgotnościowych, bierze się także pod uwagę inny ważny czynnik – powietrze glebowe, którego zawartość ściśle zależy od zawartości i dynamiki wody w glebie. Nadmierne uwilgotnienie gleby, powodujące chociażby okresowy niedostatek tlenu, osłabia wzrost, a nawet hamuje rozwój niektórych roślin, zmniejszając wskutek tego wielkość plonu i współczynnik wykorzystania zasobów wody. .. Układ i dynamika stosunków powietrzno – wodnych uzależnione są głównie od składu mechanicznego gleb, budowy jej profilu oraz rzeźby terenu. Układ i dynamika tych stosunków wykazują dużą różnorodność, która jeszcze bardziej wzrasta w wyniku użytkowania gruntów i stosowania zabiegów agrotechnicznych. W glebach ornych, będących pod ciągłym wpływem zabiegów uprawowych, dynamika układu stosunków powietrzno wodnych jest zdecydowanie wyższa niż w glebach użytków łąkowo – pastwiskowych i leśnych. . Stopień i efektywność wykorzystania wody przez rośliny w warunkach optymalnej uprawy i nawożenia zależą od dynamiki układu stosunków powietrzno – wodnych w ciągu okresu wegetacji. Jeżeli skala okresowych wahań w układzie stosunków powietrzno – wodnych jest większa, to środowisko glebowe może być lepiej wykorzystywane przez rośliny o krótkim okresie wegetacji, można bowiem unikać okresów nadmiernego uwilgotnienia gleby. .Rośliny o długim okresie wegetacji wymagają już bardziej zróżnicowanej dynamiki układu stosunków powietrzno – wodnych, gdyż nie ma tu większej możliwości eliminowania okresów nadmiernego uwilgotnienia lub przesuszenia gleby. Dla produkcji roślinnej jest bardzo ważne, aby układ stosunków powietrzno – wodnych gleby nie ulegał zbyt dużym wahaniom i zapewniał roślinom możliwie najrównomierniejszy dostęp niezbędnych ilości wody i tlenu. Taki zrównoważony układ stosunków wilgotnościowych w glebie określany jest mianem układu „właściwego” lub „optymalnego”. Opowiada to stosowanemu w praktyce pojęciu „wilgotności właściwej” Większe wahania układu stosunków powietrzno – wodnych w glebie są mniej lub bardziej wadliwe. Wadliwość powodowana jest, w niektórych glebach, przez okresowy lub stały niedobór powietrza. Przyczyną wadliwości innych gleb jest natomiast okresowy lub stały nadmiar wody… Rolnicza kartografia gleb wymaga możliwości dokładnego, ale metodycznie łatwego, określenia różnych układów powietrzno – wodnych. Rozróżnia się następujące kategorie układu stosunków powietrzno – wodnych: w gruntach ornych: *gleby o właściwym (optymalnym) uwilgotnieniu *gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione (nie podmokłe) *gleby okresowo podmokłe *gleby podmokłe (trwale podmokłe) *gleby okresowo suche *gleby suche (trwale suche) **Na użytkach zielonych *gleby optymalnie uwilgotnione *gleby okresowo mokre *gleby mokre (trwale mokre) *gleby okresowo suche *gleby suche (trwale suche)… Należy podkreślić, że wymieniony powyżej podział stosunków wilgotnościowych ma charakter orientacyjny, toteż w ścisłych badaniach naukowych, zwłaszcza dotyczących gospodarki wodnej w glebach, należy korzystać z opracowań specjalnych… Wskaźnikiem układu stosunków powietrzno – wodnych zwykle jest oglejenie, jak również wytrącenia żelaziste.
Powietrze glebowe zawiera więc znacznie więcej dwutlenku węgla (około 15 razy), zaś mniej tlenu niż powietrze atmosferyczne. Zawartość CO2 na ogół wzrasta w głąb gleby. Tego typu różnice w składzie ilościowym powietrza glebowego i atmosferycznego są związane z intensywnymi procesami biochemicznymi zachodzącymi w glebie. Gleba jest środowiskiem nieustannego wiązania tlenu i tworzenia się dwutlenki węgla. Korzenie roślin zużywają dużo tlenu w procesie oddychania. Działalność drobnoustrojów powoduje zużycie tlenu na procesy rozkładu substancji organicznej, a produktem jest tu zwykle dwutlenek węgla. Poza tym powietrze glebowe zawiera nieznaczne ilości amoniaku, zaś w glebach bagiennych, także pewne ilości metanu, siarkowodoru i wodoru… Zawartość azotu w powietrzu glebowym jest na ogół nieco wyższa niż w powietrzu atmosferycznym. Gaz ten jest dla roślin dostępny jedynie po uprzednim związaniu go przez mikroorganizmy glebowe. Stosunek tlenu do azotu w powietrzu glebowym różnych gleb waha się w granicach od 1:4 do 1:6… Spadek zawartości tlenu w glebie, od 21% do poniżej kilku procent, jako efekt wysokiej respiracji i organicznej dyfuzji z atmosfery, odbija się niekorzystnie na wzroście, rozwoju i plonowaniu roślin. Przy złym natlenieniu maleje w glebie aktywność mikroorganizmów rozkładających substancję organiczną. Ma miejsce proces amonifikacji, nie ma natomiast warunków do procesu nitryfikacji. W warunkach niedotlenienia i redukcji chemicznej produktami rozkładu substancji organicznej w glebie stają się amoniak, siarkowodór, metan, indol, skatol, merkaptany i in. Związki te nawet w małych stężeniach - rzędu 0,01 – 0,001% - działają toksycznie na organizmy żywe. W morfologicznej systematyce próchnic leśnych wyróżnia się 3 typu: 1.mull – typ próchnicy leśnej, głównie siedlisk eutroficznych. Charakteryzuje się znaczną aktywnością rozkładu substancji organicznej uniemożliwiającą powstawanie poziomu organicznego na powierzchni gleby, z dobrze rozwiniętym poziomem próchnicznym w powierzchniowej części profilu gleby mineralnej. 2.moder – typ próchnicy leśnej, głównie siedlisk mezotroficznych. Charakteryzuje się średnią (mniejszą niż mull, lecz większą niż mor) aktywnością biologiczną rozkładu substancji organicznej, w wyniku czego powstaje poziom surowinowy i detrytusowy. 3.mor – typ próchnicy leśnej, głównie siedlisk oligotroficznych. Charakteryzuje się małą intensywnością rozkładu substancji organicznej przy udziale organizmów glebowych. Wskutek tego powstaje poziom organiczny składający się z poziomów: surowinowego, butwinowego i epihumusowego.
Formy degradacji gleb: 1. wyjałowienie gleby ze składników pokarmowych i naruszenie równowagi jonowej 2. zakwaszenie 3. ubytek próchnicy i pogorszenie jej jakości 4. zniekształcenie stosunków wodnych 5. procesy erozyjne (erozja wodna i wietrzna) 6. mechaniczna destrukcja struktury gleby 7. zniekształcenie rzeźby terenu 8. techniczno – przestrzenne rozdrobnienie powierzchni biologicznie czynnej 9. zanieczyszczenie mechaniczne 10. zanieczyszczenie chemiczne 11. zanieczyszczenie biologiczne Ochrona gleb poprzez wykorzystanie instrumentów prawnych, organizacyjnych i technicznych uwzględnia: 1. ograniczenie przejmowania gruntów biologicznie czynnych na cele nierolnicze i nieleśne 2. ochrona gruntów o dużych walorach ekologicznych i produkcyjnych 3. przeciwdziałanie chemicznej degradacji gleb 4. ograniczenia do minimum ujemnych skutków erozyjnych 5. przeciwdziałanie przesuszeniu, zawodnieniu i technicznej degradacji gleb 6. zagospodarowanie gleb próchnicznych, torfów, gytii oraz innych wartościowych utworów organiczno – mineralnych występujących na terenach przeznaczonych na cele nierolnicze i nieleśne.
Higienizacja gleb związana jest głównie z profilaktyką i ochroną. Głównym celem jest wypracowanie i stosowanie optymalnych systemów ich użytkowania, gwarantujących ekologiczno – zdrowotne warunki bytowania ludzi i zwierząt oraz produkcji środków żywności. Metody te winny wyprzedzać działanie ewentualnych czynników degradujących oraz zwiększać odporność gleb na ich oddziaływanie. Higienizację środowiska glebowego można realizować poprzez: - racjonalną, nawozową gospodarkę biomasą - racjonalną gospodarkę odpadami - optymalizację nawożenia mineralnego i stosowanie chemicznych środków ochrony roślin - dostosowanie i racjonalizację struktury użytkowania terenu i doboru roślin na obszarach degradującego działania presji. ..Ochrona gleb jest zagadnieniem szczególnie istotnym, gdyż zdecydowanie korzystniej dla ekologii i gospodarki jest chronić niż naprawiać wyrządzone szkody. W sytuacji jednak, gdy nastąpi ich degradacja obowiązkowo winno być przeprowadzone ich odtworzenie (rekultywacja).
Rekultywacja to rekonstrukcja (odtworzenie) gleby zniszczonej mechanicznie, detoksykacja i biologiczne uaktywnienie obszarów zdegradowanych chemicznie oraz regulacja stosunków wodnych na gruntach zawodnionych i przesuszonych.
Rekultywację stosuje się najczęściej na: - składowiskach różnych odpadów - wyrobiskach po eksploatacji różnych surowców - glebach zniszczonych przez erozję wodną - glebach zniszczonych mechanicznie np. w otoczeniu realizacji infrastruktury technicznej - obszarach zawodnionych w nieckach osiadania w otoczeniu zbiorników wodnych i nadpoziomowych składowisk odpadów - obszarach zdegradowanych chemicznie.
Rekultywacja może być techniczna lub biologiczna. R.techniczna (podstawowa) obejmuje ukształtowanie rzeźby terenu, uregulowanie stosunków wodnych, odtwarzanie gleby metodami technicznymi, tj. pokrywanie gruntów zdegradowanych lub zdewastowanych chemicznie warstwą gleby, budowanie dróg dojazdowych, umacnianie skarp itp. R.biologiczna polega na stosowaniu zabiegów mających na celu wytworzenie na powierzchni nieużytku warstwy gleby. W tym celu wykonuje się uprawę mechaniczną, nawożenie, dobór i uprawę roślin próchnicotwórczych (motylkowe i trawy).
Procesy glebotwórcze Całokształt zjawisk fizycznych, chemicznych, biochemicznych i biologicznych zachodzących w powierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej pod wpływem kontaktu z biosferą, atmosferą i hydrosferą, w wyniku których powstają gleby nazywa się procesem glebotwórczym. Do tych zjawisk należą między innymi: rozkład i synteza substratu mineralnego i resztek organicznych, przemieszczanie mineralnych i organicznych składników z udziałem żywych organizmów, a także w postaci gazów, roztworów i zawiesin transportowanych przez ciekłą fazę gleby. Zalicza się również do nich wymianę materii i przepływ energii między organizmami żywymi a substratem mineralnym gleby. Istota procesu glebotwórczego polega na stopniowym, w trakcie jego trwania, przetwarzaniu i przystosowaniu pierwotnie martwego substratu mineralnego do stanu urodzajności. Wtedy można mówić o powstaniu gleby, zdolnej spełniać wymagania pokarmowe roślin. Proces próchnicotwórczy i rząd gleb czarnoziemnych Istota procesu glebotwórczego w czarnoziemach polega na dominacji intensywnych procesów biologicznych nad wietrzeniem fazy mineralnej oraz przemieszczaniem produktów wietrzenia. Efektem tego jest znaczny dopływ substancji organicznej do substratu glebowego. Warunki humifikacji sprzyjają intensywnym przemianom świeżej lub słabo rozłożonej substancji organicznej w związki próchniczne, o przewadze kwasów huminowych nad kwasami fulwowymi. W glebach tych tworzą się połączenia organiczno – mineralne z minerałami ilastymi. Znaczny udział fauny glebowej w procesach glebotwórczych jest jednym z czynników kształtowania się glebowych poziomów próchnicznych. Proces brunatnienia i płowienie - rząd gleb brunatnoziemnych Proces brunatnienia – polega na stopniowym rozpadzie pierwotnych krzemianów i glinokrzemianów, a następnie uwalnianiu z nich związków żelaza i glinu w postaci rozpuszczalnych wodorotlenków i kompleksów z kwasami próchnicznymi. Związki te osadzają się na powierzchni ziaren gleby, nadając im brunatną barwę. W efekcie brunatnienia tworzą się trwałe kompleksy próchniczno – ilasto – żelaziste, dlatego też nie zachodzi przemieszczanie się w profilu glebowym związków żelaza i glinu. Proces ten prowadzi do powstawania poziomu brunatnienia (Bbr) charakterystycznego dla gleb typu brunatnego. Proces przemywania (płowienia, lessiważu) – polega na przemieszczaniu w głąb profilu glebowego wymytych z wyżej leżących poziomów cząstek koloidalnych będących w stanie rozproszenia, bez ich uprzedniego rozkładu. Przemywanie odbywa się przy słabo kwaśnym odczynie gleby. Proces ten prowadzi do powstawania w profilu glebowym poziomu płowego (Eet), a poniżej jego poziomu iluwialnego ilastego (Bt), które to poziomy pozwalają zaliczać glebę do typu gleb płowych. Proces rdzawienia i bielicowania. Gleby bielicoziemne Gleby rdzawe tworzą się w wyniku procesu rdzawienia - Wyróżniającą cechą tego procesu jest powstawanie w utworach piaszczystych nieruchliwych kompleksów próchnicy z półtoratlenkami. Kompleksy te wraz z pewną ilością wolnych tlenków Fe i Al, nie związanych z próchnicą, tworzą trwałe otoczki na ziarnach mineralnych. W genezie gleb rdzawych, w odróżnieniu od gleb brunatnych, związki kompleksowe próchniczno – ilaste nie odgrywają większej roli ze względu na bardzo małą zawartość frakcji ilastej. Skałami macierzystymi gleb rdzawych mogą być piaski zwałowe, piaski sandrowe bliskiego transportu oraz inne utwory piaszczyste słabo przesortowane i mało przemyte. Często wykazują znaczne domieszki frakcji szkieletowych i stosunkowo duży udział glinokrzemianów stanowiących główną rezerwę składników odżywczych. Minerały wykazują dość silny stopień zwietrzenia (częste są ślady wietrzenia w warunkach peryglacjalnych). Proces bielicowania – przebiega przy kwaśnym odczynie gleb, głównie w utworach piaszczystych, ubogich w składniki pokarmowe, przede wszystkim w borach iglastych klimatu wilgotnego, umiarkowanego i chłodnego. Proces ten polega na rozkładzie glinokrzemianów i koloidów glebowych, na wymywaniu w głąb profilu glebowego składników. W pierwszej kolejności wymywaniu ulegają składniki o charakterze zasadowym, następnie zostają uruchomione kwasy próchnicowe oraz związki żelaza i glinu, przy równoczesnej częściowej redukcji związków żelaza. Żelazo i glin tworzą łatwo rozpuszczalne kompleksy z kwasami fulwowymi. Proces wymywania składników pochodzących z rozkładu koloidów glebowych i glinokrzemianów prowadzi do powstania poziomu eluwialnego, o jasnym zabarwieniu, często prawie całkowitym wybieleniu (Ees; stąd polska nazwa procesu i typu gleb). Formujący się poniżej poziom iluwialny wzbogaca się w te związki i przyjmuje barwę rdzawą, brunatnordzawą, czasami czarną, często twardą, orsztynową. Proces glejowy – polega na redukcji, w warunkach nadmiernej wilgotności (wynikających z utrudnionego dostępu powietrza), różnych mineralnych związków: głównie żelaza i manganu. Związki żelaza trójwartościowego, mające zabarwienie brunatnordzawe lub żółtordzawe, przechodzą przy udziale mikroorganizmów beztlenowych, w obecności substancji organicznej, w związki żelaza dwuwartościowego. Związki żelaza na plus drugim stopniu utlenienia nadają glebie barwę stalowoszarą z odcieniem zielonym lub niebieskim. Mają one formę ruchliwą, dzięki czemu przemieszczają się w profilu glebowym. Na różnych głębokościach tego profilu, przy zmianie warunków na tlenowe, związki żelaza i manganu mogą wytrącać się pod postacią konkrecji żelazisto – manganowych. Proces darniowy i czarne ziemie Czarne ziemie powstają w wyniku akumulacji substancji organicznej w warunkach dużej wilgotności. Powstają one z mineralnych utworów glebowych zasobnych w węglan wapnia i części ilaste. Większość czarnych ziem występuje na utworach mineralnych o uziarnieniu glin, utworów pyłowych i iłów. Spotyka się również czarne ziemie wytworzone z piasków gliniastych. Powstają one w obniżeniach terenowych o płytkim zwierciadle eutroficznych wód gruntowych w warunkach zabagniania gruntowo – glejowego. Akumulacja masy organicznej jest związane z rozwojem procesu darniowego. Proces bagienny i gleby bagienne Proces bagienny – polega na gromadzeniu się i humifikacji szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia, a tym samym w warunkach beztlenowych. W zależności od intensywności i długotrwałości warunków beztlenowych mogą powstawać utwory całkowicie zhumifikowane, które nazywa się mułami, lub utwory częściowo zhumifikowane, nazywane torfami. Gleby powstające pod wpływem procesu bagiennego zalicza się do mułowo – bagiennych bądź torfowo – bagiennych. Proces bagienny może przebiegać w dwu odmianach, jako proces mułotwórczy w warunkach słabej anaerobiozy, prowadzący do odkładania mułów lub jako proces torfotwórczy – w warunkach całkowicie beztlenowych, prowadzący do powstawania torfów. W efekcie procesu torfotwórczego następuje akumulacja masy organicznej. Zarówno proces torfotwórczy, jak i mułotwórczy zachodzą w powierzchniowej części profilu glebowego. Głębiej zalega materiał glebowy, który nie podlega dalszym przeobrażeniom aż do zmiany stosunków wodnych.
Proces murszenia i gleby pobagienne Proces murszenia – zachodzi w odwodnionych warstwach gleb organicznych (torfowych, mułowych, gytiowych), a więc w warunkach tlenowych. Intensywność procesu zależy od rodzaju utworu organicznego i jego stopnia zhumifikowania oraz od głębokości odwodnienia. Proces ten polega na fizycznych, fizykochemicznych i biochemicznych przemianach zachodzących w substancji organicznej, a w szczególności w jej koloidalnej części. Odwodniona masa torfu, mułu lub gytii kurczy się, pękając dzieli się na agregaty o dużych rozmiarach, które w dalszej fazie procesu murszenia dzielą się na drobniejsze agregaty przybierając niekiedy formę ziaren. Im bardziej zhumifikowana jest masa organiczna, tym twardsze i bardziej trwałe powstają ziarna murszu.
I. G LITOGEN I AUTOGEN
I.G.LITOGEN G o budowie i właśc uzależn gł od właśc skał macierzystych. W glebach litogenicznych skład chem i miner skały macierzystej oraz jej uziarnienie wpływają dominująco na przebieg procesów glebotwórczych. G wytworzone ze skał kwarcowo–krzemianowych, bezwęglanowych jak również gleby wytworzone z litych skał wapiennych. Należą tu również gleby położone na skłonach i wyniosłościach, gdzie poprzez ciągłą erozję pow następuje > miąższości solum G, a skała macierzysta znajduje się w bezp kontakcie z poziomem pow. G litogeniczne chartka się zasadniczą budową profilu A–C, mogą jednak w posiadać słabo wykształcony poziom brunatnienia lub bielicowania stanowiący razem z wyst w nim okruchami skalnymi przejście do poziomu skały macierzystej.
1.G inicjalne skaliste (litosole) G wytworzone in situ (na miejscu swego powstania) z różnych niewęglanowych skał masywnych. Są one b.płytkie, o miąższości materiału zwietrzałego nie przekraczającej 10 cm (nie uwzględniając głębszych szczelin). Wyst w różnych położeniach nad poziomem morza i wykazują różny stopień zakwaszenia, który zależny od rodzaju skały macierzystej. Budowa profilowa tych gleb przedstawia się nastepująco AC–C. Pod poziomem AC, zawierającym znaczne ilości odłamków skały macierzystej oraz małe ilości zhumifikowanej sub org, zalega bezp lita skała. Do tego typu zalicza się G obszarów turni, gołoborza itp. nie posiadające roślinności drzewiastej czy zielnej lub posiadające pojedyncze okazy. Skąpą pokrywę roślinną tworzą najcz zespoły zbiorowisk naskalnych lub murawowych. Niekiedy spotyka się także poj, skarlałe okazy świerka, sosny lub kosówki. 2 podtypy: a.gleby inicjalne skaliste erozyjne (litosole) b.gleby inicjalne skaliste poligonalne (strukturowe) 2.G inicjalne luźne (regosole) G o budowie profilu (A)C–C, reprezentujące początk stadium rozwoju procesu glebotw. Są one wytworzone z różnych osadów klastycznych nie zlepionych lepiszczem. Do tego typu zaliczane są też wyst w terenach górskich tzw. piarżyska skał kwarcowo–krzemianowych (z przewagą żwiru i piasku). Niekiedy posiadają one znaczną miąższość, nawet >100 cm. Poziom (A)C, nie przekraczające 10 cm, zawiera b.małe ilości zhumifikowanej sub org. Właśc chem zależą w dużym stopniu od geologicznego pochodzenia skały macierzystej. Możliwości ich użytkowania są b.ogranicz. Omawiane gleby tworzą siedliska dla mało wymagającej roślinności pionierskiej, np. zespołu szczawioru i skalnic, kosmatki brunatnej czy też początk sukcesji zarośli kosówki....
dawajtoo