Jaka świętość dziś (Duchowość św. Maksymiliana Kolbe).pdf

Ks. Marek Chmielewski

JAKA ŚWIĘTOŚĆ DZIŚ? 

Kilkadziesiąt lat temu, zanim jeszcze rozpoczęto przygotowania do

otwarcia Soboru Watykańskiego II, bardzo żywe było pytanie o świę-

tość, a więc o to czym ona jest w istocie oraz kto i w jaki sposób we

wspólnocie Kościoła powinien przede wszystkim dążyć do świętości?

W poszukiwaniu odpowiedzi na te fundamentalne dla życia chrześci-

jańskiego pytania rodziły się różne oddolne inicjatywy, między innymi

w postaci ruchów, traktujących świętość jako wyznacznik swoich pro-

gramów formacji duchowej 1 . Pytania te znalazły się także wśród kwe-

stii dyskutowanych przez Ojców Soboru Watykańskiego II, którzy w

Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium dali jasną i jed-

noznaczną odpowiedź, że „wszyscy w Kościele, niezależnie od tego,

—————————

 Wykład wygłoszony podczas VIII Sesji Kolbiańskiej nt. „Świętość dziś” w Kra-

kowie dnia 13 X 2007, opublikowany w: Maksymilian — święty, lider, wydawca , red.

M. Gołąb, J. M. Szewek, Kraków 2008, s. 9-34.

1 Jednym z nich był mało znany w Polsce ruch Pro Sanctitate, założony w Rzymie

w 1947 r. z inicjatywy biskupa Guglielmo Giaquinta († 15 VI 1994) z Tivoli. Ruch

szybko rozprzestrzenił się także poza Włochy, docierając do Europy (Belgia, Łotwa),

Ameryki, Brazylii oraz Indii. Założyciel Ruchu w kilku swoich publikacjach, m.in.:

L’amore è rivoluzione (Roma 1972), Seminatrici di speranza (Roma 1972), Le vie della

rivoluzione (Roma 1972), La rivolta dei Samaritani (Roma 1977), La spiritualità del

Movimento Pro Sanctitate (Roma 1979), Il Cenacolo (Roma 1982), określił specyficz-

ny jego cel i duchowość. Jest to przede wszystkim pogłębienie świadomości powszech-

nego powołania do świętości i wspieranie wszystkich inicjatyw oraz organizacji apo-

stolskich, które służą uświadomieniu powszechnego powołania chrześcijan do święto-

ści. Cel ten realizowany jest między innymi poprzez: organizację dni skupienia i reko-

lekcji, kursów formacji ascetycznej i domów rekolekcyjnych. Ponadto Ruch, mający

swą siedzibę w Rzymie, wydaje publikacje dotyczące świętości: przegląd „Oggidoma-

ni”, kwartalnik „Concretezza” i miesięcznik „Aggancio”. W łonie Ruchu Pro Sanctitate

powstały instytuty świeckie: żeński pod nazwą Istituto delle Oblate Apostoliche i ka-

płański Corrente Sacerdotale della Spiritualità del Cenacolo, jak również kościelna Or-

ganizacja Społecznego Braterstwa (Organizzazione Fraternità Sociale). Dniem patro-

nalnym Ruchu jest Uroczystość Wszystkich Świętych. — Zob. http://www.prosanctita-

te.org/index.php?cmd=home&lang=1 [5 X 2007].

czy należą do hierarchii, czy są przedmiotem jej funkcji pasterskiej,

powołani są do świętości…” (nr 39). Trzeba zauważyć, że przypomnie-

nie prawdy o powszechnym powołaniu do świętości pojawia się zaraz

po zdaniu, w którym Sobór stwierdza, że „Kościół […] jest — jak wie-

rzymy — nieskazitelnie święty”. Nawiązując do tego Jan Paweł II w

adhortacji Pastores dabo vobis stwierdza, że oznacza to, iż „świętość

chrześcijanina bierze początek ze świętości Kościoła, wyraża ją i jed-

nocześnie wzbogaca” (PDV 31).

