Zwierzeta_Swiata_Wegorz_pl.pdf

Monety kolekcjonerskie

Narodowy Bank Polski

Monety

kolekcjonerskie

nomina¸

20 z¸

nomina¸

2 z¸

metal

925/1000Ag

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

lustrzany

stempel

zwyk¸y

ærednica

38,61 mm

ærednica

27,00 mm

masa

28,28 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

28.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

450.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej. Pod or¸em oznaczenie roku emisji: 2003, poniýej

napis: Zü 20 Zü. Po bokach ¸ap or¸a wizerunki flagi paÄstwowej.

U gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej. Pod or¸em oznaczenie roku emisji: 2003, poniýej napis:

Zü 2 Zü. Po bokach ¸ap or¸a wizerunki flagi paÄstwowej. U gry

p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew ¸ap or¸a

znak mennicy: .

Rewers: Na tle stylizowanego globu wizerunki dwch

w«gorzy, larwy w«gorza oraz napis: W«gorz europejski /

Anguilla anguilla.

Rewers: Wizerunek dwch w«gorzy. U do¸u p¸kolem napis:

W¢GORZ EUROPEJSKI Anguilla anguilla.

Na boku oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monet: Ewa Tyc-KarpiÄska

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy PaÄstwowej SA

w Warszawie.

W«gorz europejski

Ð Zwierz«ta åwiata Ð

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety kolekcjonerskie

W dniu 5 lutego 2003 r. Narodowy Bank Polski wprowadza

do obiegu monety kolekcjonerskie z serii ãZwierz«ta æwiataÓ.

S to monety, przedstawiajce w«gorza, o nomina¸ach:

W okresie swojego osiad¸ego ýycia w«gorz wyst«puje

w wodach ærdldowych i przymorskich prawie ca¸ej Europy.

Jednym z jego osobliwych zwyczajw jest to, ýe osobniki obu

p¸ci ýyj w odmiennych ærodowiskach. Samce na og¸ trzymaj

si« w wodach s¸onawych przy ujæciach rzek, a samice

w s¸odkich wodach ærdldowych. Zamieszkuj stawy, jeziora

i wolno p¸ynce rzeki, z mulistym dnem i bogat roælinnoæci.

W«gorz europejski, podobnie jak pokrewne mu gatunki,

prowadzi skryty tryb ýycia, ýeruje najcz«æciej noc z zasadzki,

a dzieÄ sp«dza ukryty w mule, korzeniach i innych podwodnych

schronieniach. Jego poýywieniem s zwierz«ta wodne Ð bezkr«-

gowce, ryby i ich ikra, kijanki, raki w okresie lnienia, gdy

pozbawione s pancerzy. Niesprawdzone s przypuszczenia

o spoýywaniu padliny Ð w«gorz czasem szuka w niej jedynie

kryjwki.

k¸ada si« juý w temperaturze przekraczajcej 60¡C, wi«c

po obrbce termicznej (w«dzenie czy smaýenie) w«gorz moýe

by spoýywany bez obawy.

¥ 20 z¸ Ð wykonana stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonana stemplem zwyk¸ym w stopie CuAl5Zn5Sn1,

tzw. Nordic Gold.

W«gorz jest ryb o duýym znaczeniu gospodarczym, cenion

ze wzgl«du na mi«so o wysokich walorach odýywczych

i smakowych.

Celem serii jest zaprezentowanie powszechnie znanych

gatunkw zwierzt zagroýonych przez rozwijajc si« cywi-

lizacj«.

W«gorz w naszym kraju nie ma okresu ochronnego Ð moýe by

¸owiony przez ca¸y rok. Obowizuj jednak minimalne wymiary

chronice przed wy¸awianiem osobnikw zbyt m¸odych.

W zaleýnoæci od charakteru akwenu oraz innych okolicznoæci

wynosz one od 40 do 55 cm. Podobne przepisy obowizuj

w wi«kszoæci krajw europejskich.

W«gorz jest ryb zwyczajn i powszechnie znan, ale jego

zwyczaje s doæ niezwyk¸e i tajemnicze.

W«gorz europejski (Anguilla anguilla) jest jedynym wyst«puj-

cym w Polsce przedstawicielem rodziny ryb w«gorzowatych

(Anguillidae) w rz«dzie w«gorzokszta¸tnych (Anguiliformes).

Jego bliscy krewniacy, 15 innych gatunkw w«gorzy, w wi«k-

szoæci s mieszkaÄcami ciep¸ych mrz. S wærd nich m. in.

takie olbrzymy, jak osigajce do 3 m d¸ugoæci, przy masie

prawie 100 kg, mureny oraz kongery. Najbliýsze biologicznie

naszemu w«gorzowi europejskiemu s dwa inne ærdldowe

gatunki Ð w«gorz amerykaÄski (Anguilla rostrata) i japoÄski

(Anguilla japonica). Ten ostatni jest w Japonii hodowany

w gospodarstwach stawowych. Nie ma tu natomiast ýadnego

pokrewieÄstwa z w«gorzem elektrycznym, ktry naleýy

do zupe¸nie innej grupy ryb.

Po 7-9 latach (czasem d¸uýej) osiad¸ego ýycia w«gorze

odbywaj w«drwk« na tar¸o, w ktrej przemierzaj tysice

kilometrw mrz i Oceanu Atlantyckiego. Samice, ýyjce

w wodach ærdldowych, p¸yn rzekami do morza, po drodze

cz«sto pokonujc przeszkody, np. jazy, groble, a nawet krtkie

odcinki ldu, gdy umoýliwia to deszcz lub rosa. W morzu

do¸czaj do nich samce i odtd razem kieruj si« do Atlan-

tyku. Ich w«drwka koÄczy si« aý na zachodniej p¸kuli. Tu

w Morzu Sargassowym ko¸o Wysp Bermudzkich, na g¸«bokoæci

oko¸o 1000 m, europejskie w«gorze odbywaj tar¸o. Potem

prawdopodobnie gin Ð ich znikni«cie w morskich g¸«binach

jest jedn z niewyjaænionych dotd tajemnic tej ryby.

Liczebnoæ w«gorza w Polsce, podobnie jak w innych krajach

szybko si« zmniejsza. Duýe zapotrzebowanie na æwiatowych

rynkach doprowadzi¸o do wytrzebienia populacji nadmiernymi

po¸owami. Szkodliwe jest teý zanieczyszczenie wd. Jednak

najwi«kszym zagroýeniem s zapory wodne, ktre uniemoýli-

wiaj w«gorzowi odbywanie w«drwki na tar¸o. Z tej w¸aænie

przyczyny znikn«¸y z naszych rzek jesiotr, ¸osoæ i tro. Oby

w«gorz nie podzieli¸ ich losu.

Prof. Maciej LUNIAK,

Muzeum iInstytut Zoologii PAN, Warszawa

Lechos¸aw CZAJKA,

Polski Zwizek W«dkarski

Charakterystyczn cech wszystkich gatunkw w«gorzy jest

ãw«ýowataÓ sylwetka. Nasz w«gorz wærd swoich egzotycz-

nych krewniakw wyrýnia si« geograficznym zasi«giem

wyst«powania, rýnorodnoæci zasiedlanych ærodowisk oraz

transoceaniczn w«drwk. Zamieszkuje ca¸ Europ« i Afryk«

P¸nocn i czuje si« dobrze zarwno w lodowatych wodach

strefy Morza Bia¸ego, jak teý w ciep¸ych, m. in. przy ujæciu Nilu.

Ale nawet osobniki, ktre wychowa¸y si« w Arktyce, w«druj

dla odbycia tar¸a do tropikalnego Morza Sargassowego. Takich

zdolnoæci przystosowawczych nie wykazuje ýaden z krewnia-

kw naszego w«gorza. W«gorze s zwykle rybami osiad¸ymi,

a ich wyst«powanie ogranicza si« na og¸ do jednej strefy

klimatycznej.

Z ikry wyl«gaj si« larwy, ktre swoim lancetowatym

kszta¸tem tak bardzo rýni si« od doros¸ych w«gorzy, ýe

dawniej uwaýano je za zupe¸nie inny gatunek ryb. Najmniejsze

znane larwy maj d¸ugoæ oko¸o 7 Ð 15 mm. Przebywaj

na g¸«bokoæciach od 180 do 200 m, gdzie temperatura wody

wynosi 20¡C. Pocztkowo rosn bardzo szybko i w pierwszym

roku ýycia osigaj d¸ugoæ 2,5 cm. Larwy w zachodnim

Atlantyku trafiaj w stref« Prdu Zatokowego, ktry przez trzy

lata niesie je do brzegw Europy. Pod koniec tej transoce-

anicznej w«drwki, w ktrej pokonuj odleg¸oæ 6 Ð 7 tys. km,

osigaj d¸ugoæ oko¸o 7 cm i nabieraj kszta¸tu ma¸ego

w«gorzyka, ale s jeszcze przezroczyste i bezbarwne.

Nast«pnym celem w«drwki s rzeki ca¸ej Europy, gdzie

w«gorzyki nabieraj juý w¸aæciwego ubarwienia. Samce

na og¸ pozostaj przy ujæciach, natomiast samice niestru-

dzenie p¸yn dalej w gr« rzek. Niektre z nich docieraj aý

do wd zlewiska Morza Czarnego i do ujæcia Nilu, pokonujc

odleg¸oæ ponad 10 tys. km od miejsca wyl«gu w Morzu Sargas-

sowym. Czas osiad¸ego ýycia przed w«drwk trwa siedem

do kilkunastu lat. Proces dorastania trwa powoli, ale w«gorz

moýe w tym czasie osign d¸ugoæ 2 m i ci«ýar 6 Ð 7 kg,

a nawet do 9 kg; samiec mierzy oko¸o 55 cm d¸ugoæci. W Polsce

najcz«æciej spotyka si« osobniki nie przekraczajce 1 m i 2 kg.

Jedn z osobliwoæci w«gorza jest jego toksyczna krew

o dzia¸aniu przypominajcym kurar«. Jednak toksyna ta roz-

W«gorz europejski juý samym wygldem bardzo rýni si«

od innych naszych ryb. Wyd¸uýonym, ob¸ym kszta¸tem bardziej

przypomina w«ýa niý typow ryb«. Charakterystyczn cech

jego sylwetki jest brak p¸etw brzusznych, natomiast grzbietowa,

ogonowa i odbytowa tworz jeden cig, ¸czcy si« z ogonem.

Spoærd naszych ryb s¸odkowodnych tylko w«gorz ma tak

ãwst«g«Ó p¸etwow. G¸owa w«gorza jest wska, a liczne drobne

z«by u¸atwiaj chwytanie zdobyczy. üuski pokrywajce cia¸o s

tak drobne, ýe prawie niewidoczne. Ubarwienie w«gorza jest

zwykle ciemne z odcieniem brzowym lub oliwkowym; w okresie

tar¸a ý¸tawy brzuch nabiera barwy srebrzystej. Zdarzaj si«

w«gorze prawie czarne, a niekiedy albinosy.

Wszystkie monety kolekcjonerskie s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: