Żywienie dzieci w chorobach wątroby i trzustki.docx

Dietetyka pediatryczna12.11.2010r.semestr V

Żywienie dzieci w chorobach wątroby i trzustki

Funkcje wątroby:

- zachowanie homeostazy ustroju

- substraty przemian ustrojowych

- procesy absorpcji

Niedożywienie jest przyczyną zaburzenia funkcji:

- detoksykacji

- magazynowania

- syntezy

Przyczyny niedożywienia:

- niedostateczne spożycie

·         Zły smak diety (bezsolna, tłuszcze MCT)

·         Wymioty/regurgitacje (bierne przesunięcie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, bez odruchu wymiotnego)

- upośledzenie wchłaniania

·         Dysfunkcja trzustki

·         Cholestaza (kwasy żółciowe)

- zaburzenia metaboliczne

- upośledzenie syntezy białek

·         Czynnik krzepnięcia

·         Transferyny (białko uczestniczy w transporcie żelaza)

·         Albumin

·         Niedobór aminokwasów rozgałęzionych

·         Nadmiar aminokwasów aromatycznych

- utrata tłuszczów ze stolcem

·         Niedobór NNKT

·         Niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

- nieprawidłowe przemiany glukozy

·         Hiperinsulinemia (upośledzona degradacja)

·         Defekt receptorów (utylizacja glukozy)

Zapotrzebowanie energetyczne dziecka wzrasta o 30 – 60%

Wzrost katabolizmu białek (rozpad np. mięśni), dlatego trzeba dostarczyć więcej energii aby to co zostało wprowadzone do układu pokarmowego mogło zostać wprowadzone do układu krążenia.

Sposób żywienia w chorobach wątroby zależy od stopnia uszkodzenia wątroby

- w stanach ciężkich dieta bezbiałkowa

- w niewydolności wątroby dieta ubogobiałkowa

- w okresie wydolności wątroby dieta bogatobiałkowa

Zapalenie wątroby

- encefalopatia wątroby

- przewlekłe

Ostre

- nietolerancja tłuszczu

- wymioty

Przewlekłe aktywne zapalenie wątroby

Posiłki w małych objętościach, 5 – 6 razy dziennie

Tłuszcz 0,5 – 1 g/kg m.c/dobę

Białko 1,5 – 2 g/kg m.c/dobę

Zasady diety

- dieta jest bogatobiałkowa i węglowodanowa z ograniczeniem tłuszczu i błonnika

Produkty zabronione:

Mięso – tłuste, wieprzowe, baranina, gęś, kaczka, pikantne kiełbasy, pasztety, żółtko jaja

Mleko, sery – tłuste i kwaśne przetwory, tłuste topione, dojrzewające

Makarony, kasze – makarony grube, kasza jaglana, gryczana

Pieczywo, mąka – świeże, żytnie, razowe

Ryby – węgorz, flądra, łosoś, sardynki, konserwy

Używki – kawa, można herbata, alkohol

Ziemniaki, warzywa – podawane w całości, smażone, kapusty, kalafior, strączkowe, szpinak, kalarepa, brukiew, rzodkiewka, ogórki, cebula, czosnek

Marskość wątroby

To przebudowa tkanki wątroby prowadząca do upośledzenia jej funkcji. Występuje u osób po przebytym WZW typu B lub C oraz u osób nadużywających alkohol.

Dieta ubogotłuszczowa, prowadzić może do niedoborów kwasów tłuszczowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

U chorych z niewydolnością wątroby lub z niedożywieniem, zwiększa się do 35 – 40 kcal/kg m.c/dobę

Witamina A

Występuje w postaci karotenu, który jest prowitaminą witaminy A i występuje w: tłuszczu rybim, wątrobie, mleku, śmietanie, maśle, żółtku jaj (można podawać ½ żółtka jaj, jeżeli nie ma wyraźnej obecności niewydolności wątroby), w roślinach zielonych i ziołach.

Witamina K

Występuje w produktach zwierzęcych (wątroba), truskawki, pomidory, zielone warzywa liściaste (tylko po obróbce termicznej).

Witaminy z grup B

Występują w drożdżach piwnych, produktach zbożowych, rybach, nabiale, jajach, mięsie i podrobach.

Średnie zapotrzebowanie na białko wynosi 1,0 – 1,5 g/kg m.c/dobę i zależy od stopnia dekompensacji czynności wątroby.

Rygorystyczne przestrzeganie diety wysokokalorycznej i ubogobiałkowej może prowadzić do niedożywienia z utratą tzw. beztłuszczowej masy ciała

Stłuszczenie wątroby

MAMC – Wykorzystanie białkowych zasobów tkankowych

MAMC = MAC – (TSF * 0,3142)

TSF – grubość fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym

MAC – obwód środkowej części ramienia

Odpowiadają wartości uwzględniając wiek i płeć, wartość poniżej 5 centyla określa niedożywienie.

Choroby trzustki

- mukowiscydoza

- przewlekłe zapalenie trzustki

·         Zaporowe

·         Nawracające

·         Autoimmunologiczne

·         Idiopatyczne (tzn. samoistne, bez uchwytnej przyczyny oraz na podłożu genetycznym)

·         Toksyczno – metaboliczne

- ostre zapalenie trzustki

Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki

Objawy kliniczne:

- steatorrhea (nadmiar tłuszczu w kale)

- niski współczynnik wchłaniania tłuszczów < 80

- małe przyrosty wzrostu

- małe przyrosty masy ciała

Leczenie dietetyczne

5 – 6 wysokoenergetycznych posiłków wzbogaconych w tłuszcze MCT

Suplementacja

- mikroelementów

- witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

- enzymatyczna

Ogólne zasady postępowania

Max. Dawka dobowa 10 000 j/kg

Max. Dawka 2500 j/posiłek

Dawka korygowana, w zależności od przyrostów masy ciała i wzrostu oraz ustąpienia objawów klinicznych

Suplementacja enzymów trawiennych

- warzyw

- owoców

- soków

> 4 roku życia: 500 j. lipazy/kg m.c/posiłek

1 – 4 roku życia: 1000 j. lipazy/kg m.c/posiłek

Niemowlęta: 2000 – 4000 jednostek lipazy/120 ml mieszanki lub pokarmu kobiecego

Skutki niedoboru

- podwyższone ppm

- zaburzenie funkcji układu odpornościowego

Skutki niedoboru

- awitaminozy

Witamina A – zaburzenia widzenia

Witamina D – demineralizacja

Witamina E – zespół nerwowo – mięśniowy

Zapotrzebowanie energetyczne w chorobach trzustki wzrasta do 130 – 160 %

Tłuszcze: 8 g/kg m.c/dobę

2 – 5% energii z NNKT w diecie

50% MCT – średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (medium chan triglicerydes), wchłaniają się bez obecności kwasów tłuszczowych

Węglowodany

Maltodekstryna – nie zmienia smaku potraw.

Cukry złożone (powolne trawienie i wchłanianie) 15 – 20 g/kg m.c/dobę

Białko

4,0 g/kg m.c/dobę

W celu pokrycia niedoboru energii powstałych w wyniku zaburzeń wchłaniania tłuszczów

Znaczenie metaboliczne białek

- białko zawierające aminokwasy rozgałęzione są nośnikiem energii niezależnym od glukonogenezy

- ograniczają ujemny bilans azotowy białka

- ograniczają rozpad białek własnych organizmu

UWAGA!

W encefalopatii maksymalna podaż białka wynosi 0,5 – 1,0 g/kg m.c/dobę

ENCEFALOPATIA - (gr. encephalicus - mózgowy; gr. pathos choroba, cierpienie) to ogólne określenie uszkodzenia mózgu przez czynniki różnego pochodzenia, którego skutkiem są różnego rodzaju zaburzenia zachowania, zwane charakteropatią. Mogą to być toksyny przy niewydolności wątroby lub nerek, trucizny takie jak metale ciężkie (ołów, rtęć), alkohol etylowy i wiele innych.

Suplementacja witamin

K – 2,5 – 10 mg/d

E – 50 – 400 j.m/d

D – 1,5 mg/kg m.c/d   25-OH-D3

A – 10 000 – 15 000 j.m/d

Założenia dietetyczne

- korzystanie z diet przemysłowych

- ograniczenie podaży płynów

- modyfikacja składników pożywienia (białko)

- zawartość energii

Kontrola stanu odżywienia wymaga diety uwzględniającej:

- diety przemysłowe wysokoenergetyczne np. Ensure, Erich (1 – 1,5 kcal/ml)

- zawierające tłuszcze MCT

Stopniowe zwiększanie stężenia do 100 kcal/100 ml, pozwala ograniczyć ilość płynów. Możliwe żywienie nocne przez zgłębnik

- diety cząstkowe (jednoskładnikowe) np. olej MCT, Fontomalt (polimery glukozy), Protifar (kazeina)