micro.doc

© Bronisław Kochel

Wykorzystanie programu Microdem

Analiza rzeźby terenu (na przykładzie fragmentu Gór Sowich)

Ryc. 1: Widok na Góry Sowie z Raduni (Masyw Ślęży)

1.      Podstawowe informacje o modelu numerycznym tkwg_g_sowie.dem

Screen Pixels (liczba pikseli, rozdzielczość): 609 x 518

Screen pixel size (rozmiar piksela w odniesieniu do rzeczywistości): 17.89 m

Wymiary obszaru [m]: 10865 równoleżnikowo, 9267 południkowo

Nazwa mapy .dem: TKWG_G_SOWIE.DEM

Wysokości: min. 266 m n.p.m., max. 1020 m n.p.m.

Jednostka wysokości – metr [m]

Typ odwzorowania: WORLD GEODETIC SYSTEM, 1984

Wykonanie: Informacje zaczerpnięte z opcji „Info” w górnym pasku, obliczenia rozmiarów analizowanego obszaru = 609 pikseli · 17,89 m (równoleżnikowo) i 518 · 17.89 m (południkowo).

2.     
Wysokości bezwzględne

Wysokości kształtują się od 266 do nieco ponad 1000 metrów. Kulminacyjny punkt to Wielka Sowa (1015 m n.p.m., wg modelu numerycznego 1020 m). Wysokość średnia to 554.36 m. Wyraźnie widoczna jest tendencja spadku wysokości w kierunku północno-wschodnim. Fragment na wschód od sudeckiego uskoku brzeżnego SUB (biała linia na ryc. 2 poniżej) cechuje ustabilizowanie wysokości bezwzględnej na pułapie ok. 300 m. Jest to obszar Kotliny Dzierżoniowskiej. Enklawa widoczna na wschodniej krawędzi mapy to najprawdopodobniej Góra Parkowa w Bielawie.

Wykonanie: Wartości wysokości odczytane z opisu tekstowego do opcji „Elevation histogram” oraz z wartości wyświetlanych w dolnym pasku podczas przemieszczania strzałki po mapie .dem.

SUB

Góra Parkowa

*

Ryc. 2: Mapa wysokościowa

Wykonanie: prawy przycisk myszy w obrębie mapy .dem, z menu kontekstowego „display parameter”, następnie „elevation” i zaznaczenie opcji „chroma depth colours”.

Ryc. 3: Mapa wyjściowa .dem z zaznaczonymi poziomicami

Wykonanie: opcja „Overlay” z menu rozwijanego, następnie „Contour”, wybrano wartość 50 w opcji „Contour interval”.

SUB

Ryc. 4: Podział obszaru na fragmenty o różnej wysokości nad poziomem morza

Wykonanie: opcja „Overlay” z menu rozwijanego, następnie „Terrain categories” przy zaznaczonej kategorii „Elevation”.

Dominującą kategorią terenów są obszary o wysokościach do 500 m, które obejmują fragment od sudeckiego uskoku brzeżnego w kierunku północno-wschodnim.

Ryc. 5: Liczba punktów na mapie .dem o określonych wartościach wysokości

Wykonanie: opcja „Analyze” z menu rozwijanego, następnie opcja „Elevation histograms”.

Powyższy wykres wskazuje na dominację punktów o wysokościach od 260 do 300 metrów, co znajduje swoje potwierdzenie na zwykłej mapie wysokościowej (ryc. 2). Najmniej jest punktów o wartości powyżej 1000 m, co wynika z faktu, że niewielki procent analizowanego obszaru przekracza tę wysokość (patrz też ryc. 3).

Ryc. 6: Mapa powierzchni trendu 8-go stopnia

Wykonanie: Opcja „Analyze” z menu rozwijanego, wybrano „Trend surface”, a w opcji „order” wybrano „8”.

Wybranie opcji trendu 8-go stopnia umożliwia przedstawienie najmniej zgeneralizowanej tendencji wzrostu lub spadku wysokości w określonych kierunkach. Trend 1-go stopnia przedstawia jedynie równoległe „pasy” przedziałów wysokości. Mapa trendu 8-go stopnia (ryc. 6) pokazuje tendencję spadkową wartości wysokości nad poziomem morza w kierunku północno-wschodnim.

Ryc. 7: Mapa odchyleń od trendu

Wykonanie: Opcja „Analyze” z menu rozwijanego, wybrano „Trend surface”, a w opcji „order” wybrano „8”.

Ogólny trend mimo, że wykorzystano najwyższy (ósmy) jego stopień (ryc. 6) jest formą generalizacji, co powoduje, że układ wysokości w rzeczywistości jest bardziej zróżnicowany. Z porównania mapy odchyleń (ryc. 7), mapy trendu (Ryc. 6) i mapy wysokościowej (ryc. 2) można wywnioskować, że na analizowanym obszarze miejscami występują formy rzeźby terenu (np. doliny), które nie są wyraźnie widoczne na mapie trendu. W miejscach przebiegu dolin na mapie odchyleń odczytujemy 50-metrową różnicę wysokości względem rzeczywistego stanu.

3.     
Profile morfologiczne

A

B

Ryc. 8: Położenie linii profilowych (A i B) oraz sudeckiego uskoku brzeżnego (czarna linia) na mapie TKWG_G_SOWIE.DEM

W                                                                                                                                                                        E

SUB

Ryc. 9: Profil A (SUB – lokalizacja sudeckiego uskoku brzeżnego)

Wykonanie: Otwarto mapę .dem TKWG_G_SOWIE w programie MicroDem. Utworzono określone wcześniej profile morfologiczne (ryc. 6, linie A, B) z użyciem funkcji Line of Sight Profile (ikona LOS lub z menu rozwijanego View - LOS). W oknie wykonanego profilu kliknięto prawym klawiszem myszki celem otwarcia menu kontekstowe. Wybrano „LOS parameters” i wyłączono opcje „Color visible” i „Draw LOS” oraz „Curvature – Algorithm” (zaznaczono „None”).

Linie profilowe zostały wytyczone tak, aby zobrazować charakterystyczny spadek wysokości w miarę przemieszczania się w kierunku wschodnim. Linie biorą swój początek w okolicy Wielkiej Sowy i rozchodzą się na wschód tworząc między sobą kąt ok. 45 stopni. Sudecki uskok brzeżny zaznacza się wyraźnie na końcowych odcinkach profili.

Tabela 1: Zestawienie wyników pomiarów stoków dla profilu A