Ecclesia de Eucharistia.pdf

Jan Paweł II

ENCYKLIKA

ECCLESIA DE EUCHARISTIA

OJCA ŚWIĘTEGO

JANA PAWŁA II

DO BISKUPÓW

DO KAPŁANÓW I DIAKONÓW

DO ZAKONNIKÓW I ZAKONNIC

DO KATOLIKÓW ŚWIECKICH

ORAZ

DO WSZYSTKICH LUDZI DOBREJ WOLI

O EUCHARYSTII W ŻYCIU KOŚCIOŁA

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Rozdział I

Eucharystia buduje Kościół

Rozdział III

Apostolski charakter Eucharystii i Kościoła

Rozdział IV

Eucharystia a komunia kościelna

Rozdział V

Piękno celebracji eucharystycznej

Rozdział VI

W szkole Maryi, «Niewiasty Eucharystii»

Zakończenie

WPROWADZENIE

1. Kościół żyje dzięki Eucharystii [ Ecclesia de Eucharistia vivit ]. Ta prawda wyraża nie tylko codzienne

doświadczenie wiary, ale zawiera w sobie istotę tajemnicy Kościoła . Na różne sposoby Kościół

doświadcza z radością, że nieustannie urzeczywistnia się obietnica: «A oto Ja jestem z wami przez

wszystkie dni, aż do skończenia świata» ( Mt 28, 20). Dzięki Najświętszej Eucharystii, w której

następuje przeistoczenie chleba i wina w Ciało i Krew Pana, raduje się tą obecnością w sposób

szczególny. Od dnia Zesłania Ducha Świętego, w którym Kościół, Lud Nowego Przymierza, rozpoczął

swoje pielgrzymowanie ku ojczyźnie niebieskiej, Najświętszy Sakrament niejako wyznacza rytm jego

dni, wypełniając je ufną nadzieją.

Słusznie Sobór Watykański II określił, że Ofiara eucharystyczna jest «źródłem i zarazem szczytem całego

życia chrześcijańskiego» . 1 «W Najświętszej Eucharystii zawiera się bowiem całe dobro duchowe Kościoła,

to znaczy sam Chrystus, nasza Pascha i Chleb żywy, który przez swoje ożywione przez Ducha Świętego i

ożywiające Ciało daje życie ludziom» . 2 Dlatego też Kościół nieustannie zwraca swe spojrzenie ku swojemu

Panu, obecnemu w Sakramencie Ołtarza, w którym objawia On w pełni ogrom swej miłości.

2. W Jubileuszowym Roku 2000 dane mi było sprawować Mszę św. w jerozolimskim Wieczerniku, tam

gdzie według tradycji została ona odprawiona po raz pierwszy przez samego Chrystusa. Wieczernik - miejsce

ustanowienia Eucharystii . To tam Chrystus wziął w swoje ręce chleb, połamał go i rozdał uczniom mówiąc:

Rozdział II

Tajemnica wiary

«Bierzcie i jedzcie, to jest bowiem Ciało moje, które za was będzie wydane» (por. Mt 26, 26; Łk 22, 19;

1Kor 11, 24). Potem wziął w swe ręce kielich napełniony winem, powiedział im: «Bierzcie i pijcie, to jest

bowiem kielich Krwi mojej nowego i wiecznego przymierza, która za was i za wielu będzie wylana na

odpuszczenie grzechów» (por. Mk 14, 24; Łk 22, 20; 1Kor 11, 25). Jestem wdzięczny Panu Jezusowi, że w

posłuszeństwie Jego zaleceniu: «To czyńcie na moją pamiątkę» ( Łk 22, 19), dane mi było powtórzyć w tym

samym miejscu słowa wypowiedziane przez Niego dwa tysiące lat temu.

Czy Apostołowie, którzy uczestniczyli w Ostatniej Wieczerzy, byli świadomi tego, co oznaczały słowa

wypowiedziane wówczas przez Chrystusa? Chyba nie. Stało się to dla nich jasne dopiero po zakończeniu

Triduum sacrum , to jest po przeżyciu wydarzeń, jakie miały miejsce od wieczora Wielkiego Czwartku do

poranka Wielkiej Niedzieli. W te dni wpisuje się mysterium paschale ; wpisuje się w nie także mysterium

eucharisticum .

3. Kościół rodzi się z tajemnicy paschalnej. Właśnie dlatego Eucharystia, która w najwyższym stopniu jest

sakramentem tajemnicy paschalnej, stanowi centrum życia eklezjalnego . Dostrzegamy to już w pierwszych

relacjach o życiu Kościoła, jakie znajdujemy w Dziejach Apostolskich: «Trwali oni w nauce Apostołów i we

wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach» (2, 42). «Łamanie chleba» oznacza właśnie Eucharystię. Po

dwóch tysiącach lat nadal urzeczywistniamy ten pierwotny obraz Kościoła. Gdy to czynimy podczas

sprawowania Eucharystii, mamy przed oczyma duszy misterium paschalne: to, co wydarzyło się w wieczór

Wielkiego Czwartku, podczas Ostatniej Wieczerzy i po niej. Ustanowienie Eucharystii uprzedzało bowiem w

sposób sakramentalny wydarzenia, które wkrótce miały nastąpić, począwszy od konania w Getsemani.

Widzimy znów Pana Jezusa, który wychodzi z Wieczernika, schodzi z uczniami w dół, ażeby przekroczyć

potok Cedron i wejść do Ogrodu Oliwnego. W Ogrodzie tym do dnia dzisiejszego zachowały się niektóre

bardzo stare drzewa oliwne. Może były nawet świadkami tego, co dokonało się w ich cieniu owego

wieczoru, gdy Chrystus na modlitwie doświadczał śmiertelnej trwogi, «a Jego pot był jak gęste krople krwi,

sączące się na ziemię» (por. Łk 22, 44). Rozpoczynało się przelewanie krwi — tej samej Krwi, którą nieco

wcześniej ofiarował Kościołowi jako napój zbawienia w sakramencie Eucharystii; ostatecznie zostanie

wylana na Golgocie i stanie się narzędziem naszego Odkupienia: «Chrystus, zjawiwszy się jako arcykapłan

dóbr przyszłych, [...] nie przez krew kozłów i cielców, lecz przez własną krew wszedł raz na zawsze do

Miejsca Świętego i osiągnął wieczne odkupienie» ( Hbr 9, 11-12).

4. Godzina naszego Odkupienia . Pomimo, że doznaje niezmiernej trwogi, Chrystus nie ucieka przed swoją

«godziną»: «I cóż mam powiedzieć? Ojcze, wybaw Mnie od tej godziny. Ależ właśnie dlatego przyszedłem

na tę godzinę» ( J 12, 27). Pragnie, ażeby uczniowie Mu towarzyszyli, a jednak doświadcza samotności i

opuszczenia: «Tak, jednej godziny nie mogliście czuwać ze Mną? Czuwajcie i módlcie się, abyście nie ulegli

pokusie» ( Mt 26, 40-41). Tylko Jan pozostanie pod krzyżem, tuż obok Maryi i pobożnych niewiast. Agonia

w Ogrójcu była wprowadzeniem do wielkopiątkowej agonii na krzyżu. Godzina święta , godzina odkupienia

świata. Kiedy sprawujemy Eucharystię w Jerozolimie, w tym miejscu, gdzie był grób Chrystusa, wracamy

jak gdyby w sposób namacalny do tej Jego «godziny» — godziny krzyża i uwielbienia. Do tego miejsca i do

tej godziny przenosi się duchowo każdy kapłan, który celebruje Mszę św., razem ze wspólnotą chrześcijan,

która w niej uczestniczy.

Ukrzyżowan, umarł i pogrzebion, zstąpił do piekieł, trzeciego dnia zmartwychwstał . Tym słowom wyznania

wiary wtórują słowa adoracji i proklamacji: Ecce lignum crucis, in quo salus mundi pependit. Venite

adoremus . Takie zaproszenie Kościół kieruje do wszystkich w godzinach popołudniowych Wielkiego Piątku.

Podejmie znowu swój śpiew podczas Wigilii Paschalnej, oznajmiając: Surrexit Dominus de sepulcro qui pro

nobis pependit in ligno. Alleluja .

5. «Mysterium fidei! — Tajemnica wiary!». Kiedy kapłan wypowiada lub śpiewa te słowa, obecni

odpowiadają: «Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu, wyznajemy Twoje zmartwychwstanie i oczekujemy

Twego przyjścia w chwale».

W tych lub podobnych słowach Kościół, wskazując na Chrystusa w tajemnicy Jego męki, objawia także

swoją własną tajemnicę : Ecclesia de Eucharistia. Jeśli w dniu Pięćdziesiątnicy przez dar Ducha Świętego

Kościół rodzi się i wychodzi na drogi świata, to momentem decydującym dla jego tworzenia się jest z

pewnością ustanowienie Eucharystii w Wieczerniku. Fundamentem i źródłem Kościoła jest całe Triduum

paschale , ale niejako zawiera się ono, jest uprzedzone i «skoncentrowane» na zawsze w darze Eucharystii.

W tym darze Jezus Chrystus przekazał Kościołowi nieustanne uobecnianie tajemnicy paschalnej. W nim

ustanowił tajemniczą «równoczesność» między tamtym Triduum i wszystkimi mijającymi wiekami.

Myśl ta rodzi w nas uczucia wielkiego i wdzięcznego zdumienia. Wydarzenie paschalne i Eucharystia, która

je uobecnia przez wieki, mają niezmierzoną «pojemność». Obejmują niejako całą historię, ku której

skierowana jest łaska Odkupienia. To zdumienie winno zawsze odżywać w Kościele zgromadzonym na

sprawowaniu Eucharystii. W sposób szczególny jednak winno towarzyszyć szafarzowi Eucharystii. To on,

dzięki władzy udzielonej mu w sakramencie Święceń, dokonuje przeistoczenia. To on wypowiada z mocą

Chrystusowe słowa z Wieczernika: «To jest Ciało moje, które za was będzie wydane... To jest Krew moja,

która za was będzie wylana...». Kapłan wypowiada te słowa, a raczej użycza swoich ust i swojego głosu

Temu, który wypowiedział je w Wieczerniku i który chce, ażeby były wypowiadane z pokolenia na pokolenie

przez wszystkich, którzy w Kościele uczestniczą w sposób służebny w Jego kapłaństwie.

6. Pragnę to eucharystyczne «zdumienie» rozbudzić, pisząc tę Encyklikę jako kontynuację dziedzictwa

jubileuszowego, które chciałem przekazać Kościołowi w Liście apostolskim Novo millennio ineunte oraz w

jego maryjnym zwieńczeniu w Liście Rosarium Virginis Mariae. Kontemplacja oblicza Chrystusa —

kontemplacja wraz z Maryją — jest «programem», który zaproponowałem Kościołowi u początku trzeciego

tysiąclecia, zachęcając go, by z entuzjazmem nowej ewangelizacji wypłynął na głębię na morzu dziejów.

Kontemplowanie Chrystusa zakłada umiejętność rozpoznawania Go, gdziekolwiek się objawia, obecny na

różne sposoby, ale przede wszystkim w żywym sakramencie Jego Ciała i Jego Krwi. Kościół żyje dzięki

Chrystusowi eucharystycznemu, Nim się karmi, z Niego czerpie światło. Eucharystia jest tajemnicą wiary i

jednocześnie «tajemnicą światła» . 3 Za każdym razem, gdy Kościół sprawuje Eucharystię, wierni mogą w

pewien sposób ponownie przeżywać doświadczenie dwóch uczniów z Emaus: «Otworzyły się im oczy i

poznali Go» ( Łk 24, 31).

7. Od kiedy rozpocząłem moją posługę Następcy Piotra, zawsze szczególną uwagę poświęcałem Wielkiemu

Czwartkowi, który jest dniem Eucharystii i Kapłaństwa. Na tę okoliczność każdego roku kierowałem List do

wszystkich kapłanów świata. W tym roku, dwudziestym piątym mojego pontyfikatu, chcę w sposób

szczególny zaprosić cały Kościół do refleksji eucharystycznej i wezwać do dziękczynienia Panu za dar

Eucharystii i Kapłaństwa: «Dar i Tajemnicę». 4 Jeżeli ogłaszając Rok Różańca pragnąłem związać

dwudziesty piąty rok mojej posługi z kontemplacją Chrystusa w szkole Maryi , to w Wielki Czwartek 2003

roku nie mogłem nie zatrzymać się nad «eucharystycznym obliczem» Chrystusa i zwrócić uwagę Kościoła

na centralne miejsce Eucharystii. Dzięki niej Kościół żyje. Karmi się tym «żywym Chlebem». Czy można

zatem nie odczuwać potrzeby nakłaniania wszystkich do odnowionego przeżywania tego doświadczenia?

8. Gdy myślę o Eucharystii, patrząc na moje życie kapłana, biskupa i Następcy Piotra, wspominam

spontanicznie wiele chwil i miejsc, w których dane mi było ją sprawować. Pamiętam kościół parafialny w

Niegowici, gdzie spełniałem moją pierwszą posługę duszpasterską, kolegiatę św. Floriana w Krakowie,

katedrę na Wawelu, bazylikę św. Piotra oraz wiele bazylik i kościołów w Rzymie i na całym świecie. Dane

mi ją było również sprawować w wielu miejscach na górskich szlakach, nad jeziorami i na brzegach

morskich; sprawowałem ją na ołtarzach zbudowanych na stadionach, na placach miast... Ta różnorodna

sceneria moich Mszy św. sprawia, iż doświadczam bardzo mocno uniwersalnego — można wręcz

powiedzieć kosmicznego charakteru celebracji eucharystycznej. Tak, kosmicznego!

Nawet wtedy bowiem, gdy Eucharystia jest celebrowana na małym ołtarzu wiejskiego kościoła, jest ona

wciąż poniekąd sprawowana na ołtarzu świata . Jednoczy niebo z ziemią. Zawiera w sobie i przenika całe

stworzenie. Syn Boży stał się człowiekiem, aby w najwyższym akcie uwielbienia przywrócić całe stworzenie

Temu, który je uczynił z niczego. I w ten sposób On — Najwyższy i Wieczny Kapłan — wchodząc do

odwiecznego sanktuarium przez swoją krew przelaną na Krzyżu, zwraca Stwórcy i Ojcu całe odkupione

stworzenie. Czyni to przez posługę kapłańską Kościoła, na chwałę Najświętszej Trójcy. Doprawdy jest to

mysterium fidei , dokonujące się w Eucharystii: świat, który wyszedł z rąk Boga Stwórcy, wraca do Niego

odkupiony przez Chrystusa.

9. Eucharystia, pojęta jako zbawcza obecność Jezusa we wspólnocie wiernych i jako jej pokarm duchowy,

jest czymś najcenniejszym, co Kościół posiada na drogach historii. Tym tłumaczy się wielka troska , jaką

Kościół zawsze otaczał tajemnicę Eucharystii, pieczołowitość, jaką dostrzegamy w autorytatywnych

orzeczeniach Soborów i Papieży. Jak nie podziwiać wykładni doktrynalnej dekretów o Najświętszej

Eucharystii, albo o Najświętszej Ofierze Mszy św., promulgowanych przez Sobór Trydencki? Dokumenty te

przez kolejne wieki kształtowały zarówno teologię, jak i katechezę, i do dzisiaj są dogmatycznym punktem

odniesienia w nieustannym procesie odnowy i duchowego wzrastania Ludu Bożego w wierze i miłości do

Eucharystii. Biorąc pod uwagę czasy nam bliższe, trzeba wymienić trzy Encykliki: Encyklikę Mirae

Caritatis Leona XIII (28 maja 1902), 5 Encyklikę Mediator Dei Piusa XII (20 listopada 1947 ) 6 oraz

Encyklikę Mysterium fidei Pawła VI (3 września 1965). 7

Choć Sobór Watykański II nie opublikował oddzielnego dokumentu poświęconego tajemnicy Eucharystii, to

jednak w swoich licznych dokumentach, a szczególnie w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen

gentium oraz w Konstytucji o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium wskazuje na jej różnorakie aspekty.

Ja sam, w pierwszych latach mojej posługi apostolskiej na Katedrze Piotrowej, miałem okazję, by w Liście

apostolskim Dominicae Cenae (24 lutego 1980 ) 8 rozważyć niektóre aspekty tajemnicy Eucharystii i jej

wpływu na życie tych, którzy ją sprawują. Dzisiaj podejmuję na nowo poruszony wcześniej temat z sercem

jeszcze bardziej wypełnionym wzruszeniem i wdzięcznością, wtórując niejako słowom Psalmisty: «Cóż

oddam Panu za wszystko, co mi wyświadczył? Podniosę kielich zbawienia i wezwę imienia

Pańskiego» ( Ps 116[115], 12-13).

10. Zaangażowanie Magisterium Kościoła w dzieło głoszenia zaowocowało duchowym wzrostem wspólnoty

chrześcijańskiej. Niewątpliwie reforma liturgiczna Soboru w znacznym stopniu przyczyniła się do bardziej

świadomego, czynnego i owocniejszego uczestnictwa wiernych w Najświętszej Ofierze ołtarza. Ponadto, w

wielu miejscach adoracja Najświętszego Sakramentu znajduje swoją właściwą rolę w życiu codziennym i

staje się niewyczerpanym źródłem świętości. Pobożne uczestnictwo wiernych w procesji eucharystycznej w

uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej jest łaską od Pana, która co roku napełnia radością wszystkich biorących

w niej udział. Można by dalej wymieniać inne pozytywne przykłady wiary i miłości do Eucharystii.

Niestety, obok tych blasków nie brakuje też i cieni . Istnieją bowiem miejsca, w których zauważa się prawie

całkowity zanik praktyki adoracji eucharystycznej. Do tego dochodzą też tu i ówdzie, w różnych

środowiskach kościelnych, nadużycia powodujące zaciemnianie prawidłowej wiary i nauczania katolickiego

odnośnie do tego przedziwnego Sakramentu. Czasami spotyka się bardzo ograniczone rozumienie tajemnicy

Eucharystii. Ogołocona z jej wymiaru ofiarniczego, jest przeżywana w sposób nie wykraczający poza sens i

znaczenie zwykłego braterskiego spotkania. Poza tym niekiedy bywa zapoznana potrzeba posługi

kapłańskiej, opierającej się na sukcesji apostolskiej, a sakramentalność Eucharystii zostaje zredukowana

jedynie do skuteczności jej głoszenia. Stąd też, tu i ówdzie, pojawiają się inicjatywy ekumeniczne, które,

choć nie pozbawione dobrych intencji, stosują praktyki eucharystyczne niezgodne z dyscypliną, w jakiej

Kościół wyraża swoją wiarę. Jak więc w obliczu takich faktów nie wyrazić głębokiego bólu? Eucharystia

jest zbyt wielkim darem, ażeby można było tolerować dwuznaczności i umniejszenia.

Ufam, że ta Encyklika przyczyni się w skuteczny sposób do rozproszenia cieni wątpliwości doktrynalnych i

zaniechania niedopuszczalnych praktyk, tak aby Eucharystia nadal jaśniała pełnym blaskiem całej swojej

tajemnicy.

ROZDZIAŁ I

TAJEMNICA WIARY

11. «Pan Jezus tej nocy, której został wydany» ( 1Kor 11, 23), ustanowił Ofiarę eucharystyczną swojego

Ciała i swojej Krwi. Słowa apostoła Pawła przypominają nam dramatyczne okoliczności, w jakich narodziła

się Eucharystia. Zawiera ona niezatarty zapis męki i śmierci Pana. Nie jest tylko przywołaniem tego

wydarzenia, lecz jego sakramentalnym uobecnieniem. Jest ofiarą Krzyża, która trwa przez wieki . 9 Prawdę tę

dobrze wyrażają słowa, jakimi w rycie łacińskim lud odpowiada na wypowiadaną przez kapłana aklamację:

«Oto wielka tajemnica wiary» — « Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu! ».

Kościół otrzymał Eucharystię od Chrystusa, swojego Pana, nie jako jeden z wielu cennych darów, ale jako

dar największy, ponieważ jest to dar z samego siebie, z własnej osoby w jej świętym człowieczeństwie, jak

też dar Jego dzieła zbawienia. Nie pozostaje ono ograniczone do przeszłości, skoro «to, kim Chrystus jest, to,

co uczynił i co wycierpiał dla wszystkich ludzi, uczestniczy w wieczności Bożej, przekracza wszelkie czasy i

jest w nich stale obecne...». 10

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: