Zadanie 3. (1 pkt)
Osteoporoza to choroba objawiająca się demineralizacją kości powodującą ich łamliwość.
W procesach przebudowy kości uczestniczą dwa rodzaje komórek: osteoblasty (komórki
kościotwórcze) i osteoklasty (komórki kościogubne). Do osteoporozy dochodzi wtedy,
gdy jedne z tych komórek są bardziej aktywne niż drugie.
Na podstawie tekstu, podaj nazwę rodzaju komórek, których zwiększona aktywność
w organizmie może doprowadzić do osteoporozy.
......................................................................................................................................................
Zadanie 4. (1 pkt)
Poniżej przedstawiono charakterystykę jednego z elementów morfotycznych krwi człowieka.
Są to wysoce wyspecjalizowane, krótko żyjące komórki, o kształcie dwuwklęsłych krążków.
Po procesie dojrzewania nie mają jądra komórkowego. Biorą udział w transporcie tlenu z płuc
do tkanek.
Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Powyższa charakterystyka odnosi się do
A. płytek krwi.
B. limfocytów.
C. monocytów.
D. erytrocytów.
Zadanie 5. (2 pkt)
Krew człowieka składa się z osocza i elementów morfotycznych, które można podzielić
na trzy podstawowe rodzaje.
a) Podaj nazwę rodzaju komórek krwi, do którego należą limfocyty.
b) Określ rolę limfocytów w organizmie człowieka.
Zadanie 6. (2 pkt)
Na diagramach przedstawiono zawartość limfocytów T we krwi dwóch osób: osoby zdrowej
i chorej na AIDS.
Na podstawie analizy diagramów określ dwie zmiany, które zachodzą we krwi osoby
chorej w porównaniu z osobą zdrową.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
Różne badania prowadzone na całym świecie potwierdzają związek między rodzajem diety
a zapadalnością na chorobę wieńcową.
W tabeli zestawiono wyniki przeprowadzonych badań.
Miejsce
Udział kalorii
pochodzących
z tłuszczów w diecie [%]
Główne źródło tłuszczu
w diecie
Zapadalność na chorobę
wieńcową [na 10 tys.
mieszkańców w ciągu 10 lat]
Japonia 10 ryby 500
Finlandia 38 masło, mięso, nabiał 3 000
Kreta 40 oliwa 200
Na podstawie analizy przedstawionych danych sformułuj dwa wnioski dotyczące
wpływu rodzaju spożywanego tłuszczu na zapadalność na chorobę wieńcową.
Zadanie 8. (2 pkt)
W proponowanych zasadach zdrowego żywienia wskazywane są najczęściej grupy
pokarmów, które należy spożywać i określana jest liczba posiłków w ciągu dnia. Posiłki
powinny zawierać w odpowiednich proporcjach wszystkie niezbędne do życia człowieka
składniki odżywcze czyli białka, węglowodany, tłuszcze i witaminy.
Podstawę wielu zaleceń żywieniowych i codziennej diety stanowią produkty zbożowe
(np. płatki, kasze, pieczywo pełnoziarniste) lub ziemniaki.
Podaj nazwę składnika odżywczego, którego największą ilość zawierają produkty
zbożowe i ziemniaki oraz określ jego rolę dla organizmu człowieka.
Zadanie 9. (2 pkt)
Przy produkcji masła, margaryny lub oleju zwykle dodawane są witaminy A i E.
a) Uzasadnij, że jest to korzystna dla organizmu człowieka forma podawania obu tych
witamin.
b) Spośród poniższych informacji zaznacz zdanie trafnie określające główną rolę
witaminy A w organizmie człowieka.
A. Pełni rolę ważnego przeciwutleniacza podwyższając odporność organizmu.
B. Warunkuje prawidłowe widzenie o zmierzchu lub przy słabym świetle.
C. Odpowiada za prawidłowy stan kości i zębów.
D. Warunkuje prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia krwi.
Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadań nr 10 i 11.
W tabeli przedstawiono normy zapotrzebowania na białko, czyli ilość białka, jaka powinna
znajdować się w żywności spożywanej przez osoby w różnym wieku (w gramach na 1 kg
masy ciała człowieka w ciągu doby).
Wiek (w latach) Ilość białka (w g / 1 kg masy ciała / dobę)
3 1,3
5 1,2
15 1,0
17 0,9
25 0,8
Zadanie 10. (2 pkt)
Podane w tabeli dane przedstaw w postaci diagramu słupkowego.
Zadanie11. (1 pkt)
Sformułuj zależność wynikającą z analizy powyższych danych.
Zadanie 12. (1 pkt)
Wyjaśnij, dlaczego ustalone normy zapotrzebowania na białko u dzieci są wyraźnie inne
niż u osób dorosłych.
Zadanie 13. (3 pkt)
Poniżej przedstawiono etapy trawienia białek w organizmie człowieka.
A. ..................................................... – pepsyna
B. ..................................................... – trypsyna, chymotrypsyna
C. ..................................................... – karboksypeptydazy, aminopeptydazy
Wpisz, w odpowiednie miejsca etapów A, B i C, nazwy odcinków przewodu
pokarmowego, w których działają wymienione enzymy.
Zadanie 14. (2 pkt)
Jednym z zadań współczesnej medycyny klinicznej jest walka ze szczepami bakterii opornych
na działanie antybiotyków.
Zaznacz wśród podanych niżej przykładów dwa takie zachowania człowieka,
które przyczyniają się do powstawania szczepów opornych na antybiotyki.
A. Spożywanie jogurtów zawierających żywe kultury bakterii.
B. Nieprzestrzeganie higieny osobistej.
C. Nie zawsze uzasadnione stosowanie antybiotyków.
D. Dodawanie antybiotyków do pasz zwierząt hodowlanych.
E. Stosowanie leków podnoszących naturalną odporność organizmu.
Zadanie 15. (3 pkt)
Wydzieliny i płyny ustrojowe człowieka mogą mieć różny odczyn.
a) Wpisz dla każdej z poniższych wydzielin jej charakterystyczny odczyn (kwaśny,
obojętny lub zasadowy):
1. sok trzustkowy .................................... 2. sok żołądkowy .......................................
b) Wyjaśnij znaczenie, jakie dla funkcjonowania układu pokarmowego ma
występowanie różnych odczynów soku trzustkowego i żołądkowego.
Zadanie 16. (2 pkt)
Na poniższym schemacie przedstawiono przemiany węglowodanów w wątrobie człowieka.
Podaj, która z przemian oznaczonych od 1 do 3 powinna zachodzić podczas stosowania
diety:
a) ubogiej w węglowodany ...............
b) bogatej w węglowodany, których ilość przez dłuższy czas przekraczała dzienne
zapotrzebowanie energetyczne ...............
Zadanie 17. (1 pkt)
W komórkach organizmu człowieka pozyskiwanie energii może zachodzić w wyniku
tlenowego lub beztlenowego (fermentacji mlekowej) rozkładu związków organicznych.
Wśród niżej wymienionych elementów budowy ciała człowieka (od A do E) zaznacz
tylko ten, w którym może zachodzić zarówno oddychanie tlenowe, jak i fermentacja
mlekowa.
A. Mózg
B. Mięsień szkieletowy
C. Nerka
D. Żołądek
E. Serce
Zadanie 18. (1 pkt)
W organizmie człowieka glikogen występuje w dwóch różnych miejscach: w wątrobie
i w mięśniach szkieletowych.
Przedstaw rolę glikogenu występującego w mięśniach szkieletowych.
GLIKOGEN 1 GLUKOZA 2 GLIKOGEN
KWASY TŁUSZCZOWE
3
TŁUSZCZE
Zadanie 19. (2 pkt)
Za utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi odpowiadają dwa hormony wydzielane
przez trzustkę. Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi pobudza wydzielanie przez trzustkę
insuliny, która powoduje syntezę glikogenu w wątrobie. Przeciwnie do insuliny działa
glukagon, który przy niskim poziomie glukozy we krwi rozkłada glikogen w wątrobie.
Do krwi uwalniana jest wtedy glukoza, która podnosi poziom tego cukru we krwi.
Na podstawie analizy tekstu uzupełnij poniższy schemat tak, aby poprawnie ilustrował
regulację poziomu glukozy we krwi.
.................................
poziom glukozy we krwi
synteza
glikogenu
w wątrobie
...................................
rozkład
TRZUSTKA
..............................
(hormon)
Zadanie 20. (1 pkt)
Przewodzenie impulsów nerwowych odbywa się zawsze w jednym kierunku – od dendrytów
do neurytu (aksonu).
Na rysunku przedstawiono schematycznie trzy neurony (A, B i C).
Narysuj wzdłuż każdego neurytu (aksonu), w neuronach A, B i C po jednej strzałce
ilustrującej kierunek przepływu impulsu nerwowego.
Zadanie 21. (1 pkt)
Rozwijająca się transplantologia napotyka na poważne problemy związane z odrzucaniem
przeszczepionych organów. Aby zmniejszyć agresję immunologiczną organizmu
po przeszczepie podaje się pacjentowi środki farmakologiczne obniżające zdolności obronne
jego organizmu.
Na podstawie powyższych informacji uzasadnij konieczność ograniczania w szpitalach
odwiedzin pacjentów będących po transplantacjach.
Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadań nr 22 i 23.
Na rysunku przedstawiono fragment procesu translacji.
Zadanie22(1 pkt)
Podaj nazwę aminokwasu, który zostanie przyłączony w miejscu A (wykorzystaj
załączoną tabelę z fragmentem kodu genetycznego).
Zadanie 23. (3 pkt)
Wypełniając poniższą tabelę, podaj nazwy kwasów nukleinowych oznaczonych
na rysunku, jako I i II oraz określ rolę każdego z nich w procesie biosyntezy białka.
Nazwa kwasu nukleinowego Rola kwasu nukleinowego w biosyntezie białka
I.
II.
Tabela z fragmentem
kodu genetycznego:
kodon aminokwas
UAC tyrozyna
UAU tyrozyna
UAA stop
UAG stop
AUG metionina
AUA izoleucyna
AUC izoleucyna
Zadanie 24. (1 pkt)
Niektóre choroby genetyczne u ludzi można zdiagnozować już w pierwszych dniach życia
dziecka.
Podaj przykład takiej choroby genetycznej człowieka, której objawy mogą być
łagodzone dzięki zastosowaniu specjalnie dobranej diety, o ile ta choroba zostanie
odpowiednio wcześnie rozpoznana.
Zadanie 25. (2 pkt)
U człowieka grupy krwi warunkowane są przez 3 allele. Allele ...
gucio926