Bittel-Dobrzyńska Nadzieja - Jak wiedźma Agrypicha znachorstwa mnie uczyła(1).pdf - drzewko214

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Nadzieja Bittel-Dobrzyńska

JAK WIEDŹMA AGRYPICHA

ZNACHORSTWA MNIE UCZYŁA

Posłowie: Zbigniew Żakiewicz

Wydanie pierwsze: OW Graf, Gdańsk 1991

Od autora

Na Wileńszczyźnie język polski był bardzo zróżnicowany. W moich stronach, między

Wiszniewem, Krewem a Smorgoniami, na obrzeżu powiatu oszmiańskiego, około stu, stu

dwudziestu kilometrów w stronę Mołodeczna, w latach 1929-1930, w których przeważnie

rozgrywa się akcja moich wspomnień, były właściwie trzy odmiany językowe polszczyzny.

Ludzie w niektórych wsiach mówili między sobą „po prostu”, czyli mową bardzo zbliżoną

do białoruskiej. Ci sami ludzie, kiedy przychodzili do dworów, starali się mówić po polsku,

chociaż dziwny to był język, gęsto przeplatany spolszczonymi wyrazami białoruskimi.

Brakowało w tej mowie „ą” i „ę”, a zamiast „czy” mówili „ci”. W niektórych chutorach,

szczególnie położonych w pobliżu zaścianków szlacheckich, mówiono również taką gwarą.

W samych zaściankach i w ich najbliższych okolicach mowa polska była czysta i poprawna,

może nieco archaiczna.

Słownik Agrypichy, wiejskiej znachorki, z którą zetknął mnie los, był dużo bogatszy niż

innych wiejskich kobiet. Na określenie jednej rzeczy używała synonimów, na przykład: na

ziele mówiła „roślinki”, „zioła”, „trawki”. Mowa jej zresztą różniła się zależnie od dnia. W

niektóre dni mówiła całkiem poprawnie po polsku, w inne gwarą, wtrącając wyrazy

białoruskie. Jeden jednak wyraz wymawiała jakoś szczególnie ciepło, zawsze po białorusku:

„dziciataczko” (dzieciątko). W swoich wspomnieniach, spisanych na kartach tej książki,

starałam się wiernie odtworzyć język Agrypichy, a także język jej koleżanki z młodych lat,

Aspazji, która dopowiedziała mi historię Agrypichy, wyjaśniając jednocześnie, skąd się

wzięło jej zainteresowanie ziołami.

Ziołolecznictwo u nas było bardzo rozpowszechnione. Właściwie w każdej wiejskiej

chacie suszyły się jakieś zioła. Żadna jednak ze znanych mi kobiet nie wiedziała o nich tyle,

co Agrypicha.

Ludzie mówio...

Agrypicha wiedźma ważna jest i znachorka nie byle jaka, po polach i po łąkach ciągle

chodzi i zioła zbiera. Jedne zbiera rano ranieńko przy rosie, drugie w południe, kiedy

południczki szumią, inne nad wieczorem, kiedy cień słońca długi, a jeszcze inne przy pełni

księżyca. Mówio, w chacie u niej od zapachu ziół aż w nosie kręci. Na wszystko zioła ma: i

na kaszel, i na ciężki oddech, na kolki w boku i na babskie choroby, a w szczególności na

poruszenie. A jak która dziewczyna wzajemności nie ma, to i lubczyku u niej wyprosić

czasem może. Wszyscy wiedzo, Wincukowa Agata trzy lata za Antukiem Jakubowym latała,

a on ani w ta strona, jak to mówio, ani tudy. Ona i tak, i siak, a on nic. W końcu do Agrypichy

poszła. „Pomóż, ciotko – prosi – daj lubczyku”. Agrypicha początkowo wzbraniała sia, ale

potem ulitowała sia i dała. Mówio, co Agata na wieczorynkach do kieliszka Antukowego

lubczyka wsypała. Antuk wypił i już cały wieczór od Agaty odczepić sia nie mógł. Tylko

oczami za nio jak kot za skwarko wodził i ciągle łapami obłapiał. Potem do domu, objąwszy

sia wpół, poszli, a za trzy tygodnie w przyspieszonym terminie szlub wzięli. Tylko teraz

mówio, co jo bije i patrzeć na nio nie może. Lubczyk widać nidługo działa. Ale wszystkosz

Antuk nie chcąc za mąż jo był wzioł.

Ważna wiedźma, Agrypicha!

Mówio, co ona na Łysa Góra razem z innymi wiedźmami na miotle lata. Batraczycha raz

nad ranem na własne oczy widziała, jak Agrypicha na miotle na dach swego domu zleciała,

po dachu zsunęła sia, a potem, na boki oglądając sia, z miotły zsiadła – widać zapóźniła sia z

Łysej Góry wracając, stara już jest. A tak szybko do składzika swoja miotła wpychać zaczęła,

żeb ludzi jej ni zobaczyli, co tylko witki po drzwiach zaskrzeżetali.

Wiadomo, kużda wiedźma swoja miotła ma. Co większa wiedźma, to i miotła u niej

lepsza. Różne bywajo miotły: i długie, i krótkie, trzonki do nich zrobione z drzewa, co na

rozstajach rośnie. Gałęzi w specjalnych wywarach moczone, żeb mocy czartowskiej nabrali.

Tak, to ni takie sobie zwyczajne miotły.

A jak kupałowa noc blisko, to wiedźmy ciągle na swoich miotłach po niebie latajo, iskry

krzeszo. Spójrzysz wieczorem w niebo, niebo od gwiazd iskrzy sia, a tu mig! mignie

światełko, iskro przez niebo przeleci i zgaśnie, znaczy, wiedźma już na Wiedźmina Góra

dojechała. W kupałowa noc do Wiedźminego Łohu, co to niedaleko koło nas jest, wiedźmy

zjeżdżajo sia ze wszystkich stron. W ogromnych kotłach różne ziele i żaby gotujo, złe

wywary warzo, tylko gęsta para idzie i cały Wiedźmin Łoh mgło zasnowa. Ale jak wiaterek

powieje i mgła przegarnie, to ognie wyraźnińko widać. Wiedźmy wkoło nich swoje

wiedźmowskie tańce odprawujo i na cały Wiedźmin Łoh rahoczo.

Wiedźmy, wiedźmy wiele złego ludziom zrobić mogo: krowom mleko odjąć, urok na

dzieci złymi oczami rzucić i niemoc w człowieku wzbudzić.

Agrypicha z Nastusiowo niewiestko pożarła sia o coś, to, mówio, zaraz jej krowie mleko

odebrała, ropucha do obory wpuściwszy. Ropucha cała mleko krowie w nocy odciągała. A raz

Agrypicha na Batraczychu jak spójrzała w złości, to zaraz Batraczychu pod piersiami kolka

sparła, co i odprostować sia nie mogła. Niedobre ma oczy Agrypicha, oj, niedobre. Wiadomo,

wiedźma!

Bittel-Dobrzyńska Nadzieja - Jak wiedźma Agrypicha znachorstwa mnie uczyła(1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: