W kierunku Europy bez barier dla osób z niepełnosprawnością.
Komisja Wspólnoty Europejskiej.
Bruksela, 12 maja 2000 r., COM (2000) 284 final.
Komunikat Komisji Skierowany do Rady, Parlamentu Europejskiego,
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów.
Spis treści.
1. Streszczenie.
2. Wprowadzenie - niepełnosprawność przedmiotem wspólnej troski we Wspólnocie.
2.1. Nowe podejście do niepełnosprawności.
2.2. Kilka znaczących kroków naprzód.
2.3. Nowy impuls.
3. Część I. W kierunku większej wartości we Wspólnocie.
3.1. W kierunku większej mobilności - aspekt obywatelstwa.
3.2. W kierunku szerszej dostępności - wypełnienie luk w międzysektorowej polityce państwa.
3.3. Wykorzystanie społeczeństwa informacyjnego dla dobra wszystkich - inicjatywa europejska i niepełnosprawność.
3.4. Technologie wspomagające - w kierunku bardziej rozwiniętego wspólnego rynku dla technologii wspomagających.
3.5. Ochrona praw i interesów konsumentów z niepełnosprawnością na rynku.
4. Część II. Instrumenty polityki państwa dla osiąganięcia większej wartości we Wspólnocie.
4.1. Interpretacja danych i zrozumienie potrzeb.
4.2. Zaprojektowanie integracyjnych programów w Unii Europejskiej.
4.3. Przykłady pociągają.
4.4. Konsultacje z osobami z niepełnosprawnością.
4.5. Wzmocnienie koordynacji między służbami Komisji.
5. Część III. Spojrzenie w przyszłość - podnoszenie świadomości, wzmocnienie kooperacji oraz budowanie rozwoju.
Przypisy.
Streszczenie.
Uważa się, że osoby z niepełnosprawnością są jedną z najbardziej zmarginalizowanych grup w społeczeństwie i ciągle doświadczają dużych barier w dostępie do każdej dziedziny życia społecznego. W przyjętym przez Unię Europejską podejściu do niepełnosprawności uznaje się, że bariery środowiskowe stanowią większą przeszkodę w społecznej partycypacji niż funkcjonalne ograniczenia. Usuwanie barier poprzez legislację, przystosowanie, uniwersalne projektowanie i inne środki zostały zidentyfikowane jako klucz do równych szans osób z niepełnosprawnością. Chociaż ten zespół zadań leży głównie w gestii Państw Członkowskich, obecny zakres kompetencji Wspólnoty obejmuje ważne środki i wartości, które mogą być wykorzystane do osiągnięcia równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Zapisanie ogólnego anty-dyskryminacyjnego artykułu, dotyczącego m.in. niepełnosprawności, w Traktacie Amsterdamskim daje podstawy do zdecydowanego kroku naprzód w kierunku promocji równych praw dla osób z niepełnosprawnością na poziomie Unii Europejskiej. Na podstawie Artykułu 13 Traktatu o Unii Europejskiej, Komisja Europejska przyjęła 26 listopada 1999 r. kompleksowy pakiet anty-dyskryminacyjny. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, jedna z części tego pakietu zawiera propozycję dyrektywy w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu, zabraniającej dyskryminacji ze wszystkich względów wymienionych w Artykule 13, a także program działań, składający się z całego wachlarza komplementarnych instrumentów w tym zakresie.
W celu dopełnienia wyżej wymienionej inicjatywy, jak również zrealizowania zobowiązania podjętego na Międzyrządowej Konferencji, dotyczącej brania pod uwagę potrzeb osób z niepełnosprawnością w tworzeniu instrumentów w ramach Artykułu 95 Traktatu, niniejszy Komunikat dąży do przeglądu kluczowych obszarów polityki Unii Europejskiej, które mogą przyczynić się do zwiększenia dostępu dla osób z niepełnosprawnością.
Chociaż działania związane z niepełnosprawnością występują w większości dziedzin Wspólnoty, w centrum zainteresowania tego Komunikatu znajdują się te obszary polityki Unii Europejskiej, które mają szczególne znaczenie w dążeniu do “społeczeństwa bez barier” dla niepełnosprawnych Europejczyków. Toteż w niniejszym Komunikacie specjalny akcent jest położony na osiągnięcie większej synergii pomiędzy powiązanymi zagadnieniami z dziedziny zatrudnienia, edukacji i szkolenia zawodowego, transportu, wewnętrznego rynku, społeczeństwa informacyjnego, nowych technologii i polityki konsumenckiej.
Mobilność odgrywa decydującą rolę w zagwarantowaniu uczestnictwa w działalności ekonomicznej i społecznej, a jej brak jest czynnikiem hamującym w korzystaniu z prawa partycypacji przez osoby z niepełnosprawnością. Brak mobilności jest szkodą dla wszystkich. Od pewnego czasu Komisja uznaje już ważność tego zagadnienia i proponuje nowe metody, za pomocą których potrzeby osób z niepełnosprawnością będą lepiej zaspokajane. Jednocześnie niniejszy Komunikat podkreśla, że aby uzyskać jak najlepsze rezultaty w całym procesie, rozwój zagadnienia mobilności musi zachodzić w sposób spójny na wszystkich powiązanych frontach. Stwierdza również, że pozytywne zdarzenia, związane z lepszym dostępem dla osób z niepełnosprawnością, wpływają dodatnio na inne dziedziny, takie jak: jakość życia zawodowego, ochrona konsumentów i konkurencyjność europejskiego przemysłu. W związku z tym, Komisja dokonuje porównań pomiędzy odpowiednimi międzyresortowymi obszarami polityki i poszukuje rozwiązań, prowadzących do większej synergii.
Ostatnie wydarzenia w Unii Europejskiej w dziedzinie nowych technologii, łącznie z inicjatywą e-Europa, również odgrywają decydującą rolę w umożliwieniu osobom z niepełnosprawnością pokonania funkcjonalnych ograniczeń, co zwiększa szanse ich partycypacji. Niniejszy Komunikat podkreśla, że unijny rynek w tej dziedzinie jest podzielony i gospodarczo zacofany oraz wskazuje na działania, które należy podjąć, żeby rozwinął się rzeczywiście wspólny rynek, a podaż odpowiadała bardziej popytowi.
Uważa się, że wdrożenie tego Komunikatu zależy od kilku zasadniczych narzędzi: mocnych podstaw w wiedzy, łącznie z rzetelnymi danymi statystycznymi nt. zjawiska niepełnosprawności i jego wpływowi na pełny udział we wszystkich dziedzinach życia społecznego oraz odpowiednią koordynację i mechanizmy konsultacji. Ponadto, Komisja będzie nadal wspierać rozwój wzorcowych praktyk we własnej organizacji.
W celu pomyślnego osiągnięcia równych szans dla niepełnosprawnych Europejczyków należy, łącznie z barierami środowiskowymi, podjąć problem negatywnych postaw wobec niepełnosprawności. Mając ten cel na uwadze, Komisja zaproponuje Radzie, żeby rok 2003 ogłosić Europejskim Rokiem Niepełnosprawnych Obywateli. Komisja chce w ten sposób promować w świadomości społecznej problematykę niepełnosprawności oraz zachęcić do wprowadzenia nowych rozwiązań w tym względzie na każdym szczeblu władzy. Toteż zadaniem takiej propozycji jest wzmocnienie idei obywatelstwa osób z niepełnosprawnością.
2. Wprowadzenie - niepełnosprawność przedmiotem troski we Wspólnocie.
Szacuje się, że w każdym czasie pomiaru liczba osób we Wspólnocie Europejskiej bezpośrednio dotkniętych jakimś rodzajem niepełnosprawności stanowi około 10% ogólnej populacji, co obecnie odpowiada blisko 37 milionom osób. Osoby z niepełnosprawnością nie tworzą grupy homogenicznej, w związku z czym istnieje szeroki zakres niepełnosprawności i problematyki. Niepełnosprawność może być widoczna lub ukryta, znaczna lub umiarkowana, jednego rodzaju lub sprzężona, chroniczna lub czasowa. Wyróżnia się rodzaje niepełnosprawności: mobilna/ruchowa, umysłowa/intelektualna, narządu słuchu, narządu mowy i upośledzenie wzroku.
Uważa się, że osoby z niepełnosprawnością są jedną z najbardziej zmarginalizowanych grup w społeczeństwie i ciągle doświadczają dużych barier w dostępie do każdej dziedziny życia społecznego. Wśród barier systemowych, które często są główną przyczyną marginalizacji osób z niepełnosprawnością, można wyróżnić m.in.: brak taniego transportu, ograniczone możliwości edukacji i szkoleń, brak systemu wsparcia oraz liczne przeszkody w dziedzinie społecznej i ekonomicznej. Kobiety doświadczają więcej barier w dostępie do partycypacji.
W nowym podejściu do niepełnosprawności, przyjętym na arenie międzynarodowej, szczególnie w Uchwale Narodów Zjednoczonych z 1993 r. nt. “Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osobom z Niepełnosprawnością”, wskazuje się, że zdolność jednostki do funkcjonowania w społeczeństwie i zatrudnienia zależy w takim samym stopniu od otwartości społeczeństwa na przyjęcie osób z ich różnicami indywidualnymi, jak i od specyficznych funkcjonalnych ograniczeń, które określają osobę jako “niepełnosprawną”. Bariery środowiskowe stanowią większą przeszkodę w społecznej partycypacji niż funkcjonalne ograniczenia; stąd usuwanie barier poprzez legislację, przystosowanie, uniwersalne projektowanie i inne środki zostało zidentyfikowane jako klucz do równych szans dla osób z niepełnosprawnością.
Zgodnie ze Standardowymi Zasadami, Komisja przyjęła Komunikat nt. “Równe szanse dla osób z niepełnosprawnością - nowa strategia niepełnosprawności we Wspólnocie”1. Komunikat został politycznie zaaprobowany przez Radę i Państwa Członkowskie w uchwale z grudnia 1996 r.
Chociaż główna odpowiedzialność w tej dziedzinie leży w gestii Państw Członkowskich, w uchwale podkreślono fakt, że Wspólnota Europejska może znacząco przyczynić się do zwiększenia współpracy pomiędzy Państwami Członkowskimi. Może ona również zachęcić do wymiany i rozwoju wzorcowych praktyk we Wspólnocie, a także w ramach polityki i działań samych instytucji i organów Wspólnoty.
W uchwale związanej z Komunikatem Komisji, Parlament Europejski również zaakceptował nowe podejście, przyjęte przez Komisję. Parlament poprosił Komisję o podjęcie aktywnych instrumentów w ramach powszechnego podejścia, które umożliwią osobom z niepełnosprawnością wzięcie udziału we wszystkich odpowiednich programach Wspólnoty.
Tworząc te uchwały, Komisja intensywnie współpracuje z Parlamentem, Państwami Członkowskimi i organizacjami pozarządowymi w zakresie rozwoju problematyki niepełnosprawności. Podjęto szereg inicjatyw we Wspólnocie, żeby promować równe szanse dla osób z niepełnosprawnością. A oto niekompletna lista dotychczasowych głównych osiągnięć.
Począwszy od przyjęcia Europejskiej strategii zatrudnienia w 1997 r., problematyka niepełnosprawności jest mocno zaznaczona w corocznych Wytycznych Rady. W Narodowych Planach Działania widoczny jest wysiłek, zmierzający do poprawy możliwości podjęcia pracy i zwiększenia kwalifikacji dla osób z niepełnosprawnością - jednej z grup docelowych, które mogą najbardziej skorzystać z działań prewencyjnych i instrumentów podnoszących zdolności zawodowe. Aby podkreślić ten ważny rozwój w polityce państwa, Komisja wspiera Państwa Członkowskie, społecznych partnerów i organizacje pozarządowe w trwającej dyskusji i badaniach w zakresie nowych trendów, idei, innowacyjnej polityki i praktykach, które wyłaniają się w tej dziedzinie. Roboczy dokument Komisji nt. “Podnoszenie poziomu zatrudnienia osób z niepełnosprawnością - wspólne wyzwanie”3 został również wydany w 1998 r. Ma on na celu sformułowanie wspólnych zaleceń oraz wskazanie obszarów, w których dalsza praca może być wykonana. W oparciu o ten dokument, Rada przyjęła 17 czerwca 1999 r. uchwałę4, przedłożoną w trakcie Niemieckiej Prezydencji, nt. równych szans dla ludzi w zatrudnieniu. Komisja zamierza zwrócić szczególną uwagę na instrumenty dla osób z niepełnosprawnością związane ze zdolnościami zawodowymi we Wspólnym Raporcie nt. "Zatrudnienie 2000".
Ostatni Komunikat Komisji "Strategie zatrudnienia w społeczeństwie informacyjnym" (COM [2000] 48) przyjęty 4 lutego 2000 r., wspiera zarówno Europejską strategię zatrudnienia, jak i Inicjatywę e-Europa. W sposób szczególny podejmuje on promocję zdolności zawodowych osób z niepełnosprawnością poprzez zalecenie Przemysłowi Społeczeństwa Informacyjnego, żeby zagwarantował od 2000 r. stosowanie standardów sprzętu przyjaznego dla użytkownika.
Państwa Członkowskie wyasygnowały znaczące środki finansowe na promocję zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w okresie programowym 1994-1999 r. Europejskiego Funduszu Socjalnego. EFS jest głównym instrumentem wsparcia finansowego osób z niepełnosprawnością w Unii Europejskiej. Wsparcia udzielono szerokiemu wachlarzowi działań, w tym takim jak: subsydiowanie wynagrodzeń w czasie praktyk zawodowych, programy praktyk zawodowych, okresowe chronione zatrudnienie, i inne pośrednie kroki na rynku pracy, samo-zatrudnienie i rozwój zespołów dla osób z upośledzeniem umysłowym i ze znaczną niepełnosprawnością fizyczną. W nowym okresie programowym 2000-2006 r., zgodnie z Wytycznymi polityki zatrudnienia, Państwa Członkowskie są zapraszane do podejmowania szeregu inicjatyw, które mają szczególne znaczenie dla osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza w dziedzinie związanej ze zdolnościami zawodowymi i równymi szansami dla wszystkich.
Wsparcia udzielono również poprzez Inicjatywę Wspólnoty ZATRUDNIENIE, skierowanej do osób z trudnościami w znalezieniu i utrzymaniu pracy oraz osiągnięciu kariery zawodowej. Jeden z czterech modułów tej Inicjatywy - HORYZONT - udziela wsparcia specjalnie dla osób z niepełnosprawnością (niepełnosprawność rozciąga się od upośledzenia fizycznego do upośledzenia umysłowego czy porażenia mózgowego). 1700 projektów otrzymało lub wciąż otrzymuje środki finansowe z EFS w ramach programu HORYZONT. Cel programu polega na rozwoju nowych metod radzenia sobie z problemami, przed jakimi stają ludzie na ciągle zmieniającym się rynku pracy. Cel programu polega także na wprowadzaniu pozytywnych zmian w szkoleniu, polityce zatrudnienia i stosowanych praktykach.
W odpowiedzi na zaproszenie Komisji, Społeczni Partnerzy przygotowali na szczeblu Unii Europejskiej Kompendium wzorcowych praktyk w zakresie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, które przesłano do Wiednia na spotkanie Rady Europy w grudniu 1998 r. Ponadto, 19 maja 1999 r., Społeczni Partnerzy przyjęli Wspólną Deklarację, w której podkreśla się potrzebę promocji zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w kategoriach pozytywnego przedsięwzięcia.
W 1998 r. europejskie instytucje również przyjęły Kodeks wzorcowych praktyk, który stanowi jasne określenie polityki Europejskich Instytucji w zakresie zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, jak również jest wytyczną w tym względzie dla Dyrekcji Generalnych i Usług.
W latach 1991-1994 prowadzono Inicjatywę “Technologia dla osób z niepełnosprawnością i osób starszych”. Była ona inicjatywą Wspólnoty w zakresie promocji i zastosowania technologii i obejmowała fazę pilotażową i fazę wdrożenia. Pomiędzy 1991 a 1994 r. Komisja Europejska wyasygnowała na tę inicjatywę kwotę 52 mln ECU.
Znaczna liczba projektów, które miały na celu potrzeby osób z niepełnosprawnością, uzyskała wsparcie z różnych powszechnych programów czy inicjatyw Unii Europejskiej, takich jak: Socrates, Leonardo da Vinci, Health Promotion, Daphne, Prince, Phare and Tacis itp. Wzmocniono współpracę w ramach i pomiędzy Państwami Członkowskimi poprzez utworzenie Grupy Przedstawicieli Państw Członkowskich ds. Niepełnosprawności na Wysokim Szczeblu. Grupa ta okazała się cennym narzędziem w takich działaniach, jak: kształtowanie i precyzowanie wspólnych celów, identyfikowanie przykładów wzorcowych praktyk oraz wymiana informacji i doświadczeń nt. polityki w zakresie niepełnosprawności pomiędzy Państwami Członkowskimi.
W oparciu o osiągnięcia z Trzeciego Programu Działań Wspólnoty na rzecz osób z niepełnosprawnością - Helios II (1993-1996 r.), Komisja wzmacnia również swoje związki z organizacjami pozarządowymi z obszaru niepełnosprawności oraz wspiera Europejskie Forum Niepełnosprawności, z którym utrzymuje bliskie i regularne kontakty.
Chociaż uczyniono duży postęp, Komisja jest świadoma, że należy jeszcze wiele pracy włożyć, żeby osiągnąć cel pełnej partycypacji i równego dostępu dla osób z niepełnosprawnością. Zapisanie ogólnego anty-dyskryminacyjnego artykułu, dotyczącego m.in. niepełnosprawności, w Traktacie Amsterdamskim daje podstawy do zdecydowanego kroku naprzód w tej dziedzinie. Na podstawie Artykułu 13 Traktatu o Unii Europejskiej, Komisja Europejska przyjęła 26 listopada 1999 r. kompleksowy pakiet antydyskryminacyjny5. W odniesieniu do osób z niepełnosprawnością, jedna z części tego pakietu zawiera propozycję dyrektywy w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania zawodu, zabraniającej dyskryminacji ze wszystkich względów wymienionych w Artykule 13, a także program działań, składający się z całego wachlarza komplementarnych instrumentów w tym zakresie. Problem dyskryminacji osób z niepełnosprawnością na rynku pracy będzie przedmiotem nowej Inicjatywy Wspólnoty EQUAL (2000-2006), której celem jest ponadnarodowa współpraca w zakresie promocji nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy.
Tym niemniej, przyjęcie instrumentów zwalczania dyskryminacji stanowi tylko jedną część szerszej strategii, która ma promować równy dostęp do życia społecznego dla osób z niepełnosprawnością. Toteż, oprócz nowego Artykułu 13, na Międzyrządowej Konferencji w Amsterdamie przedstawiono osobom z niepełnosprawnością dużo większe gwarancje, zamieszczając w Końcowym Dokumencie Deklarację nr 22. Stwierdza się w niej, że instytucje Wspólnoty, przyjmując instrumenty zbliżające prawodawstwo Państw Członkowskich, muszą brać pod uwagę potrzeby osób z niepełnosprawnością. Przyjmując tę deklarację, na Konferencji podkreślono, że na szczeblu Unii Europejskiej istnieje potrzeba przyjęcia bardziej integracyjnych standardów, które przełożyłyby ogólne idee nie-dyskryminacji i równego dostępu na procesy związane z realizacją wewnętrznego rynku.
W celu dopełnienia anty-dyskryminacyjnej inicjatywy, jak również realizacji zobowiązania podjętego na Międzyrządowej Konferencji, Komisja podjęła decyzję o wzmocnieniu podejścia do niepełnosprawności opartego o prawa człowieka poprzez zarysowanie strategicznego planu i kluczowych działań, mających na celu promocję większej integracji w polityce Unii Europejskiej. Toteż w centrum zainteresowania tego Komunikatu znajdują się głównie te obszary polityki Unii Europejskiej, które uważa się za rozstrzygające w pomyślnym usunięciu "barier w dostępie" dla osób z niepełnosprawnością. Jako taki, kładzie on specjalny akcent na osiągnięcie większej synergii pomiędzy powiązanymi zagadnieniami z dziedziny zatrudnienia, edukacji i szkolenia zawodowego, transportu, wewnętrznego rynku, społeczeństwa informacyjnego, nowych technologii i polityki konsumenckiej.
Toteż w tym Komunikacie stwierdza się, że główna odpowiedzialność za politykę w zakresie niepełnosprawności leży w gestii Państw Członkowskich, ponieważ obecne kompetencje Wspólnoty wymagają działań pod tym względem tylko w ograniczonej liczbie dziedzin. Stwierdziwszy ten fakt, w niniejszym Komunikacie jasno wskazuje się, że tym niemniej obecne kompetencje Wspólnoty pozwalają w sposób istotny przyczynić się do zapewnienia równych szans dla osób z niepełnosprawnością. Ostatecznie celem tego Komunikatu nie jest tylko proste zestawienie zbioru specyficznych zadań czy instrumentów. Służy on także jako narzędzie kształtowania polityki, dzięki któremu można całkowicie zmienić podejście Komisji do niepełnosprawności, łącznie z zasadami nie-dyskryminacji i integracji.
3. W kierunku większej wartości we wspólnocie.
W nowoczesnym społeczeństwie nie jest możliwa sensowna integracja w życiu społecznym czy ekonomicznym, jeżeli ktoś nie może, w związku z pracą czy wypoczynkiem, swobodnie przemieszczać się. Mobilność nie powinna być traktowana tylko jako dogodność czy nawet społeczna czy ekonomiczna konieczność. Powinna być ona traktowana jako prawo, które każdemu przysługuje i jednocześnie podlega sensownym ograniczeniom ekonomicznym i technicznym.
Jest to daleko bardziej prawdziwe w odniesieniu do osób z mobilną niepełnosprawnością, dla których zdolność do uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia społecznego, komercyjnego, ekonomicznego, kulturowego i politycznego zależy od rozwiązania problemu mobilności w tym zakresie, który nie dotyczy innych ludzi. Jednak również łatwo akceptuje się pogląd, że przystosowanie transportu dla osób z niepełnosprawnością może przyczynić się do osiągnięcia szerszych celów w polityce państwa. Można dzięki nim: poprawić transport publiczny, zredukować zatłoczenie, zmniejszyć społeczną marginalizację oraz w możliwie szerokim zakresie zapewnić ludziom mobilność i integrację ze społeczeństwem.
Od pewnego czasu Unia Europejska uznała ważność tego zagadnienia. W 1993 r., Komisja przyjęła Program Działań Wspólnoty na rzecz Dostępnego Transportu6, którego cel polegał na zwiększeniu dostępności transportu dla osób z ograniczoną mobilnością. Obejmował on podjęcie szeregu działań we Wspólnocie, które dotyczyły standardów technicznych w odniesieniu do środków transportu i infrastruktury transportowej, wspierania współpracy w zakresie programów informacyjnych oraz koordynacji programów badawczych.
W ostatnim czasie Komisja przyjęła propozycję Dyrektywy, odnoszącej się do specjalnych postanowień dla pojazdów używanych do przewozu pasażerów, złożonych z więcej niż ośmiu miejsc i miejsca dla kierowcy (busy i autobusy)7. Mówi się w niej m.in. o tym, że pojazdy wykorzystywane w miejskiej komunikacji muszą być dostępne dla osób z ograniczoną mobilnością. Muszą być dostępne również dla osób używających wózków inwalidzkich. Projekt dyrektywy ustala techniczny opis dostępnego pojazdu, który może być użyty w pasażerskim transporcie miejskim. Projekt uwzględnia wymagania rozszerzonej dostępności w pojazdach transportu między miastami.
W kilku programach badawczych Unii Europejskiej, szczególną uwagę zwrócono również na potrzeby osób z ograniczoną mobilnością. Badania obejmowały m.in. projekty dotyczące autobusów nisko-podłogowych, rozwoju systemu transportu miejskiego. Badania uwzględniały osoby z ograniczoną mobilnością oraz badania nt. przestrzeni pasażerskich i dostępności na kolei.
W oparciu o te osiągnięcia Komisja zamierza bardziej przyczynić się, na poziomie Unii Europejskiej, do poprawy mobilności osób z niepełnosprawnością poprzez następujące linie działań:
– Poprawa na poziomie usług. Uzupełniając projekt dyrektywy nt. busów i autobusów, Komisja przedstawi wytyczne w sprawie lepszego przystosowania dla osób z niepełnosprawnością pojazdów transportu publicznego i wszystkich usług związanych z transportem.
– Dostęp do podróży koleją. Komisja będzie dążyć do wdrożenia zaleceń, pochodzących z projektu COST 335 nt. dostępności pasażerów do systemu kolei, szczególnie w projekcie Technicznej Specyfikacji Wykonalności w ramach prawodawstwa Wspólnoty dotyczącego wykonalności transeuropejskich sieci kolejowych.
– Transport lotniczy. Chociaż szereg działań zostało podjętych przez lotniska i przewoźników lotniczych, szczególnie pod wpływem ACI i IATA, żeby zastosować się do Standardów i Zalecanych Praktyk Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego, jak również tych z Konferencji Europejskiego Towarzystwa Cywilnego, niedostępność usług i częste przykłady odmawiania przyjęcia na pokład ciągle powodują problemy osób z niepełnosprawnością w korzystaniu z usług lotniczych w całej Europie. Komisja rozważy potrzebne działania jako część polityki zmierzającej do rozwoju praw pasażera transportu lotniczego, łącznie z promocją wzorcowych praktyk w zakresie współpracy z tym sektorem i użytkownikami.
– Transport morski. W czerwcu 1991 Międzynarodowa Morska Organizacja przyjęła “Zalecenie w sprawie projektu i działania statków pasażerskich, uwzględniających potrzeby osób starszych i osób z niepełnosprawnością”. Komisja wdraża to Zalecenie, jak również wyniki Projektu Handiami (badania nt. problemów niepełnosprawnych pasażerów w dostępie do i w sytuacjach kryzysowych podczas korzystania z transportu morskiego oraz zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w przemyśle morskim). Na przykład Dyrektywa 1999/35/EC8 Rady z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie systemu obowiązkowych przeglądów pod względem bezpiecznego działania na regularnych przewozach promowych typu ro-ro i szybkich statkach pasażerskich nakłada specjalne wymagania, w świetle których: “Firmy mają zagwarantować, żeby na pokładach promów typu ro-ro i szybkich statków pasażerskich ogólna informacja nt. usług i możliwej pomocy dla osób starszych i osób z niepełnosprawnością dostępna była dla pasażerów, w formacie odpowiednim dla osób z upośledzeniem narządu wzroku”.
– Integracyjne trans-europejskie sieci. Według wytycznych Wspólnoty w sprawie rozwoju Trans-Europejskich Sieci Transportu9, jednym z celów takiej sieci jest zagwarantowanie stałej mobilności ludzi i przewozu towarów na tym obszarze, bez wewnętrznych granic, zorganizowanej możliwie najlepiej pod względem warunków społecznych i bezpieczeństwa, a także oferującej użytkownikom wysokiej jakości infrastrukturę na warunkach ekonomicznych do przyjęcia. Chociaż cel ten stosuje się również do osób z niepełnosprawnością, nie zostały określone specjalne warunki, związane z pełnym dostępem dla osób z niepełnosprawnością. Państwa Członkowskie są przede wszystkim odpowiedzialne za podjęcie decyzji w zakresie projektów budowy infrastruktury transportowej, łącznie z wyborem technicznych standardów. Przegląd wytycznych w sprawie Trans-Europejskiej Sieci Transportu stwarza możliwość zwrócenia uwagi na potrzebę zwiększenia dostępu do Sieci osobom z ograniczoną mobilnością, w związku z promocją wyższych standardów jakości w Państwach Członkowskich, będących w Sieci.
– Upowszechnienie w dalszych badaniach. Problematyka dostępności będzie wzięta pod uwagę w piątym programie Badań Ramowych, szczególnie pod względem kluczowych działań w badaniach w następującym zakresie: infrastruktura transportowa i jej połączenia z innymi środkami transportu i systemem, stała mobilność i zgodność systemów oraz system i usługi dla obywateli.
– W ramach wspierania wzorcowych praktyk w UITP (Międzynarodowe Towarzystwo Transportu Publicznego) i w POLIS - sieci lokalnych i regionalnych samorządów, Komisja utworzyła Europejskie Usługi Informacyjne Transportu Lokalnego. Jest to skomputeryzowana baza danych nt. wzorcowych praktyk w lokalnym i regionalnym transporcie. Zawiera ona szereg studiów przypadku dostępnego transportu dla osób z ograniczoną mobilnością, a także możliwość przedstawienia swoich własnych przypadków przez operatorów i samorządy. Komisja będzie nadal wspierać wymianę know-how, wzorcowe praktyki i nowoczesne technologie w całej Europie, a także będzie dalej integrować potrzeby osób z upośledzeniem mobilności z odpowiednimi powszechnymi projektami.
– Zachęcanie do wzajemnego uznawania. Od przyjęcia w czerwcu 1998 r. Zalecenia Rady w sprawie kart parkingowych dla osób z niepełnosprawnością10, Państwa Członkowskie wzajemnie uznają swoje pozwolenia na parkowanie dla osób z niepełnosprawnością. Komisja rozważy możliwość rozszerzenia tego podejścia na podobne zagadnienia.
W kontekście braku kompleksowego przeglądu całego systemu transportu nie wystarczy bardziej udostępnić środki transportu i informację dla podróżnych. Dostępne busy czy pociągi nie przedstawiają większej wartości użytkowej dla osób z upośledzoną mobilnością, jeżeli nie mogą one dotrzeć do przystanku autobusowego czy na dworzec lub nie mogą skorzystać z automatu biletowego. Wypełnienie takich luk będzie wymagać rozwoju pewnej struktury, w ramach której zostaną podjęte zagadnienia dostępności istniejących pomiędzy systemem transportu, budynkami i innymi obszarami polityki. Taka struktura w naturalny sposób zakłada bliższą współpracę pomiędzy wieloma obszarami polityki i szczeblami administracji.
Dotyczy to również poziomu Unii Europejskiej, w której na zagadnienie dostępności wpływa szereg obszarów politycznych, takich jak: przemysł, społeczeństwo informacyjne, spójność socjalna i rozwój regionalny, środowisko, transport, polityka społeczna i służba zdrowia, bezpieczeństwo w pracy. Niektóre z aspektów łańcucha mobilności zostały już częściowo podjęte w ramach unijnego prawodawstwa, takiego jak ramowa dyrektywa 89/391/EEC11, w której przewiduje się, że pracodawca powinien zaadoptować pracę do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. W innej dziedzinie, w Dyrektywie 95/16/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 czerwca 199512, określa się specyficzne wymogi dotyczące dostępu osób z niepełnosprawnością do nowych wind. Zalecenie Komisji z 8 czerwca 1995 r.13 określa różne instrumenty poprawy bezpieczeństwa i dostępności w istniejących windach.
Komisja wyraża pogląd, że Unia Europejska powinna promować dostępność w skoordynowany sposób w wielu obszarach polityki. Takie działanie może przyczynić się do poprawy jakości życia zawodowego, ochrony konsumenta i konkurencyjności europejskiego przemysłu. W istocie, polityka promocji zatrudnienia osób z niepełnosprawnością będzie dopóty nieskuteczna, dopóki nie zostanie wsparta efektywnymi działaniami redukcji i, tam gdzie jest to możliwe, wyeliminowaniem problemów z dostępnością.
Ponadto, dobre i bezpieczne środowisko pracy jest ważne dla jednostki, ponieważ pozwala utrzymać zdrowie i zdolności zawodowe, jak również stanowi ważny czynnik konkurencyjności w firmie. Jednocześnie, dostępność jest dobrym interesem dla całego komercyjnego sektora wytwarzania sprzętu dla ludzi; szczególnie odnosi się to do sektora turystycznego, w którym hotele, centra wakacyjne i atrakcje turystyczne dostępne dla osób z niepełnosprawnością i ludzi starszych są jedyną możliwością wyboru dla znacznej i wzrastającej liczby tych klientów. Idąc dalej, podobnie jak z problemem transportu, dostępność i łatwość użycia jest mocnym instrumentem prewencji w zakresie zmęczenia i wypadków.
Na koniec, harmonizacja tworzonych standardów, mających na celu dostępność i bezpieczeństwo, ma swój cenny wkład w promocję europejskiego rynku z szerokim wachlarzem towarów i usług.
W trakcie konsultacji z przemysłem i użytkownikami, Komisja określi te obszary, w których właściwe będzie wdrożenie unijnych obowiązkowych standardów dostępności w budowaniu środowiska.
Przy wsparciu środkami finansowymi Unii Europejskiej, szereg nowych projektów z zakresu transportu i infrastruktury jest planowanych i konstruowanych w Europie. Odnosi się to szczególnie do Sieci Trans-Europejskiej, w którą zaangażowane są Fundusze Strukturalne. Czas użytkowania sprzętu transportowego i infrastruktury jest tak długi, że należy od samego początku wziąć pod uwagę wymogi dostępności. Komisja będzie dążyć do tego, żeby projekty otrzymujące środki finansowe Unii Europejskiej spełniały wymogi dostępności. Projekty takie mają w fazie projektowania i budowy przyjmować standardy i uznane wzorcowe praktyki.
Komisja będzie dążyć do wykorzystania bodźców rynkowych, żeby zachęcić komercyjny sektor budownictwa do działania zgodnego z wzorcowymi praktykami w dziedzinie standardów dostępności oraz zachęcić administrację publiczną na każdym szczeblu do takiego samego działania.
W oparciu o własną ewaluację oraz raporty obowiązkowo przedkładane przez Państwa Członkowskie, Komisja dokona oceny wdrożenia wymogów związanych z niepełnosprawnością, zawartych w ramowej dyrektywie 89/391/EEC. Komisja oceni również miejsce pracy pod kątem tej dyrektywy i jej przestrzeganie.
...
Kaaroollcia