ARYSTOTELES ANALITYKI WTÓRE.pdf

Bez tytułu 1

Strona 1 z 9

DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

do końca staroŜytności │ średniowiecze i odrodzenie │ barok i oświecenie │ 1815-1914 │ 1914-1989

jak i z czego studiować filozofię │ moje wykłady │ Wittgenstein │ filozofowie i socjologowie nauki

ARYSTOTELES

ANALITYKI WTÓRE

przełoŜył Kazimierz Leśniak

Księga pierwsza

1. Badacz musi posiadać wiedzę uprzednio zdobytą. Natura tej wiedzy

Wszelkie nauczanie i poznawanie rozumowe pochodzi z wiedzy wcześniejszej. Wynika

to jasno z przeglądu poszczególnych nauk. Spośród nauk teoretycznych powstają w ten

sposób nauki matematyczne tudzieŜ wszelka nauka wytwórcza. Podobnie teŜ ma się

sprawa z dowodami: jedne się przeprowadza za pośrednictwem sylogizmów, inne za

pomocą indukcji. Jedne bowiem i drugie tworzą naukę za pomocą wiedzy wcześniejszej;

tamte bowiem czerpią swą moc z uznanych przesłanek, te zaś na podstawie

oczywistości szczegółu dowodzą słuszności ogółu. Takie teŜ są i sposoby

przekonywania za pomocą wymowy; bo albo za pomocą paradygmatów, co odpowiada

indukcji, albo za pomocą entymematów, co znów odpowiada sylogizmowi.

Wiedza wcześniejsza powinna być zdobywana na dwa sposoby: w pewnych bowiem

przypadkach istnienie faktu musi być z góry przyjęte, a w innych trzeba rozumieć, czym

jest przedmiot oznaczony przez nazwę, a jeszcze kiedy indziej trzeba znać i jedno, i

drugie. Na przykład musi się wpierw wiedzieć, Ŝe istnieje to wszystko, o czym albo

twierdzenie, albo przeczenie jest prawdziwe, natomiast o "trójkącie", Ŝe znaczy to a to,

wreszcie o "jednostce" trzeba wiedzieć i jedno, i drugie: co znaczy, i Ŝe istnieje, albowiem

nie kaŜda z tych rzeczy jest dla nas jednakowo oczywista.

Pewne rzeczy moŜna poznawać w ten sposób, Ŝe się je poznaje wcześniej, a inne

równocześnie, jak np. to, co podpada pod ogólne pojęcie, o którym juŜ mamy wiedzę. Bo

to, Ŝe suma kątów w kaŜdym trójkącie równa się dwóm prostym, wie się juŜ przedtem,

ale Ŝe ta oto figura wpisana w półkole jest trójkątem, uświadamiamy sobie w jednym

momencie. (O niektórych bowiem rzeczach w ten sposób zdobywa się wiedzę i nie za

pomocą terminu średniego poznaje się termin skrajny; a odnosi się to do wszystkiego, co

nie jest jednostkowe i nie jest orzekane o Ŝadnym przedmiocie.)

Jeszcze przed dojściem do wniosku czy wywnioskowaniem sylogistycznym moŜe ktoś

twierdzić, Ŝe w pewnym sensie ma wiedzę, w innym nie. Bo jeŜeli ktoś po prostu nie wie,

czy istnieje trójkąt, to jakŜeŜ moŜe w ogóle wiedzieć, Ŝe ma dwa kąty proste. Ale jest

jasne, Ŝe kto poznał tak czy tak, poznał ogólnie, nie posiadł jednak wiedzy w sensie

absolutnym. JeŜeli się nie wprowadzi tego rozróŜnienia, pojawi się aporia taka, jak w

Menonie : albo nie moŜna się nauczyć niczego, albo tylko tego, co się juŜ zna. Nie

moŜemy wszak przyjąć rozwiązania proponowanego przez pewnych ludzi; pytają się

mianowicie: wiesz czy nie wiesz, Ŝe kaŜda dwójka jest parzysta? JeŜeli się odpowie

twierdząco, wówczas pytający przytoczy jakąś dwójkę, o której istnieniu w ogóle nie

wiedzieliśmy, a tym bardziej o jej parzystości. Rozwiązują bowiem to zagadnienie

twierdząc, iŜ nie wiedzieli, Ŝe kaŜda dwójka jest parzysta, lecz tylko te, które znali. A

przecieŜ wiedzą, na co mają dowód i na co go otrzymali; a otrzymali go nie tylko na to, o

czym wiedzą, Ŝe jest trójkątem czy liczbą, lecz w ogóle dla wszelkiej liczby i wszelkiego

trójkąta. Albowiem Ŝadna przesłanka nie jest tak formułowana, by odnosiła się tylko do

tej liczby, którą znasz, albo do figury prostolinijnej, która ci jest znana, lecz do wszystkich.

