{282}{367}Dlaczego tutaj jestemy?|Skšd pochodzimy? {367}{448}To najbardziej pierwotne|z pytań jakie sobie zadajemy. {448}{593}Ważnš częciš ludzkiej natury|jest chęć znalezienia na nie odpowiedzi. {720}{863}Możemy poszukiwać odpowiedzi|cofajšc się setki tysięcy lat wstecz|do poczštku istnienia ludzkoci. {863}{991}Ale w rzeczywistoci, nasza historia wykracza|dużo dalej w przeszłoć. {991}{1099}Nasza historia zaczyna się|wraz z poczštkiem wszechwiata. {1182}{1287}Powstał on 13.7 miliarda lat temu. {1402}{1598}I dzi zawiera ponad 100|miliardów galaktyk, z których każda zawiera|setki miliardów gwiazd. {1738}{1905}W tej serii, chcę Wam opowiedzieć|tę historię, ponieważ|jestemy częciš tego wszechwiata. {1905}{1992}Więc jego historia jest naszš historiš. {2124}{2215}To historia, której nie można by opowiedzieć|bez czego tak fundamentalnego, {2215}{2294}że niemożliwe jest wyobrazić sobie|wszechwiat bez tego. {2294}{2416}Jest to wpisane w istotę|kosmosu. Czas. {2532}{2652}Nie ustajšce upływanie czasu|kierowało ewolucjš wszechwiata {2652}{2728}i stworzyło wiele|niesamowitych cudów. {2817}{2967}Te wspaniałoci zabiorš nas w podróż|od poczštku wszechwiata|do jego ewentualnego końca. {3200}{3300}Wspaniałoci Wszechwiata {3340}{3430}CZĘĆ I - PRZEZNACZENIE {3450}{3550}Tłumaczenie - MKW NonDreamer {3727}{3801}To jest Chankillo|na północno-zachodnim wybrzeżu Peru. {3801}{3937}I to jedno z mniej znanych|archeologicznych miejsc w Ameryce Południowej. {3937}{4037}Ale dla mnie, to z pewnociš|jedno z najbardziej fascynujšcych. {4240}{4367}Około 2,5 tysišca lat temu,|cywilizacja, o której nie wiemy|prawie nic {4367}{4447}zbudowała te wištynie|na pustyni. {4574}{4685}Ich ciany były kiedy białe|i pokryte rysowanymi malowidłami. {4787}{4850}Dzi, wszystkie z wyjštkiem|kilku najmniejszych fragmentów {4850}{4892}tych dekoracji zniknęły. {4892}{5049}Szczegóły ich kultury oraz|wszystkie lady ich języka przepadły. {5158}{5247}A pomimo tego, jeli stanie się w odpowiednim|miejscu, można nadal dowiadczyć {5247}{5405}prawdziwego celu Chankillo,|w dokładnie ten sam sposób|gdy zostało ono zbudowane. {5517}{5612}Aby jednak to zrobić, musisz być tutaj|zanim słońce wzejdzie. {5979}{6067}Te wieże formujš|starożytny kalendarz słoneczny. {6067}{6231}W różnych okresach roku,|punkt wschodu słońca jest|w innym miejscu na horyzoncie. {6231}{6311}21 grudnia, to dzień tutaj|na półkuli południowej {6311}{6395}przesilenia letniego,|najdłuższy dzień, {6395}{6508}słońce wstaje tuż po prawej|od wieży najbardziej po prawej stronie. {6508}{6702}Potem, gdy rok przemija, słońce|porusza się przez wieże aż do|21 czerwca, przesilenia zimowego, {6702}{6826}najkrótszy dzień, wstaje tuż|po lewej stronie od najbardziej na lewo położonej wieży. {6826}{6969}Tak naprawdę dokładnie pomiędzy|tš góry którš widać dalej|i ostatniej na lewo wieży. {6969}{7056}Więc, w każdym momencie roku,|gdy oglšdasz wschód słońca, {7056}{7144}możesz okrelić jego pozycję|i możesz powiedzieć, {7144}{7239}z dokładnociš do|2 lub 3 dni, konkretnš datę. {7239}{7327}Dzisiejsza data to 15 wrzenia. {7327}{7468}Oznacza to, że słońce|wzejdzie pomiędzy|5 i 6 wieżš. {7756}{7900}Chankillo nadal działa jako kalendarz,|ponieważ słońce nadal wstaje|w tym samym miejscu dzi, {7900}{7981}jak wtedy gdy te głazy|były pierwszy raz położone. {8106}{8231}To cudowny widok,|gdy słońce zapala się pomiędzy wieżami. {8424}{8527}Można niemal wyczuć obecnoć|przeszłoci w tym miejscu.|Wyobracie sobie jak to musiało wyglšdać kiedy. {8527}{8634}Tysišce mieszkańców|stało tutaj by witać słońce, {8634}{8719}które było ich bóstwem.|Prawie na pewno ich bogiem. {8719}{8788}Cóż za niesamowite osišgnięcie. {8788}{8864}Prawdopodobnie jedna z naszych|pierwszych prób {8864}{8931}mierzenia nieba. {9266}{9307}Przez tysišclecia, {9307}{9420}to pragnienie, by mierzyć|to co dzieje się na niebie {9420}{9557}doprowadziło do nowoczesnej astronomii|i położyło podstawy|pod nowoczesnš cywilizację. {9792}{9838}Być może zbuduję jednš w moim ogrodzie. {9935}{9995}Chcę jednš! {10214}{10313}13 wież, które tworzš ten grzbiet|sš testamentem naszej {10313}{10435}trwajšcej fascynacji|mierzenia czasu na niebie. {10435}{10577}I sš bezporednim połšczeniem|między naszym życiem a kosmosem. {10616}{10704}Wschodzenie i zachowanie|słońca dostarcza epickiego bicia serca, {10704}{10779}które pozwala nam oznaczać|przemijanie czasu. {10996}{11148}Dzień na Ziemi to 24 godziny,|tyle czasu zabiera Ziemi|obrót wokół własnej osi. {11354}{11442}Nasze miesišce bazujš|na 29,5 dniach, {11442}{11534}które potrzebuje księżyc by wzejć|i zejć z nocnego nieba. {11620}{11709}A rok trwa|365 i jednš czwarta dnia, {11709}{11803}tyle zabiera nam|okršżenie słońca po orbicie. {11866}{11990}Te znane nam oznaczenia skali czasu|odmierzajš przemijanie naszego życia. {11990}{12106}Ale życie wszechwiata|toczy się w zupełnie innej skali. {12219}{12324}Gdy spojrzysz na nocne niebo,|nie tylko widzisz gwiazdy. {12324}{12446}Te małe punkty wiatła|to miliony różnych zegarów, {12446}{12588}których cieżka życia trwa|przez miliardy,|a może i nawet biliony lat. {12822}{12917}Ten film jest o|największych ekspansjach czasu. {12917}{13005}Odległy czas,|który kształtuje wszechwiat. {13063}{13215}Od jego wybuchowego poczštku, przez|niezliczone generacje gwiazd,|planet i galaktyk, {13215}{13263}aż do ewentualnego końca, {13263}{13389}przeznaczenie wszechwiata jest|zdeterminowane przez przemijanie czasu. {13612}{13774}Skale czasu w kosmosie|wydajš się tak niewyobrażalnie ogromne, że jest|niemal niemożliwe odwoływać się do nich. {13812}{13974}Pomimo tego sš miejsca na Ziemi,|gdzie możemy mierzyć czas|w skali wszechwiata. {14166}{14304}To jest Ostional na północnym|wybrzeżu Kostaryki, nad Pacyfikiem. {14304}{14427}I przybyłem tu by dowiadczyć|naturalnego wydarzenia, które rozpoczęło się dziać, {14427}{14519}na długo zanim|jakikolwiek człowiek istniał by je widzieć. {14519}{14662}I przypuszczam, że to naprawdę jest|nasze okno w odległš przeszłoć|życia na naszej planecie. {15244}{15400}Zaraz gdy słońce zniknie za|horyzontem i ukaże się księżyc|by stworzyć odpowiednie pływy, {15400}{15500}ta plaża zostaje odwiedzona|przez prehistoryczne stworzenia. {15786}{15866}Pod ochronš ciemnoci,|one wynurzajš się z oceanu. {16079}{16156}Playa Ostional jest jednš z niewielu|plaż na wiecie, {16156}{16238}gdzie tak duże iloci|żółwi morskich wylęgajš się. {16511}{16613}Ale to co sprawia, iż jest to niewiarygodne|jest niesamowita długoć czasu, {16613}{16678}od kiedy te sceny|rozgrywajš się. {16834}{16931}To jest częć jednego z najstarszych|cykli życia na Ziemi. {16931}{17069}W noce jak te, przez ostatnie|100 milionów lat, żółwie takie jak te, {17069}{17189}holujš się z otchłani|oceanu by złożyć swe jaja. {17239}{17319}To niemal|niezrównany okres czasu. {17319}{17424}100 milionów lat temu, po Ziemi|chodziły dinozaury, {17424}{17499}a Ziemia|wyglšdała znacznie inaczej. {17499}{17596}Ameryka Południowa nie była połšczona|z Amerykš Północnš. {17596}{17684}Północna Ameryka była|znacznie bliżej Europy. {17684}{17752}Australia była złšczona|z Antarktydš. {17925}{17976}To naprawdę co... {17976}{18106}wspaniałego by być tak blisko|tak starego cyklu życia. {18141}{18205}Mogę nawet słyszeć ich oddechy, właciwie. {18522}{18578}Wiec, naprawdę godne zapamiętania dowiadczenie. {18578}{18663}Mam na myli, że naprawdę|pięknie jest widzieć to. {18663}{18808}W jednš z wielu setek|milionów nocy|rozcišgniętych tak daleko w przeszłoć. {19046}{19086}I odeszła. {19348}{19499}Być wiadkiem momentu takiego jak ten,|to otworzyć połšczenie|z odległš przeszłociš. {19563}{19680}Dowiadczyć wydarzenia, które odbywa się|dużo dłużej niż historia naszego gatunku. {19728}{19849}A pomimo to nawet 100 milionów lat|historii żółwi, {19849}{19972}tylko rozpoczyna łšczyć nas|z ogromnš przestrzeniš czasu kosmicznego. {20130}{20201}Nasz cały układ słoneczny|przemieszcza się {20201}{20269}na niewyobrażalnie ogromnej orbicie, {20269}{20339}kręcšc się wokół|centrum naszej galaktyki. {20519}{20661}250 milionów lat zabiera mu|jedno okršżenie całej Drogi Mlecznej. {20845}{20913}W cišgu całej historii|rasy ludzkiej, {20913}{21030}przemiecilimy się mniej niż jednš dziesištš|procenta orbity. {21142}{21252}Te cykle wydajš się|wieczne i niezmienne, {21252}{21387}ale jak historia czasu pokazuje,|fundamentalna prawda może być odkryta. {21513}{21551}Nic nie trwa wiecznie. {21749}{21823}To jest najbardziej pierwotna|właciwoć czasu. {21929}{22083}Którš widać tak samo|tutaj na Ziemi|jak i głęboko w kosmosie. {22546}{22667}To jest|lodowiec Perito Moreno|w Patagonii w południowej Argentynie. {22667}{22766}I jest jednym|z setek lodowców, {22766}{22874}które przemierzajš kontynent|z pól lodowych południowej Patagonii. {22916}{23044}Jeli przemiecimy się tš drogš|na południe o około 1 tys. km, {23044}{23110}dotrzemy do końca|Ameryki Południowej. {23110}{23193}A stamtšd,|nie ma już nic aż do Antarktydy. {23193}{23274}Dzi też to możemy odczuć. {23527}{23644}Lodowiec jest tak masywnš|przestrzeniš lodu, że na pierwszy rzut oka, {23644}{23769}wydaje się jak niebo,|stały i niezmienny. {23998}{24094}Ale przyjrzawszy się bliżej,|widzimy, że jest on cały czas w ruchu, {24094}{24193}tak jak czyni to|przez dziesištki tysięcy lat. {24597}{24716}Cały przód lodowca,|upada do jeziora {24716}{24797}mniej więcej tak bardzo każdego dnia. {24797}{24908}Oznacza to, że dużo więcej|niż 1/4 miliarda ton lodu {24908}{25007}odrywa się od przodu lodowca|do jeziora każdego roku. {25007}{25087}To ponad milion ton każdego dnia.|I można usłyszeć jak to się odbywa. {25087}{25201}Tak jak teraz przez cały czas, można słyszeć|ten straszliwy odgłos łamania. {25201}{25271}To naprawdę jest|miejsc...
KosmoBaza