Nasz Papież, który wdrażanie soborowej odnowy uczynił jednym z

głównych zadań swego pontyfikatu, tę właśnie prawdę o powszechnym

powołaniu do świętości mocno akcentował zarówno w nauczaniu 2 , jak i

wyniesieniu do chwały ołtarzy ponad 1800 osób, w tym 9 świętych i

154 błogosławionych z Polski. Dążenie do świętości zadał Kościołowi

trzeciego tysiąclecia jako najważniejsze zadanie duszpasterskie, wyja-

śniając przy tym, że nie ma ona nic wspólnego z dziwaczną nadzwy-

czajnością, lecz jest „«wysoką miarą» zwyczajnego życia chrześcijań-

skiego” (por. NMI 31).

Wobec powyższego zbędne jest pytanie o to, czy chrześcijanin ma

być świętym, jest to bowiem sprawa nazbyt oczywista. Natomiast istot-

ne jest pytanie postawione w tytule: jaka ma być ta świętość na dzisiej-

sze czasy i uwarunkowania? Okazuje się, że zarówno sama odpowiedź

na to pytanie nie jest prosta, jak i punkt wyjścia do jej poszukiwań nie

jest jednoznaczny. Na podstawie czego mielibyśmy bowiem określić

kształt świętości na dziś: czy rozległego nauczania Jana Pawła II, czy

według dokonanych przez niego aktów kanonizacji i beatyfikacji, czy

też diagnozy duchowego stanu współczesnej Europy, zgłoszonej mię-

—————————

2 Na przykład w posynodalnej adhortacji apostolskiej o powołaniu i misji świec-

kich w Kościele i w świecie Christifideles laici Papież stwierdził, że „godność świec-

kich katolików ukazuje się nam w pełni, gdy rozważamy pierwsze i podstawowe powo-

łanie, które Ojciec w Jezusie Chrystusie i przez Ducha Świętego kieruje do każdego z

nich, powołanie do świętości, czyli do doskonałości w miłości”. Nie jest ono „zwykłym

nakazem moralnym, lecz niezbywalnym wymogiem tajemnicy Kościoła”, gdyż „[…]

wyrasta z Chrztu i odnawia się w innych sakramentach, zwłaszcza w Eucharystii.

Chrześcijanie, przyobleczeni w Jezusa Chrystusa i napojeni Jego Duchem, są «święci»,

a więc są upoważnieni i zobowiązani do tego, by świętość swojego być okazywali w

świętości wszystkich swoich działań. Paweł apostoł stale upomina wszystkich chrześci-

jan, aby żyli tak, «jak przystoi świętym» (Ef 5, 3)” (nr 16).

dzy innymi w adhortacji Ecclesia in Europa ? A może należałoby wziąć

pod uwagę jeszcze inne przesłanki, jak chociażby nowe trendy religij-

no-duchowe czy prowadzone przez różne ośrodki badania socjologicz-

ne?

1. Świętość w nauczaniu Jana Pawła II

Temat świętości w nauczaniu Jana Pawła II zajmuje wyjątkowo du-

żo miejsca, stanowi ona bowiem jego ulubiony temat i poniekąd osno-

wę wszystkich rozważań 3 . Ustawiczne powracanie do tematu świętości

znalazło swoją kulminację najpierw w przepowiadaniu z okazji Jubile-

uszowego Roku 2000, a potem w liście Novo millennio ineunte , w któ-

rym Papież wytyczył kierunki życia i działalności Kościoła na trzecie

tysiąclecie, stawiając w centrum programu duszpasterskiego właśnie

dążenie do świętości.

Prezentacja tzw. teologii świętości w ujęciu Jana Pawła II zasługuje

na wnikliwe studium, niemniej jednak w poszukiwaniu odpowiedzi na

postawione tu pytanie, warto wskazać na najważniejsze kwestie, jakie

wyłaniają się z pobieżnej nawet analizy głównych dokumentów. Otóż

Papież podkreśla, że świętość ma przede wszystkim źródło trynitarne,

gdyż to Bóg w Trójcy Osób jest pełnią życia i świętości (por. DeV 7), i

dlatego wzywa każdego do partycypacji w swoim Życiu. On jest nie-

skończoną świętością (por. VS 11-13. 91-92. 104. 107; MD 9; PS 6).

Odzwierciedleniem świętości Boskiej Trójcy jest Jezus Chrystus działa-

jący w mocy Ducha Świętego (por. DeV 48; PG 13), dlatego wzorowa-

nie się na Chrystusie i uczestnictwo w Jego cierpieniach (por. 1 P 4, 15)

—————————

3 Papież sam to potwierdza, gdy pisze w Liście do kapłanów na Wielki Czwartek

2001 roku: „Nie jest przypadkiem, że w minionych latach starałem się rozwinąć na

większą skalę praktykę publicznego uznawania świętości we wszystkich środowiskach,

w których się ujawniła, aby można było ukazać wszystkim chrześcijanom różnorakie

wzorce świętości oraz by wszyscy pamiętali, że są osobiście do niej powołani” (nr 15;

por. PG 12. 41).

Już te wstępne uwagi o charakterze metodologicznym pokazują, że

to krótkie i proste pytanie: „Jaka świętość na dziś?” dotyczy bardzo

złożonej i rozległej, a zarazem niezwykle doniosłej problematyki,

zwłaszcza dla duszpasterstwa w trzecim tysiącleciu?

dla wszystkich staje się wspaniałą drogą świętości 4 . Jeśli zaś chodzi o

Trzecią Osobę Boską, to Papież nazywa Ją „Duchem Świętości” i Jemu

przypisuje główne dzieło uświęcania ludzi na mocy misterium

zbawczego, dokonanego przez Chrystusa (por. DeV 24; RM 8; VS 108;

EiAf 62). Zatem żyć w Chrystusie, oznacza „przyoblec” dzięki Ducho-

wi Świętemu „człowieka nowego, stworzonego według Boga, w spra-

wiedliwości i prawdziwej świętości” (Ef 4, 24; EiO 36). Cała ekonomia

zbawienia dokonana przez Chrystusa „realizuje się poprzez tę właśnie

wrażliwość na ukryte działanie Ducha Świętego, który jest bezpośred-

nim sprawcą wszelkiej świętości” (ED 10). To On „budzi w sercu głę-

bokie pragnienie świętości” (DeV 65), jest źródłem oraz „nauczycielem

wszelkiej świętości” (SA 31), a więc tym, który „zamienia wewnętrzny

nieurodzaj dusz w urodzajne pola łaski i świętości. To, «co jest oporne

— nakłania», to co jest «oziębłe — rozgrzewa», to co «zbłąkane —

sprowadza» na drogi zbawienia” (DeV 67). W Liście do kapłanów na

Wielki Czwartek 1981 roku czytamy, że Duch Święty stale „ożywia

Kościół i pociąga go na drogę świętości i miłości” (nr 1), ubogacając

rozmaitymi charyzmatami (por. ChL 24).

Jak widać, świętość, która ma nieodłączny wymiar trynitarno-

chrystologiczno-pneumahagijny, może aktualizować się jedynie w Ko-

ściele. Ona bowiem jest tą „rzeczywistością, która lepiej niż cokolwiek

innego wyraża tajemnicę Kościoła” (NMI 7). Hierarchiczna struktura

Kościoła całkowicie jest podporządkowana świętości jego członków

(por. MD 27). Pozwala ona „w pełni wyrazić i zrealizować potrójne i

zarazem jedyne munus propheticum , sacerdotale et regale ” (VS 107),

to znaczy samą istotę posłannictwa ludu Bożego. Bez świętości, którą

w Kościele wzbudza Duch Chrystusa, niemożliwa byłaby jakakolwiek

ewangelizacja i działalność misyjna (por. VS 108. 110; EiO 38), gdyż

są one zakorzenione i przeżywane przede wszystkim w osobistym zjed-

noczeniu z Chrystusem. Słusznie więc zauważa nasz Autor, że „sku-

teczność działania na polu misyjnym Kościoła zależy od świętości ży-

cia każdego chrześcijanina” (RMs 77). Na równi z nawróceniem oraz

publicznymi i prywatnymi modlitwami o jedność chrześcijan, świętość

—————————

4 Por. A. M. Sicari, Powołanie ludzkiej osoby i jej droga do świętości , w: Osoba we

wspólnocie. Kościół Chrystusowy („Communio”, 16), red. L. Balter, Pallottinum 2004,

s. 153-167.

stanowi „duszę całego ruchu ekumenicznego” (UUS 21). „Wspólne

świadectwo świętości, wyraz wierności jedynemu Panu, kryje w sobie

potencjał ekumeniczny niezwykle bogaty w łaskę” (UUS 48; por. UUS

84). Odnośnie do tego Papież pisze o „ekumenizmie świętości”, który

przynajmniej w wymiarze europejskim przynosi błogosławione owoce

(por. NMI 48; EiE 31).

Tę świętość Kościoła i w Kościele mają realizować wszyscy jego

członkowie, lecz każdy zgodnie z własnym stanem i powołaniem. Za-

tem kapłanom Papież przypomina o ich „szczególnym powołaniu do

świętości” (PDV 82), które wynika z przyjętego sakramentu święceń

(por. PDV 20; PO 12), gdyż w nim został im dany Duch Święty, jako

„źródło świętości i wezwanie do uświęcenia” (PDV 27). Kapłańska

świętość jest „zażyłością z Bogiem, jest naśladowaniem Chrystusa

ubogiego, czystego i pokornego; jest bezgranicznym umiłowaniem lu-

dzi i oddaniem się ich prawdziwemu dobru; jest miłością Kościoła, któ-

ry jest święty […]. Każdy z was musi być święty, by pomagać także

braciom w realizowaniu ich powołania do świętości” (PDV 33). Nasz

Autor wskazuje zatem nie tylko na wertykalny wymiar kapłańskiej

świętości, ale również na jej wymiar eklezjalno-horyzontalny, który

najbardziej wyraża się w miłości pasterskiej (por. PDV 72) 5 . Świętość

to pełny wyraz zbawienia, zatem — pisze Jan Paweł II w Liście do ka-

płanów na Wielki Czwartek 2005 roku — „tylko żyjąc jako zbawieni,

stajemy się wiarygodnymi głosicielami zbawienia” (nr 4). Jakość ich

posługi, zwłaszcza przepowiadanie i sprawowanie sakramentów, jak

również „przewodzenie wspólnocie w miłości” w dużym stopniu zależy

od osobistej świętości (PDV 24-26; LK 1986, 11). Wynika z tego, że

kapłańska świętość ma zasadniczy i niezbywalny wymiar kościelny, to

znaczy jest „udziałem w świętości samego Kościoła” (PDV 31; por. LK

2004, 6).

Nie mniejsze wymagania Jan Paweł II stawia biskupom, co widać

szczególnie w posynodalnej adhortacji apostolskiej Pastores gregis . Już

na samym początku stwierdza, że świętość życia biskupa jest tym ide-

ałem, na którym Kościół opiera swoje nadzieje (nr 1). Osobista, subiek-

tywna świętość biskupa ma odzwierciedlać obiektywną świętość Ko-

—————————

5 Myśl tę rozwija m.in. W. Słomka, Oblicza kapłańskiej miłości , w: Kapłan pośród

ludu kapłańskiego (HM, 14), red. W. Słomka, J. Misiurek, Lublin 1993, s. 33-41.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: