Stopnie niepełnosprawności:
Znaczny ma osoba o naruszonej sprawności organizmu, która jest:
a. niezdolna do podjęcia zatrudnienia
b. zdolna do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej
c. wymagająca – niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych – stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Cechy:
- nieadekwatność wymagań środowiska zewnętrznego do ograniczonych możliwości osoby z niepełnosprawnością (konsekwencje: zmniejszenie szans rozwojowych osoby)
- niepełnosprawność człowieka powoduje wiele problemów natury psychologicznej: problemy wynikające z odczuwanego bólu, zmiany w wyglądzie i sprawności ciała, niepewność jutra
- bariery o charakterze społecznym ograniczają aktywność osób niepełnosprawnych i hamują dostęp do takich dóbr jak: wykształcenie, praca, własna rodzina, możliwość swobodnego poruszania się i dostępu do wielu instytucji
- wiele czasu pochłaniają zabiegi związane z procesem leczenia i rehabilitacją
- swobodę życia i rozwoju osób niepełnosprawnych hamują uprzedzenia i stereotypy społeczne
Stereotyp społeczny
a. to mechanizm uproszczeń poznawczych, które pozwalają człowiekowi względnie sprawnie zrozumieć złożoność środowiska społecznego i podejmować decyzje co do sposobu zachowania się w nim
b. to przesadnie negatywny, nadmiernie uogólniony i stosunkowo mało trafny schemat rzeczywistości poznawczej
Czynniki mające wpływ na powstawanie stereotypów względem osób z niepełnosprawnością:
a. kryterium zdrowia – choroby, sprawności – niepełnosprawności (wyraźny podział, rozdźwięk)
b. kryterium wyglądu zewnętrznego członków grupy mniejszościowej
c. kryterium wyrazistości kategorii społecznej – bodźce niezwykłe (osoby z widoczną niepełnosprawnością fizyczną są szybciej dostrzegane)
d. wyrazistość przypadku – ludzie nadmiernie generalizują cechy i zachowania osób, które zbyt wyraziście reprezentują swoje grupy społeczne
e. liczba i rzetelność informacji, na podstawie których formułowane są opinie na temat konkretnych grup społecznych
f. zachowania członków grup stereotypizowanych podtrzymujące nieprawdziwe sądy o tych grupach
g. istnienie i przebieg kontaktów osobistych pomiędzy osobą z niepełnosprawnością a osobą sprawną
h. poznawanie osób z niepełnosprawnością za pośrednictwem, nie zawsze kompetentnych, źródeł pośrednich (środki masowego przekazu)
i. przenoszenie na osoby z niepełnosprawnością (słabsze) własnych frustracji i niepowodzeń
j. cechy charakteru osób oceniających: osoby ugodowe, otwarte na nowe doświadczenia są bardziej tolerancyjne, niż jednostki chłodne o autorytarnych cechach osobowości
k. czynniki demograficzne: osoby religijne, kobiety i osoby wykształcone prezentują bardziej pozytywne postawy względem osób z niepełnosprawnością
l. promocja określonego systemu wartości: upowszechnianie postaw indywidualistycznych, szerzenie kultu wolności, młodości, sprawności fizycznej i skuteczności stawia ludzi niepełnosprawnych w sytuacji opresyjnej
Integracja społeczna – to nowa strategia w rehabilitacji społecznej; osoba niepełnosprawna ma nie tylko prawo do usprawnienia i uaktywnienia, ale również do uczestnictwa w życiu z innymi. Na społeczeństwie spoczywa obowiązek zapewnienia dostępności do dóbr materialnych i duchowych, z których chciałby skorzystać człowiek niepełnosprawny.
Idea integracji społecznej została zapoczątkowana w latach 60 XX wieku w Danii w krajach skandynawskich. W Polsce jej wielkim zwolennikiem i propagatorem był Aleksander Hulek.
Zadaniem władzy ustawodawczej jest stanowienie skutecznych przepisów prawa, które będą podstawą do wprowadzenia integracji społecznej osób niepełnosprawnych.
Polskie regulacje prawne:
· Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483)
· Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 1997, nr 123, poz. 776 z poźn. Zm.)
· Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. 1997, nr 28, poz 153 z poźn. Zm.)
Podstawowe polskie akty prawne:
· Ustawa o pomocy społecznej (Dz. U. 2004, nr 64, poz. 593)
· Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998, nr 137, poz. 887)
· Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004, nr 99, poz. 1001)
· Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1991, nr 80, poz. 350)
· Karta Praw Osób niepełnosprawnych z 1997 r.
Regulacje prawa międzynarodowego obowiązujące w Polsce:
· Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 19 grudnia 1966 r. (data ratyfikacji 1977 r.)
· Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych z 19 grudnia 1966r. (data ratyfikacji 1977r.)
· Europejska karta społeczna z dnia 18 października 1961 r. (data ratyfikacji 1999r.)
· Konwencja nr 159 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych z dnia 20 czerwca 1983 r. (data ratyfikacji 2005 r.)
· Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ z 2005 r. (przystąpienie Polski 2007 r.)
