III-12

Czas – 45 min

KONSPEKT ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH

Filmu „Wypadki”

TEMAT:

PRĘDKOŚĆ I HAMOWANIE

CEL POZNAWCZY:

·         poznanie ogólnych zasad dotyczących prędkości i hamowania,

·         poznanie dopuszczalnych prędkości pojazdów i zespołów pojazdów na różnych obszarach i różnych drogach,

·         poznanie zasad zmniejszania i zwiększania prędkości,

·         poznanie pojęcia „prędkość bezpieczna”,

·         poznanie związku znajomości i przestrzegania przepisów ruchu drogowego z bezpieczeństwem na drogach,

·         poznanie zależności pomiędzy znajomością znaków drogowych a właściwym zrozumieniem i interpretowaniem przepisów ruchu drogowego i świadomym zachowaniem się na drodze,

·         poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się na drodze.

CEL KSZTAŁCĄCY:

·         kształcenie umiejętności właściwej interpretacji przepisów ruchu drogowego w konkretnych sytuacjach drogowych,

·         kształcenie świadomości, że każdy uczestnik ruchu drogowego ma wpływ na bezpieczeństwo,

·         kształcenie zrozumienia zależności pomiędzy stanem kompetencji kierującego a poziomem bezpieczeństwa,

·         kształcenie postawy kompetentnego kierowcy,

·         kształcenie umiejętności wyboru „bezpiecznej prędkości”.

CEL WYCHOWAWCZY:

·         kształtowanie postawy poszanowania dla przepisów ruchu drogowego,

·         wdrożenie do bezpiecznego i kulturalnego zachowania się na drodze,

·         wyrabianie postawy kierującego świadomego swego wkładu w bezpieczeństwo na drodze.

METODA:

·         wykład,

·         wyjaśnienie,

·         pokaz plansz,

·         pogadanka,

·         programu na CD,

·         pokaz filmu DVD,

·         test wyboru przy użyciu programu CD jako metoda sprawdzenia wiadomości.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

·         tablica,

·         flamastry,

·         wskaźnik,

·         ustawa „prawo o ruchu drogowym”,

·         odtwarzacz DVD,

·         TV,

·         komputer ,

·         rzutnik multimedialny,

·         „Znaki drogowe”: plansza nr 3, 4, 5 „Znaki zakazu”, nr 6 „Znaki nakazu”, nr 7, 8, 9, 10 „Znaki informacyjne”, nr 15 „Znaki drogowe poziome”,

·         „Sytuacje drogowe”: nr 4 „Dopuszczalna prędkość pojazdów samochodowych”, nr 5 „Hamowanie”,

·         plansza „Hierarchia znaków i sygnałów drogowych”,

·         program CD „Znaki i sygnały drogowe”,

·         Film: „Wypadki”, „Znaki zakazu”,

·         CD PRAWKO B „CREDO” – testy i nauka.

STRUKTURA LEKCJI

SPRAWY ORGANIZACYJNE

·         sprawdzenie obecności,

·         wpisanie tematu do dziennika,

·         inne sprawy organizacyjne.

POWTÓRZENIE I SPRZWDZENIE WIADOMOŚCI Z POPRZEDNICH ZAJĘĆ I NAWIĄZANIE DO AKTUALNEGO TEAMTU

Nawiązujemy do posiadanych przez słuchaczy wiadomości. Tematami, które zostały już zrealizowane i najbardziej wiążą się z  tematem znaki ostrzegawcze są:

-          podstawowe pojęcia i definicje,

-          zasady ruchu drogowego jako podstawowe normy ruchu drogowego,

-          znaki drogowe (wszystkie).

Prosimy o przypomnienie jakie znaki drogowe odnoszą się do prędkości i co one oznaczają

B33 – ograniczenie prędkości;

B34 – koniec ograniczenia prędkości;

B43 – strefa ograniczonej prędkości;

B44 – koniec strefy ograniczonej prędkości;

C14 – prędkość minimalna;

C15 – koniec minimalnej prędkości;

D40 – strefa zamieszkania;

D41 – koniec strefy zamieszkania;

D42 – obszar zabudowany;

D43 – koniec obszaru zabudowanego;

D39 – dopuszczalne prędkości;

PODANIE NOWEGO TEMATU I ZAPISANIE GO NA TABLICY

PRĘDKOŚĆ I HAMOWANIE

PODSTAWOWE OGOWIĄZKI KIERUJĄCEGO

Kierujący pojazdem jest zobowiązany jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków w jakich ruch się odbywa, a w szczególności: rzeźby terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warunków atmosferycznych i natężenia ruchu.

Kierujący pojazdem jest obowiązany:

1.      jechać z prędkością nie utrudniającą jazdy innym kierującym

2.      hamować w sposób nie powodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia;

3.      utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu.

Poza obszarem zabudowanym na jezdniach dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu, kierujący pojazdem objętym indywidualnym ograniczeniem prędkości albo pojazdem lub zespołem pojazdów o długości przekraczającej 7m jest obowiązany utrzymywać taki odstęp od pojazdu silnikowego znajdującego się przed nim, aby inne wyprzedzające pojazdy mogły bezpiecznie wjechać w lukę utrzymywaną między tymi pojazdami. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli kierujący pojazdem przystępuje do  wyprzedzania lub gdy wyprzedzanie jest zabronione.

Prędkość jest w ruchu drogowym czynnikiem o znaczeniu szczególnym. Nadmierna prędkość jest jedną z głównych przyczyn wypadków. Z prędkością wiąże się pojęcie  hamowania, bowiem do zatrzymania pojazdu potrzebna jest określona droga. Najogólniej rzecz ujmując: im większa prędkość, tym dłuższa droga zatrzymania pojazdu.

PRĘDKOŚC BEZPIECZNA

Istnieje pojęcie „prędkość bezpieczna”. Używane jest często w odniesieniu do różnych sytuacji drogowych. Nie jest określona ilością kilometrów na godzinę, bowiem może być różna w zależności od wielu czynników.

Za prędkość bezpieczną uważa się prędkość zapewniającą panowanie nad pojazdem w konkretnych warunkach, w jakich odbywa się ruch, z uwzględnieniem takich czynników, jak:

·         rzeźba terenu (spadki, wzniesienia, łuki)

·         stan i widoczność drogi (klasa drogi, koleiny i inne deformacje nawierzchni, rodzaj poboczy lub ich brak, rodzaj nawierzchni jezdni i jej aktualny stan, oświetlenie drogi, zadrzewienie)

·         stan i ładunek pojazdu (zużycie fizyczne i techniczne pojazdu, stan ogumienia i urządzeń do zapewnienia czystości szyb, wysokość i szerokość ładunku oraz jego rozmieszczenie)

·         warunki atmosferyczne (deszcz, wiatr, mgła, śnieg, oblodzenie)

·         natężenie ruchu (strumień pojazdów, odstępu między nimi)

a także czynników nie wymienianych w art. 19 kodeksu drogowego, czyli:

·         umiejętności kierującego

·         aktualny stan psychofizyczny kierującego

Pojęcie „prędkości bezpiecznej” możemy zatem wywodzić z przepisu kodeksu drogowego, uwzględniając jednak wymienione czynniki leżące po stronie kierującego pojazdem, tzn. umiejętności i stan psychofizyczny. Jest to szczególnie ważne w przypadku młodych kierowców, których umiejętności i doświadczenie w prowadzeniu pojazdu są małe, a dodatkowo brakuje im umiejętności ich właściwej oceny. Również ocena stanu psychofizycznego często nie jest u nich właściwa. Należy też brać pod uwagę zmiany psychofizycznego stanu osoby kierującej wraz z upływem czasu. U młodych kierowców bardzo szybko występuje stan zmęczenia spowodowany natężeniem uwagi podczas prowadzenia pojazdu.

Doświadczeni instruktorzy wiedzą, że jedna godzina nauki jazdy w ciągu dnia na początku szkolenia jest wystarczająco wyczerpująca dla kandydata na kierowcę. Po przekroczeniu tego czasu, spostrzeganie różnych elementów ruchu sytuacji drogowej jest bardzo utrudnione, a reakcje bardzo spóźnione lub nie ma ich w ogóle.

Wynika z tego, że prędkości dozwolone określone przez kodeks drogowy są prędkościami maksymalnymi i obowiązkiem kierującego jest określenie właściwej dla siebie prędkości bezpiecznej w danych warunkach drogowych. Nie zwalnia od odpowiedzialności za spowodowanie wypadku fakt, że kierujący nie przekroczył dozwolonej prędkości. Ma on zawsze obowiązek jechać z prędkością dostosowaną do warunków i umiejętności. Musi to być prędkość pozwalająca na panowanie nad pojazdem. Panowanie nad pojazdem należy rozumieć w ten sposób, że kierujący może również w razie potrzeby zatrzymać pojazd przed przeszkodą, która może pojawić się na drodze, a której napotkanie kierujący może i powinien przewidywać.

Generalnie należy zachowywać się w sposób bezpieczny na drodze. I to jest właśnie geneza pojęcia „prędkość bezpieczna”, która powinna być zasadą nadrzędną. Oczywiście  prędkość bezpieczna nie może być wyższa od dopuszczalnej prędkości maksymalnej na danym odcinku drogi. Wiele wykroczeń powodują młodzi, niedoświadczeni kierowcy, którzy z powodu braku doświadczenia właśnie uważają, że ich prędkość bezpieczna jest wyższa niż innych. Nie bez grzechu są też starzy, rutynowani kierowcy, którzy z kolei uważają, że ich prędkość bezpieczna jest wyższa niż uwidoczniona na znakach i nakazana przez przepisy, bo oni zawsze panują nad pojazdem. Wiele razy widziałem właśnie takich kierowców wycinanych z resztek swoich maszyn przy pomocy nożyc hydraulicznych. Zapamiętajmy, że prędkość bezpieczna nie jest równa dopuszczalnej prędkości maksymalnej, ale może być od niej jedynie niższa.

ZASADY OGÓLNE - OMÓWIENIE

Art. 19 ustawy prawo o ruchu drogowym, czyli pierwsze słowa rozdziału „prędkość i hamowanie”, gdyby był realizowany należycie, wystarczyłby za kodeks i znaki drogowe, mimo że nie podaje żadnej konkretnej prędkości. Mówi jednak, że:

Kierujący pojazdem jest obowiązany:

·         Jechać z prędkością nie utrudniającą jazdy innym kierującym

Jazda ze zbyt małą prędkością może być również niebezpieczna, bowiem utrudnia innym kierującym uzyskiwanie dopuszczalnej w danych warunkach prędkości na drodze i powoduje, że usiłują oni wyprzedzić taki pojazd, co czasami może być trudne lub niebezpieczne. Czasami stosuje się obowiązek jazdy z określoną prędkością minimalną, z zastrzeżeniem że ma to być również prędkość bezpieczna, czyli dostosowana do warunków i możliwości. Tak więc nie zawsze można taką prędkość osiągnąć. (C-14) Również autostrada i droga ekspresowa stawia określone wymagania w stosunku do prędkości.

·         Hamować w sposób nie powodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub jego utrudnienia.

Hamowanie musi odbywać się w sposób bezpieczny. Mamy tu na myśli bezpieczeństwo innych uczestników ruchu, znajdujących się poza naszym pojazdem, a także bezpieczeństwo wewnątrz pojazdu, to znaczy kierującego i pasażerów. Skuteczność hamowania zależy również od wielu czynników, o czym będziemy mówić później i bardzo ściśle wiąże się z zagadnieniem prędkości bezpiecznej.

·         Utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie  hamowania lub zatrzymania się od poprzedzającego pojazdu

Aby zatrzymać pojazd potrzebny jest przed pojazdem odcinek drogi, którego długość uzależniona jest od prędkości pojazdu i innych czynników. Różne źródła podają rozmaite normy wyrażone w liczbach metrów. Oczywiście każdy kierujący musi wiedzieć ile metrów potrzebuje pojazd na zatrzymanie się, lecz właściwa realizacja tej zasady wymaga na drodze, w ruchu nie obliczeń odległości lecz po prostu doświadczenia. Niedoświadczeni kierowcy po prostu muszą zwiększać odległość od poprzedzającego pojazdu. Pamiętać też należy, że zwykle kierujący, który najechał na tył poprzedzającego pojazdu uznany jest za winnego tego wydarzenia.

DOPUSZCZALNE PRĘDKOŚCI

Omawiamy prędkości, które dotyczą kandydatów na kierowców kat. A i B

Posługujemy się planszą  „Sytuacje drogowe” plansza nr 4„Dopuszczalna prędkość pojazdów samochodowych”.

1.      Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w godzinach 5.00 – 23.00 wynosi 50km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.

1a. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym w 

      godzinach 23.00 – 5.00 wynosi 60km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.

2.      Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania wynosi 20km/h

3.      Prędkość dopuszczalna poza obszarem zabudowanym wynosi w przypadku:

1)     samochodu osobowego, motocykla lub samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5t:

a)      na autostradzie – 130km/h

b)     na drodze ekspresowej dwujezdniowej – 110km/h

c)      na drodze ekspresowej jednojezdniowej oraz na drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 100km/h

d)     na pozostałych drogach – 90km/h

2)     zespołu pojazdów

a)      na autostradzie, drodze ekspresowej lub drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 80km/h

b)     na pozostałych drogach – 70km/h

4.      Prędkość dopuszczalna niektórych pojazdów z zastrzeżeniem ust. 2 wynosi:

1)     ciągnika rolniczego (również z przyczepą) – 30km/h

2)     motocykla (również z przyczepą) i motoroweru, którym przewozi się dziecko w wieku do 7 lat – 40km/h

Te wartości należy opanować pamięciowo i jest to obowiązek każdego kierowcy. Należy bezwzględnie przestrzegać dopuszczalnych prędkości.

Analiza „dozwolone prędkości” – zwracamy szczególna uwagę na informacje dotyczące kat. A i B. Informujemy również o tym jakie prędkości dotyczą innych pojazdów. Zwracamy uwagę, że w testach pytania z działu „prędkość i hamowanie” dotyczą nie tylko samochodu ale również samochodu z przyczepą.

ZMNIEJSZANIE I ZWIĘKSZANIE PRĘDKOŚCI DOPUSZCZALNEJ

1.      Organ zarządzający ruchem na drogach może  zmniejszyć lub zwiększyć za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą na obszarze zabudowanym.

2.      Prędkość dopuszczalna, o której mowa w ust. 1, może być:

1)     zmniejszona – jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają

2)     zwiększona – jeżeli warunki ruchu na drodze lub jej odcinku zapewniają zachowanie bezpieczeństwa ruchu

3.      Organ zarządzający ruchem na drogach może zmniejszyć za pomocą znaków drogowych, prędkość dopuszczalną pojazdów obowiązującą poza obszarem zabudowanym, jeżeli warunki bezpieczeństwa ruchu na drodze lub jej odcinku za tym przemawiają....