Nic jednak (jak mi się zdaje) nie przeszkadza, by ktoś w pewnym sensie znał to, czego

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 2 z 9

się nauczył, a w innym sensie tego nie znał. Bo nie to byłoby dziwne, jeŜeli ktoś znałby w

pewnym sensie to, czego się uczy, lecz gdyby znał to tak doskonale i w taki sposób, jak

się uczy.

2. Natura wiedzy naukowej i jej przesłanek

Sądzimy, Ŝe wówczas poznajemy coś bezwarunkowo, a nie w sposób sofistyczny,

akcydentalny, gdy jesteśmy przekonani, Ŝe poznaliśmy przyczynę, dzięki której rzecz

istnieje, Ŝe jest jej rzeczywistą przyczyną, i Ŝe inaczej być nie moŜe. Jasne więc, Ŝe

poznanie naukowe jest czymś tego rodzaju; bo jeŜeli wziąć pod uwagę ludzi nie

mających wiedzy naukowej i takich, którzy ją posiedli, to pierwsi sądzą, iŜ rzecz tak się

przedstawia, a ci drudzy wiedzą, Ŝe tak się przedstawia i rzeczywiście tak jest; a zatem

to, co stanowi przedmiot wiedzy bezwarunkowej, nie moŜe być inne, niŜ jest.

Czy istnieje inny jeszcze rodzaj wiedzy, wypowiemy się na ten temat później; a teraz

twierdzimy, Ŝe i za pomocą dowodu zdobywamy wiedzę. Przez dowód rozumiem

sylogizm tworzący wiedzę naukową, czyli taki, dzięki któremu, jeŜeli tylko jesteśmy w

jego posiadaniu, mamy tę wiedzę.

JeŜeli przeto wiedza jest taka, jak ustaliliśmy, to i przesłanki wiedzy demonstratywnej

muszą być prawdziwe, pierwotne, bezpośrednie, lepiej znane, wcześniejsze [od wniosku]

i muszą być jego przyczyną. W ten sposób zasady spełnią równieŜ i ten warunek, Ŝe

staną się właściwymi dla dowodzonego faktu. Sylogizm moŜe powstać takŜe i bez tych

właściwych przesłanek, dowód natomiast nie; nie wytworzy bowiem wiedzy naukowej.

Przesłanki muszą być prawdziwe, bo to, co nie istnieje, nie moŜe być poznane; nie

moŜemy wszak poznać tego, Ŝe np. przekątna kwadratu jest współmierna z bokiem.

Przesłanki muszą być pierwsze i przyjęte bez dowodu, w przeciwnym razie będą

wymagały dowodu dla swego uznania; gdyŜ poznać coś, na co istnieje dowód, i poznać

w sposób nieakcydentalny, to znaczy tyle, co mieć na to dowód. Przesłanki będące

przyczynami wniosku muszą być i lepiej znane, i wcześniejsze od niego; przyczynami

dlatego, poniewaŜ tylko wtedy posiedliśmy wiedzę o rzeczy, gdyśmy poznali jej

przyczynę; wcześniejsze - jako przyczyny; uprzednio znane, tzn. Ŝe wiedza ta będzie nie

tylko rozumieniem znaczenia słowa, lecz będzie wiedzą o istnieniu rzeczy.

WyraŜenia "wcześniejsze" i "lepiej znane" mają znaczenie podwójne; bo to nie to samo "z

natury wcześniejsze" i "dla nas wcześniejsze", a takŜe "z natury lepiej znane" i "dla nas

lepiej znane". Nazywam coś "dla nas wcześniejszym" i "dla nas lepiej znanym", gdy

znajduje się bliŜej zmysłowego spostrzeŜenia. Natomiast w sensie bezwarunkowym

"wcześniejszym" i "lepiej znanym" nazywam coś, co się znajduje dalej od zmysłowych

spostrzeŜeń. Najdalej od zmysłowych spostrzeŜeń jest to, co ogólne, a najbliŜej to, co

szczegółowe. Ogół i szczegół są sobie przeciwstawne. Mówiąc, Ŝe przesłanki wiedzy

demonstratywnej muszą być pierwsze, mam na myśli to, Ŝe muszą być "właściwą"

zasadą prawdy; dla mnie bowiem "pierwsza przesłanka" i "zasada prawdy" to jedno i to

samo. "Zasadą prawdy" w dowodzie jest bezpośrednia przesłanka, a bezpośrednia

przesłanka to taka, której nie poprzedza Ŝadna inna.

Przesłanka jest bądź twierdzącą, bądź przeczącą częścią zdania, orzekającą jakiś jeden

atrybut o pojedynczej rzeczy; jest dialektyczną, gdy przybiera postać równie twierdzącą,

jak i przeczącą; jest demonstratywną, gdy stanowczo przyjmie jedną z nich jako

prawdziwą. Zdanie jest jedną lub drugą częścią sprzeczności, a sprzeczność jest

przeciwieństwem wykluczającym z natury swej wszelki środek. Część sprzeczności

łącząca podmiot z orzeczeniem jest twierdzeniem, część rozłączająca je jest

przeczeniem.

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 3 z 9

Tezą nazywam tę bezpośrednią zasadę wniosku, której nie moŜna udowodnić, której

jednak uczący się nie musi znać; natomiast zasadę, którą kaŜdy chcący się czegoś

nauczyć musi znać, nazywam aksjomatem. Istnieją wszak pewne takie zdania; im teŜ

głównie zwykliśmy nadawać taką właśnie nazwę. Jeśli teza występuje w jednej bądź

drugiej części zdania sprzecznego, tzn. stwierdza istnienie lub nieistnienie podmiotu, jest

hipotezą; jeśli tego nie stwierdza, jest definicją. Definicja jest wprawdzie tezą - wszak

matematyk stwierdza, Ŝe jednostka jest ilością niepodzielną - nie jest jednak hipotezą. Bo

to nie to samo odpowiedzieć na pytanie, czym jest jednostka, i stwierdzić jej istnienie.

Skoro jednak podstawą naszego przekonania i naszej wiedzy o fakcie jest posiadanie

takiego sylogizmu, który nazywamy dowodem, a podstawę tego sylogizmu stanowią fakty

tworzące jego przesłanki, wobec tego musimy nie tylko znać najpierw pierwsze

przesłanki - jeŜeli nie wszystkie, to przynajmniej niektóre - lecz musimy znać je lepiej [niŜ

wniosek]. Zawsze bowiem to, dzięki czemu coś jest, istnieje w większym stopniu, np. to,

dzięki czemu coś miłujemy, jest dla nas drogie w większym stopniu. A zatem, poniewaŜ

pierwsze przesłanki są podstawą naszych przekonań i naszej wiedzy, wobec tego znamy

je lepiej, i w większym stopniu jesteśmy o ich słuszności przekonani niŜ o słuszności

wniosków z nich wynikających, bo nasza znajomość faktów późniejszych jest

następstwem znajomości przesłanek. Tego, czego nie znamy i w stosunku do czego nie

bylibyśmy w lepszym połoŜeniu, niŜ gdybyśmy znali, nie moŜna uwaŜać za bardziej

wiarogodne od tego, co się zna. A mogłoby się to zdarzyć tym, których przekonania

oparte na dowodzie nie będą poprzedzone wiedzą wcześniejszą; więcej bowiem trzeba

wierzyć zasadom, jeŜeli juŜ nie wszystkim, to przynajmniej niektórym, niŜ wnioskowi. Co

więcej, kto zamierza posiąść wiedzę naukową za pomocą dowodu, musi nie tylko lepiej

znać zasady i mocniej w nie wierzyć niŜ w to, czego się za ich pomocą dowodzi, ale

takŜe nic nie moŜe być pewniejsze i lepiej mu znane od tych zasad jako sprzecznych z

przesłankami, które prowadzą do wniosku przeciwnego i błędnego, jeŜeli poznający ma

być rzeczywiście nieugięty.

3. Dwa błędne poglądy na wiedzę naukową

Niektórzy sądzą, Ŝe wobec konieczności znajomości pierwszych przesłanek wiedza jest

niemoŜliwa, zdaniem innych wiedza jest moŜliwa, gdyŜ kaŜda przesłanka ma dowód.

śaden z tych poglądów ani nie jest prawdziwy, ani konieczny. Zwolennicy pierwszego

poglądu przyjmując, Ŝe nie ma innego sposobu poznania, jak tylko przez dowód,

utrzymują, iŜ to prowadzi do regressus in infinitum na tej podstawie, Ŝe skoro pierwszych

przestanek nie poprzedzają bardziej pierwotne, to pochodnych nie moŜna poznać za

pomocą tych pierwszych (w tym punkcie mają rację, bo nie moŜna przebiec

nieskończonego ciągu przesłanek). JeŜeli z drugiej strony - twierdzą - ten ciąg się kończy

i istnieją początkowe przesłanki, to i tak są niepoznawalne, poniewaŜ nie ma dla nich

dowodu, który według nich jest jedyną formą poznania. Skoro więc nie moŜna poznać

pierwszych przesłanek, to równieŜ nie moŜna poznać w ogóle ani prawomocnie tych,

które z nich wynikają; moŜna je uznać za prawdziwe, o ile się przyjmie, Ŝe i pierwsze

przesłanki są takie. Zwolennicy drugiego poglądu zgadzają się na to, Ŝe wiedza jest

moŜliwa tylko na mocy dowodu, ale twierdzą, Ŝe nic nie przeszkadza, by wszystkie

zdania miały dowód, bo dowód moŜe się opierać na błędnym kole i być wzajemny.

My natomiast twierdzimy, Ŝe nie wszelka wiedza jest demonstratywna, gdyŜ znajomość

przesłanek bezpośrednich jest niezaleŜna od dowodu, a konieczność tego jest oczywista;

skoro bowiem musimy znać pierwsze przesłanki, na których opiera się dowód, i skoro

cofanie musi się zatrzymać na przesłankach bezpośrednich, to muszą być one

niedowodliwe. Taki zatem jest nasz pogląd, a w dodatku twierdzimy, Ŝe nie tylko istnieje

wiedza naukowa, ale takŜe jakiś jej początek, dzięki któremu moŜemy poznać

twierdzenia końcowe.

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 4 z 9

To, Ŝe dowód we właściwym sensie nie moŜe tworzyć błędnego koła, jest jasne, jeŜeli ma

się opierać na pierwszych i lepiej znanych od wniosku przesłankach; wszak jest

niemoŜliwe, by to samo mogło być dla tych samych rzeczy równocześnie wcześniejsze i

późniejsze, chyba Ŝe w innym sensie, jak np. Ŝe pewne rzeczy mogą być wcześniejsze

dla nas, a inne w sensie bezwarunkowym - rozróŜnienie, z którym nas zaznajamia

indukcja. JeŜeli tak, to wiedza w sensie bezwarunkowym nie byłaby dobrze

zdefiniowana, bo istnieją dwa jej rodzaje; albo raczej drugi sposób dowodzenia, ten, który

przebiega od tego, co lepiej nam znane, nie jest dowodem w sensie bezwarunkowym.

Obrońcy błędnego koła w dowodzeniu stają nie tylko wobec trudności dopiero co

wymienionych, ale popełniają dalszy błąd, nic innego nie twierdząc, jak tylko to, Ŝe jeŜeli

rzecz istnieje, to istnieje. Ale w ten sposób wszystko moŜna łatwo udowodnić. Staje się to

jasne, gdy się przyjmie trzy terminy; bo Ŝeby utworzyć błędne koło, nie jest waŜne, czy

się weźmie wiele terminów, czy niewiele, czy nawet tylko dwa. Bo jeŜeli A jest, musi teŜ

być B ; jeŜeli B jest, musi być C ; zatem, jeŜeli jest A , musi teŜ być C . Skoro zatem - na

mocy dowodu błędnego koła - jeŜeli jest A , musi być B i jeŜeli jest B , musi być A , to A

moŜe być podstawione za C . Bo powiedzieć, Ŝe jeŜeli jest B , musi być A , to tyle, co

powiedzieć: jeŜeli jest B , musi być C ; ale C jest identyczne z A . Wobec tego obrońcy

dowodzenia przez błędne koło twierdzą po prostu, Ŝe jeŜeli jest A , musi być A . W ten

sposób jednak moŜna wszystko łatwo udowodnić.

Ale przecieŜ i taki dowód błędnego koła nie jest moŜliwy, chyba w przypadku atrybutów

łączących się wzajemnie, jak własności swoiste. Zostało wszak wykazane, Ŝe z jednej

rzeczy - niech to będzie jeden termin czy jedna przesłanka - nigdy nic koniecznego nie

wyniknie; dwie przesłanki tworzą pierwszą i najmniejszą podstawę dla wniosku w ogóle,

a tym bardziej dla demonstratywnego wniosku naukowego. JeŜeli A wynika z B i C , a B i

C wynikają nawzajem z siebie i z A , to jest moŜliwe, jak to zostało wykazane w mym

piśmie o sylogizmie, udowodnienie wszystkich załoŜeń za pomocą dowodu błędnego

koła w pierwszej figurze. Ale teŜ i to zostało wykazane, Ŝe w innych figurach albo nie

otrzymujemy Ŝadnego wniosku, albo otrzymujemy wniosek, ale nie z przyjętych

przesłanek. Zdania, których terminy nie są odwracalne, nie mogą być w ogóle

dowiedzione za pomocą dowodu błędnego koła, i poniewaŜ odwracalne terminy

występują rzadko w dowodach, jest przeto jasne, iŜ twierdzenie, jakoby dowód był

wzajemny i wskutek tego wszystko mogło być udowodnione, jest bezpodstawne i

niemoŜliwe do przyjęcia.

4. Rodzaje atrybutów "prawdziwy w kaŜdym wypadku", "istotny", "powszechny",

"przypadkowy" ;

Skoro przedmiot wiedzy naukowej nie moŜe być innym niŜ jest, wobec tego prawda

uzyskana za pomocą wiedzy demonstratywnej będzie konieczna. Skoro, dalej, wiedzę

demonstratywną wtedy mamy, gdy mamy dowód, to z tego wynika, Ŝe dowód jest

sylogizmem z koniecznych przesłanek. NaleŜy zatem zbadać, z ilu i z jakich przestanek

składa się dowód. Najpierw jednak spróbujmy określić, co rozumiemy przez "atrybut

prawdziwy w kaŜdym przypadku", przez "atrybut istotny" i przez "atrybut powszechny".

Nazywam "prawdziwym w kaŜdym przypadku" coś, co jest prawdziwie orzekalne o

wszystkich faktach - a nie tylko o jednym z wyłączeniem innych - tudzieŜ zawsze, a nie

tylko w tym czy w innym czasie; np. jeŜeli "zwierzę" jest prawdziwie orzekalne o kaŜdym

człowieku, w takim razie, jeŜeli moŜna zgodnie z prawdą powiedzieć "to jest człowiek", to

będzie równieŜ prawdą "to jest zwierzę", i jeŜeli jedno jest prawdziwe teraz, to i drugie

jest prawdziwe teraz; podobnie, jeŜeli o punkcie moŜna w kaŜdym wypadku powiedzieć,

Ŝe mieści się w linii. Dowodem tego jest fakt, Ŝe gdy zapytamy o uznanie czegoś za

"prawdziwe w kaŜdym przypadku", wyraŜamy sprzeciw, twierdząc, Ŝe w pewnym

przypadku, czy w pewnym momencie nie jest prawdziwe.

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 5 z 9

"Atrybutem istotnym" nazywam po pierwsze taki, który przysługuje swemu przedmiotowi

jako element jego istotnej natury (np. linia przysługuje w ten sposób trójkątowi, a punkt

linii; substancja bowiem trójkąta i linii składa się z tych właśnie elementów, które się

mieszczą w formule definicyjnej trójkąta i linii); po wtóre taki, Ŝe podczas gdy przysługuje

pewnym przedmiotom, przedmioty, którym przysługuje, mieszczą się w atrybutach

własnej formuły definicyjnej. Tak więc "prosty" i "zakrzywiony" przysługują linii; "parzyste"

i "nieparzyste", "pierwsze" i "złoŜone", "kwadratowe" i "podłuŜne" - liczbom; a równieŜ

formuła określająca któryś z tych atrybutów obejmuje jego przedmiot, np. linię czy liczbę,

zaleŜnie od przypadku.

Rozciągając tę klasyfikację na wszystkie inne atrybuty rozróŜniamy takie, które

przysługują istotnie odpowiednim przedmiotom, natomiast takie, które przysługują swym

przedmiotom, ale na Ŝaden z tych sposobów, nazywam cechami przypadkowymi; np.

"muzykalny" czy "biały" to cecha przypadkowa zwierzęcia.

Dalej, istotnym jest to, co nie jest orzekane o czymś innym; np. to, co idzie, lub to, co jest

białe, musi wpierw być czymś innym niŜ idącym lub białym; natomiast substancja czy

coś, co oznacza jakąś rzecz indywidualną, jest tym, co nie musi być czymś innym.

Wobec tego rzeczy nie orzekane o czymś innym nazywam istotnymi; rzeczy orzekane o

czymś innym nazywam akcydentalnymi.

W innym jeszcze sensie istotne jest to, co zdarza się czemuś ze względu na własną

naturę, a co się zdarza w inny sposób - jest przypadkowe; jeŜeli np. gdy szedł, zabłysło

światło; bo nie dzięki temu, Ŝe szedł, zabłysło światło, lecz moŜna powiedzieć, Ŝe

przypadkiem. JeŜeli natomiast coś zdarza się ze względu na własną naturę, to jest

istotne, np. jeŜeli coś zabitego umiera i to wskutek zabicia; nie przypadkiem zmarło

zabite zwierzę, lecz z powodu tego, Ŝe zostało zabite.

Co się tyczy rzeczy istotnych w zakresie tego, co jest ściśle poznawalne, to wszystkie

atrybuty, które są istotne bądź w tym sensie, Ŝe ich przedmioty mieszczą się w nich, bądź

w tym sensie, Ŝe one się mieszczą w swych przedmiotach, są istotne lub koniecznie

powiązane ze swoimi przedmiotami. NiemoŜliwe wszak jest, by tego rodzaju atrybut albo

jeden z dwóch przeciwnych atrybutów mógł nie przysługiwać swemu przedmiotowi, np.

linii przysługuje "proste" lub "krzywe", liczbie "parzyste" i "nieparzyste". Bo to, co jest

przeciwieństwem danego atrybutu w obrębie tego samego gatunku, jest albo jego

brakiem, albo sprzecznością; np. w obrębie liczb to, co nie jest nieparzyste, jest parzyste,

w tym znaczeniu, Ŝe jedno następuje po drugim. Skoro zatem dany atrybut albo musi być

danej rzeczy przyznany, albo zaprzeczony, istotne atrybuty muszą z konieczności

przysługiwać swoim przedmiotom.

W ten sposób została określona róŜnica między atrybutem, który jest "prawdziwy w

kaŜdym przypadku" a atrybutem "istotnym". "Powszechnie prawdziwym" nazywam

atrybut, który przysługuje swemu przedmiotowi w kaŜdym przypadku istotnie i

indywidualnie. Z tego wynika jasno, Ŝe co jest "powszechnie prawdziwe" o swoim

przedmiocie, to musi z konieczności temu przedmiotowi przysługiwać. Atrybut istotny i

atrybut przysługujący przedmiotowi indywidualnie są identyczne. Na przykład punkt i

prosta przysługują linii istotnie, bo naleŜą do linii jako takiej; i trójkąt jako taki ma dwa

kąty proste, bo z istoty swej równy jest dwóm kątom prostym.

Atrybut przysługuje przedmiotowi powszechnie, gdy moŜna wykazać, Ŝe przysługuje

pierwszemu lepszemu jego desygnatowi i gdy przedmiot jest pierwszą rzeczą, której

moŜna wykazać przysługiwanie tego atrybutu. Tak np. posiadanie kątów równych dwóm

prostym nie jest powszechnym atrybutem figury. (Bo mimo, iŜ moŜna wykazać, Ŝe pewna

figura posiada kąty równe dwóm prostym, to jednak nie moŜna dowieść, Ŝe kaŜda

przypadkowa figura ma tę własność - kwadrat jest figurą, lecz kąty jego nie równają się

2009-10-20

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: