Postęp biologiczny – wykorzystanie możliwości roślin uprawnych do optymalizacji plonu rolniczego. Ekologiczny sposób intensyfikacji produkcji rolniczej polegający na doskonaleniu genetycznym roślin i zwierząt, które stają się wydatniejsze w korzystaniu z sił przyrody i przemysłowych środków oraz są jakościowo lepsze z punktu wymagań człowieka, co w efekcie zmniejsza koszt produkcji rolniczej. 2. Mierniki postępu biologicznego. 1.Liczba zarejestrowanych odmian krajowych. 2. Ruch odmianowy (częstotliwość wymiany odmian wpisanych do RK). 3. Poziom plonowania nowych odmian w doświadczeniach COBORU. 4.Poziom wartości ważnych gospodarczo cech jakościowych i odpornościowych. 5. Powierzchnia upraw nasiennych (całkowita i zajęta przez nowe odmiany). 6. Powierzchnia upraw produkcyjnych obsianych nasionami kwalifikowanymi. 7. Udział nowych odmian w uprawach produkcyjnych. 8. Poziom plonowania odmian w uprawach produkcyjnych. 9. Wprowadzenie do uprawy nowych gatunków (sorgo, amarantus). 10. Stosowanie nowych metod genetyczno – hodowlanych. 11. Zachowanie bioróżnorodności. 3. Odmiana rolnicza – zbiorowość roślin lub ich części w obrębie botanicznej jednostki systematycznej (nie jest jednostką taksonomiczną). 4. Postęp genetyczny – zwiększenie wartości danej cechy w pokoleniu potomnym w porównaniu do populacji rodzicielskiej w wyniku prowadzenia selekcji. Postęp to skutek czynności selekcji zależnej od zmienności genetycznej osobników populacji wyjściowej, maskującego wpływu środowiska oraz intensywności dokonanej selekcji. Zależy od odziedziczalności selekcjonowanej cechy, zmienności selekcjonowanego materiału oraz intensywności selekcji. 5. Postęp odmianowy – wzrost plonów lub poprawa wartości i innych cech użytkowych w wyniku wprowadzenia do uprawy nowych odmian. 6. Postęp hodowlany – suma różnych elementów wartości gospodarczej i użytkowej wnoszona sukcesywnie przez nowe odmiany do znajdujących się w uprawie. Dotyczy całego procesu kreowania nowych odmian. Tworzenie nowych odmian, ich rejestracja, reprodukcja. 7.Pojęcia: COBORU – Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych; OWT – odrębność, wyrównanie, trwałość; WGO – odmiana wykazuje zadawalającą wartość gospodarczą; PDO – Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe; LZO – Lista Zalecanych Odmian. 8. Pojęcia: Haploid – organizm, który posiada w swoich komórkach somatycznych n liczbę chromosomów. Podwójny haploid – jest homozygotą pod względem wszystkich par alleli. W procesie metagenezy, transformacji genetycznej, w hodowli nowych odmian. Poliploid – organizm, który posiada w swoich komórkach somatycznych 3 lub więcej genomów. Krzyżowanie somatyczne – 1.uzyskanie protoplastów z tkanek liścia siewki drogą trawienia enzymatycznego; 2.umieszczenie w kulturze in vitro protoplastów dwóch różnych gatunków; 3.stymulacja protoplastów do połączenia; 4.fuzja protoplastów –cytoplazmy i jąder; 5.regeneracja rośliny mieszańcowej w kulturze in vitro. Marker molekularny – wyznacznik, dowolna genetycznie kontrolowana cecha fenotypowa lub też dowolna różnica genetyczna wykorzystywana dla ujawnienia polimorfizmu osobniczego – ujawniający zmienność sekwencji nukleotydowej DNA:RALP, RAPD, CAPS, AFLP, SSR. 9.Sposoby otrzymywania haploidów -1.metoda bulbozowa – eliminacja chromosomów w zarodku mieszańcowym.2.androgeneza, gynogeneza – stymulacja do rozwoju haploidalnych komórek gametofitu męskiego lub żeńskiego w warunkach kultury in vitro.
10.Sposoby otrzymywania poliploidów. 1.podwojenie liczby chromosomów chromosomów zygocie
lub somatycznych komórkach merystematycznych na skutek działania czynników chemicznych lub fizycznych.2.Selekcja poliploidalnego potomstwa w pokoleniu F1 powstałego powstałego oparciu i niezredukowane gamety.3.Kultury In vitro protoplastów-otrzymywanie auto i alloploidów drogą krzyżowania somatycznego.4.Regeneracja roślin poliploidalnych w kulturze In vitro poprzez stadium kalusa. 11.Formy ochrony bioróżnorodności *In situ (w środowisku) – rezerwaty przyrody, parki narodowe i krajobrazowe, ogrody przydomowe, gospodarstwa rolne i leśne. Dla potrzeb rolnictwa – ochrona w naturalnych siedliskach dziko rosnących roślin, użytkowych, dzikich gatunków spokrewnionych oraz ochrona gatunków hodowlanych w otoczeniu, w którym rozwinęły swoje specyficzne właściwości. – „ochrona w gospodarstwach”- zachowanie danej formy w miejscu pochodzenia oraz poddawanie jej w dalszym ciągu tradycyjnemu sposobowi uprawy i selekcji, który doprowadził do jej powstania. *ex situ (poza środowiskiem) – banki genów, banki roślinnych kultur in vitro, kolekcje polowe, ogrody botaniczne, rozmnażanie, reitntrodukcje i introdukcje. 12.Rola i zadania banków genów. Wyspecjalizowane instytucje, których zadaniem jest zachowanie zasobów genowych ex situ i uczynienie ich dostępnymi do wykorzystania. Ochrona zasobów genowych, zachowanie bioróżnorodności, dostarczanie możliwie szerokiego materiału wyjściowego do hodowli. 13.Formy długotrwałego przechowywania materiałów roślinnych. Nasiona; ziarna pyłku; kultury in vitro tkanek, całych roślin lub ich fragmentów; organy rozmnażania wegetatywnego roślin; izolowane fragmenty DNA. 15.Rola roślin alternatywnych. 1.Zastępowanie tradycyjnych roślin uprawnych.2.Produkcja odnawialnych surowców dla przemysłu.3.Pozyskiwanie odnawialnych źródeł energii.4.Zwiększenie różnorodności biologicznej pokarmu roślinnego.5.Ekologizacja rolnictwa.6.Biologiczna rekultywacja gleb.7.Przeciwdziałanie efektowi cieplarnianemu.8.Produkcja leków, przeciwciał, szczepionek i innych farmaceutyków przez rośliny. 16.Nowe możliwości wykorzystywania obecnie uprawianych roślin uprawnych. 1.Uprawa wieloletnich zbóż (mieszanki, żyto) jako trwałe UZ.2.Uprawa roślin transgenicznych na cele specjalne dla przemysłu farmaceutycznego, chemicznego.3.Uprawa dla łagodzenia efektu cieplarnianego (miskant olbrzymi, szkarłat uprawny).4.Produkcja surowców odnawialnych: biopaliwa, bioenergia, biowłówkna, bioplastiki, bioskładniki (rzepak, słonecznik, len, soja, kataran). 17.Przykłady roślin na cele żywieniowe, energetyczne, farmaceutyczne i in. Energetyczne: wierzba en., drzewa miękkie(topola); słoma zbóż, rzepakowa; ziarno owsa, kukurydzy; szybko rosnące gatunki (śluzowiec, miskant, rdestowiec). Żywieniowe: pszenica, ryż, kukurydza, soja, maniok, jęczmień. Farmaceutyczne: ciesiołek, żeń-szeń, ogórecznik. Do biowłókna: len włóknisty, konopie, mozga trzcinowata, miskant olbrzymi, śluzowiec. 18.Plon rolniczy (użytkowy, ekonomiczny) – część rośliny uprawnej stanowiąca wartość gospodarczą, która zależy od: właściwości genetycznej uprawianej rośliny; wierności plonowania(stabilności); wydajności wykorzystywania światła w procesie fotosyntezy oraz substratów pobieranych ze środowiska(jonów, wody); wzorca dystrybucji, który zapewnia intensywny transport do organu stanowiącego plon rolniczy czyli wysoki współczynnik plonowania przy stosunkowo małej masie organów nieużytkowych. 19.Procesy determinujące powstanie plonu rolniczego. Intensywność fotosyntezy, długość liści, powierzchnia organów zielonych→ globalna produkcja fotosyntetyczna→ produkcja fotosyntezy netto(→ plon użytkowy, sucha masa pozostałych organów), straty suchej masy(→ oddychanie i fotooddychanie, efekt uszkodzeń mechanicznych). 20.Współczynnik plonowania (HI) określa ułamkową wartość plonu użytkowego w stosunku do masy całej rośliny (plonu biologicznego) 0,3 – 0,5
sshiza