KOMEDIA
Jean-François Marmontel podział komizmu:
1) niski (obyczaje ludowe).
2) mieszczański (oparty o naśladowanie beau monde),
3) szlachetny lub wysoki (wprowadza na scenę arystokrację).
Podział ze względu na cel:
- komizm charakteru
- komizm sytuacji
- komizm wzruszający
Inne kryterium – ze względu na cel komedii:
1) komizm charakteru,
2) komizm sytuacji,
3) komizm wzruszający.
Jean Jacques Rousseau (1712-1778), List do d’Alemberta o widowiskach (1758)
Autor sztuki nie podporządkowuje się celowi moralnemu, ale konieczności podobania się publiczności (komedia jak kobieta).
Przesada nie czyni obiektów nienawistnymi, czyni je tylko śmiesznymi.
Komedia przekształca wadę w śmieszność.
KOMEDIA MORALNA:
Philippe Néricault Destouches (1670-1754)
· L'Ingrat (Niewdzięcznik – 1712)
· Le Médisant (Oszczerca – 1715)
· Le Philosophe marié (Filozof żonaty –1727)
· Les Philosophes amoureux ( Zakochani filozofowie –1730)
· Le Glorieux (Dumny– 1732).
· Le Dissipateur (Marnotrawca –1753)
Klasycystyczne reguły.
Przystosowanie wzorca komedii Moliera do wyrażania treści dydaktycznych :
- uproszczenie charakterów (typy),
- kontrastowe zestawianie bohaterów
(Najczęściej wątek małżeński – pozytywny i negatywny konkurent do ręki panny)
KOMEDIA ŁZAWA (płaczliwa) (comédie larmoyante):
Pierre Claude Nivelle de La Chaussèe (1692-1754)
Le préjugé á la mode (Przesąd modny – 1735)
KOMEDIA I O KOMEDII W POLSCE
Ignacy Krasicki, Apologia teatru: 1765-1766 – cztery artykuły w „Monitorze”
Franciszek Bohomolec (1720-1784)
Komedie na teatrum
1766 – Małżeństwo z kalendarza; Marnotrawca; Staruszkiewicz; Staruszka młoda; Ceremoniat.
1767 – Pijacy; Pan dobry; Wdowa; Monitor
1774 – Czary
1779 – Autor komedii
Kontrast jako dominujący czynnik kompozycyjny komedii.
Po jednej stronie postacie wzorowe, po drugiej karykaturalne (z zagęszczeniem negatywnych cech).
Krasicki
Solenizant; Statysta; Łgarz; Krosienka (albo Po modnemu), Pieniacz, Frant, Mędrzec, Satyryk (niedokończona)
Adam Kazimierz Czartoryski (1734-1823)
Panna na wydaniu (1771), Dumny (ok. 1773), Gracz (1774), Bliźnięta (1775), Mniejszy koncept jak przysługa (Pysznoskąpski – 1777), Kawa (1779); niewydana jednoaktówka Koczyk pomarańczowy.
Wszystkie trzy odmiany komedii: 1) intrygowe – Panna na wydaniu, 2) charakterowe – Gracz, 3) dyskursywne – Kawa.
Julian Urysn Niemcewicz, Powrót posła (1790)
Pierre Carlet de Chamblain de Marivaux (1688 – 1763)
Surprise de l'amour (Niespodzianka miłości – 1722)
Le jeu de l’amour et du hasard (Igraszki trafu i miłości –1730)
Les fausses confidences (Fałszywe zwierzenia (1730)
marivaudage
Komedia analizy miłosnej, obserwacja rodzącego się uczucia, z wszystkimi jego problemami, wahaniami, kłopotami.
Subtelne dialogi, tkliwy i dowcipny dialog.
WARSZAWSKA KOMEDIA OBYCZAJOWA :
Odchodzenie od wychowywania na rzecz bezinteresownej rozrywki.
Rokokowa teatralizacja świata.
Przemiany obyczajowości „wielkiego świata”.
Główni reprezentanci: fircyk i dama modna.
Wszystko pokazane z perspektywy obserwatora, nie oceniającego.
Przedstawianie postaw hedonistycznych, akceptacja erotycznej swobody.
· Jan Drozdowski:
Literat z biedy; Umizgi dla przysługi; Bigos hultajski
· Grzegorz Broniszewski:
Filut postrzeżony; Kochanek bez serca, czyli Guwernantka zalotna; Wet za wet, czyli Darmo nic
· Feliks Oraczewski:
Pieniacz; Polak cudzoziemiec w Warszawie; Zabawy, czyli Życie bez celu
· Dyzma Bończa Tomaszewski:
Małżeństwo w rozwodzie
· Franciszek Zabłocki:
Zabobonnik; Fircyk w zalotach; Król w kraju rozkoszy; Sarmatyzm; Żółta szlafmyca; Mężowie poprawieni przez swoje żony
Komedia obyczajowa warszawska, oprac. Z. Wołoszyńska, Warszawa 1960
Denis Diderot (1713-1784)
Syn naturalny (1757), Ojciec rodziny (1759)
Poglądy teoretyczne:
1. Rozmowy o „Synu naturalnym”
2. Rozprawa o poezji dramatycznej
1. Drabina dramatyczna:
· cudowność
· rodzaj tragiczny
· ...
chahaviah