CHÓD PRAWIDŁOWY I PATOLOGICZNY
Chód każdego człowieka jest sposobem jego przemieszczania się w przestrzeni (przenoszenia ciała w przestrzeni). Jest sposobem lokomocji. Sposób chodzenia utrwala się w 7 roku życia. Gdy stoimy na obu nogach i obciążamy równomiernie obie stopy punkt ciężkości ciała pada na środek czworoboku podparcia. Jest to pozycja symetrycznego obunożnego podparcia. Jeśli z tej symetrycznej pozycji rozpoczniemy chód, przechylamy tułów ku jednej nodze i czworobok podparcia zawęża się do małego pola ograniczonego przez stopę podporową. W tej sytuacji musiałaby nastąpić utrata równowagi, której jednak zapobiega wysunięcie drugiej nogi w przód i przejęcie przez nią ciężaru ciała. Wynikiem tego jest przemieszczanie się środka ciężkości nad płaszczyznę podparcia nogi przejmującej ciężar ciała. W czasie chodu taka sytuacja powtarza się i każda z nóg staje się raz podpierającą , raz wykroczną.
CHÓD PRAWIDŁOWY (fizjologiczny) jest:
· Dwunożny
· Naprzemienny
· Przedsiębieżny
· Symetryczny (izometryczny, izochroniczny, izotoniczny) i harmonijny
- Izometria - polega na wykonywaniu równej długości kroków prawą i lewą kończyną dolną
- Izochronia - polega na równym w czasie obciążania lewej i prawej kończyny dolnej
- Izotonia - polega na prawidłowej koordynacji ruchów kończyn górnych i tułowia z praca kończyn dolnych
CHÓD
Definicja:
1. seria rytmicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia powodujących w rezultacie przesunięcie się do przodu środka ciężkości człowieka
2. rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się na przemian fazach podporu i przenoszenia
W chodzie możemy wyróżnić:
Cykl chodu:
- czynności i ruchy wykonywane przez idącego, pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jaj zetknięciem się z podłożem
- podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i wykroku. Czyli chód składa się z dwóch rytmicznie następujących po sobie faz:
1. Podporu (obciążania)
2. Wykroku (przenoszenia)
· faza podporu
- podczas przeciętnie szybkiego chodu faza podporu jednej kończyny dolnej zajmuje około 60% czasu cyklu chodu
- rozpoczyna się w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w chwili oderwania palucha
- składa się z pięciu podfaz (w odniesieniu do stopy):
1. kontakt pięty z podłożem
2. „stopa płasko” – cała powierzchnia stopy przylega do podłoża
3. pełne obciążenie – podpór właściwy (środek masy ciała znajduje się nad środkiem geometrycznym powierzchni styku stopy z podłożem)
4. oderwanie pięty od podłoża – przetaczanie stopy (propulsja)
5. oderwanie palucha – odbicie
· faza przenoszenia
- podczas przeciętnie szybkiego chodu faza przenoszenia jednej kończyny dolnej zajmuje około 40% czasu cyklu chodu
- rozpoczyna się w momencie oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej kończyny z podłożem
- składa się z trzech podfaz:
1. przyspieszenie
- rozpoczyna się w momencie gdy paluch kończyny dolnej zakrocznej odrywa się od podłoża i noga zakroczna goni tułów, a kończy w chwili gdy kończyna ta znajdzie się pod środkiem ciała
2. przenoszenie właściwe
- sytuacja, w której oś poprzeczna stawu skokowo – goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej ciała
- w tym momencie przenoszona kończyna jest potrójnie zgięta (w stawie skokowym, kolanowym, biodrowym)
3. hamowanie
- po wyprzedzeniu tułowia przez kończynę dolną zakroczna następuje zwolnienie tempa ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie jej do kontaktu z podłożem
W chodzie dwunożnym istnieje krótki okres podwójnego podporu
· faza podwójnego podparcia
- sytuacja w której paluch nogi zakrocznej jeszcze się nie oderwał od podłoża a pięta nogi wykrocznej już się oparła
- czas trwania fazy podwójnego podparcia jest zależny od szybkości chodu
- im jest ona większa tym faza ta jest krótsza
- podczas biegu faza podwójnego podparcia nie występuje – zastąpiona jest fazą lotu
WYZNACZNIKI (DETERMINANTY, CECHY CZY KOORDYNANTY) CHODU PRAWIDŁOWEGO
Prawidłowy chód wymaga spełnienia kilku warunków dotyczących ruchów miednicy i stawów kończyn dolnych.
Analizując udział poszczególnych części ciała w mechanice chodu należy wymienić 6 wyznaczników chodu:
- trzy z nich dotyczą zmiany położenia miednicy i stawów biodrowych
- dwa zakresu ruchu w stawach kolanowych
- jeden stawów skokowo-goleniowych
Są to więc wyznaczniki kinematyczne i dotyczą chodu po gładkiej poziomej płaszczyźnie
1. Skręty miednicy w płaszczyźnie poziomej
- określenie prawidłowego ustawienia miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia
- w chwili wysunięcia nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do przodu
- wykazuje ona skręt w płaszczyźnie poziomej około 4° do przodu i 4° do tyłu
- ruch odbywa się w obu biodrach
- na skutek ruchów miednicy udo nogi wykrocznej ustawia się w rotacji na zewnętrz, a udo nogi podpierającej w rotacji wewnętrznej
- skręcanie się miednicy wydłuża krok
2. Pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej
- określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej
- równocześnie z uniesieniem nogi w chwili rozpoczęcia wykroku miednica (w warunkach prawidłowych) po stronie wykrocznej nieco się obniża, wskutek czego po stronie podporu powstaje przywiedzenie, a po stronie wykroku odwiedzenie uda. Miednicę przed większym opadaniem w kierunku kończyny przenoszonej zabezpiecza napięcie mięśnia pośladkowego średniego po stronie przeciwnej.
Pochylenie miednicy po stronie wykrocznej zmusza kolano do zgięcia, co chroni stopę przed zaczepieniem palcami o podłogę. Dzięki przechyleniu miednicy unoszenie środka ciężkości zostaje zredukowane o połowę.
3. Ruchy boczne miednicy
- określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kończyn dolnych, miednica podąża w kierunku nogi podporowej. Boczne ruchy miednicy wiążą się z rotacją miednicy (wyznacznik I) i z obniżeniem się miednicy (wyznacznik II)
- ruchu boczne miednicy najbardziej widoczne są podczas wolnego chodu
- podczas biegu zostają całkowicie zniwelowane
- wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych
4. Zgięcie w stawie kolanowym w fazie podporowej
- określa wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia
- musi on wynosić około 20°
- w początkowej fazie podporu gdy pięta styka się z podłożem kolano jest wyprostowane
- zaraz potem ulega zgięciu, aż stopa przyłoży się podeszwą do podłoża
- zaraz po okresie pełnego obciążenie stopy znowu następuje gwałtowny wyprost stawu kolanowego
- zgięcie stawu kolanowego w chwili gdy masa ciała przenosi się do przodu ponad nogą podporową, redukuje wysokość środka ciężkości
5. Skrócenie czynnościowe kończyny w fazie przenoszenia (ruch kolana)
- określa wymaganą wielkość skrócenia czynnościowego kończyny dolnej w fazie przenoszenia
- kończyna przenoszona powinna przemieszczać się do przodu dokładnie w płaszczyźnie strzałkowej przeprowadzonej przez staw biodrowy
- miednica po tej stronie jest lekko opuszczona
- skrócenie czynnościowe odbywa się we wszystkich trzech stawach
- największe jest w stawie kolanowym
- kolano zgina się po raz pierwszy zaraz po styku pięty z podłożem oraz po raz drugi gdy pięta zaczyna się unosić a stopa przygotowuje się do odbicia
- aby chód mógł być prawidłowy, staw kolanowy musi mieć możliwość zgięcia do kąta 65° (w fazie przenoszenia)
6. Ruchy stopy i stawu skokowo-goleniowego w płaszczyźnie strzałkowej
- określa kątową wielkość zakresu ruchomości w stawach skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej, która jest potrzebna przy prawidłowym chodzie.
Gdy pięta nogi wykrocznej styka się z podłogą, stopa jest zgięta grzbietowo. Zaraz potem zgina się podeszwowo, opera o podłoże i ustala. Goleń wraz z kostkami zakreśla łuk nad piętą. Następuje moment pełnego obciążenia stopy i zaczyna się unosić pięta.
Człowiek porusza się dzięki sile jego mięśni
ANALIZA DYNAMICZNA
- określa wielkość siły mięśni, która jest potrzebna w trakcie prawidłowego chodu
Idący normalnym krokiem, po płaskim podłożu, człowiek poddany jest działaniu dwojakiego rodzaju sił, które wpływają na ekonomię tej czynności.
Są to siły:
1. zewnętrzne
- siła grawitacji, reakcja podłoża
Wywierają one na poszczególne stawy kończy dolnych działanie najczęściej zginające, którym muszą się przeciwstawić siły:
2. wewnętrzne
- pracujące mięśnie - napięcie mięśniowe stabilizuje stawy, zapewniając utrzymanie prawidłowej postawy w czasie chodu oraz wpływa hamująco lub przyśpieszająco na poszczególne części kończyn i tułowia, od czego zależy efektywność chodu.
Analiza dynamiczna określa zatem wielkość siły mięśni, która jest potrzebna w trakcie prawidłowego chodu.
DZIAŁANIE MIĘŚNI PODCZAS CHODU
...
dejw1403