Nie każda podpisana przez przedstawicieli władz polskich konwencja czy umowa stanowi obowiązujące w Polsce prawo.
Zadania samorządu województwa wobec osób z niepełnosprawnością
· Realizacja programów społecznych przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu oraz pomoc na rzecz zatrudnienia osób niepełnosprawnych
· Udzielanie pomocy zakładom pracy chronionej
· Dofinansowywanie kosztów tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej
· Dofinansowywanie robót budowlanych na obiektach służących rehabilitacji
· Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych
Zadania powiatu wobec osób z niepełnosprawnością
· Realizacja programów społecznych przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu: rehabilitacja społeczna, zawodowa, przestrzeganie praw osób niepełnosprawnych
· Prowadzenie orzecznictwa o niepełnosprawności do celów nierentownych
· Dofinansowanie: uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych, sportu, kultury i rekreacji osób niepełnosprawnych; zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny i przedmioty ortopedyczne; likwidacja barier architektonicznych, komunikacyjnych i technicznych; rehabilitacji dzieci i młodzieży; kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej
· Prowadzenie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych
· Kierowanie osób niepełnosprawnych do specjalistycznych ośrodków szkoleniowo – rehabilitacyjnych
Savoir – vivre wobec osób niepełnosprawnych
Zanim pomożesz zapytaj. Sam fakt bycia niepełnosprawnym nie oznacza, że osoba potrzebuje pomocy.
Bądź taktowny inicjując kontakt fizyczny. Niektóre osoby niepełnosprawne utrzymują równowagę dzięki swoim rękom, dlatego chwytanie za nie – nawet w celu udzielenia pomocy – może tę równowagę zakłócić. Nie dotykaj wózka, skutera, laski tej osoby – jest to jej prywatna przestrzeń.
Pomyśl zanim coś powiesz. Zawsze zwracaj się bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej, nie do jej towarzysza, pomocnika czy tłumacza języka migowego.
Nie rób żadnych założeń. Osoby niepełnosprawne same najlepiej wiedzą co mogą zrobić a czego nie. Nie podejmuj za nie decyzji co do uczestnictwa w jakiejkolwiek czynności.
Reaguj uprzejmie na prośby osób niepełnosprawnych. Jeżeli osoby niepełnosprawne proszą cię o dokonanie pewnych przystosowań w twojej działalności, to nie jest to skarga.
Stawiaj osobę na pierwszym miejscu. Mów „osoba niepełnosprawna” a nie „niepełnosprawny”.
Unikaj pejoratywnych określeń. Unikaj przestarzałych określeń takich jak „upośledzony” czy „kaleka”. Pamiętaj, że wiele osób niepełnosprawnych nie lubi żargonowych określeń typu „inwalida narządu ruchu” czy „sprawny inaczej”.
Literatura
Cohen J., Praktyczny poradnik savoir – vivre wobec osób niepełnosprawnych. PERON, Warszawa 2008.
Niepełnosprawność. Wybrane problemy psychologiczne i ortopedagogiczne, (red.) W. Seidler GWP, Gdańsk 2007.
Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. GUS, Warszawa 2012.
Wybrane zagadnienia rehabilitacji osób niepełnosprawnych dla studentów pedagogiki, (red.) W. Troszczyńska – Nakonieczna. PWSZ im. Witelona, Legnica 2010.
Zawiślak A., Wybrane zagadnienia pedagogiki specjalnej. Impuls, Kraków 2009.
Na przekór. Film edukacyjny, reż. M. Boniowska, A. Petelenz, V. Szybowska. Wydawnictwo WAM, Kraków.
Pytania kontrolne:
1. Kim jest osoba niepełnosprawna w sensie biologicznym i prawnym? Jak wiele osób niepełnosprawnych żyje wokół nas?
2. Omów klasyfikację niepełnosprawności według „Karty 2000” WHO.
3. Najczęstszymi przyczynami niepełnosprawności w Polsce są….
4. Jakie znasz modele niepełnosprawności? Wymień i omów.
5. Czym jest „integracja społeczna” i jakie są podstawy prawne w Polsce?
Rehabilitacja jest to kompleksowe, zespołowe działanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie (na skutek wad wrodzonych, schorzeń, urazów), które ma na celu przywrócenie tym osobom pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym. Rehabilitacja jest procesem wykształcenia i przywracania sprawności fizycznej i psychicznej osobie, która tego potrzebuje dla uzyskania zdolności i możliwości włączenia się w czynne życie zawodowe i społeczne. Rehabilitacja jest procesem medyczno – społecznym, a także wielodyscyplinarną dziedziną praktykowaną przez takich specjalistów jak: rehabilitanci ruchu, technicy zaopatrzenia ortopedycznego, ergoterapueci, psycholodzy, pracownicy socjalni, logopedzi, pedagodzy specjalni.
Cele rehabilitacji:
a. stworzenie warunków, które umożliwią osobie niepełnosprawnej powrót do pełni zdrowia
b. stworzenie warunków do wykształcenia mechanizmów kompensacyjnych, które zastąpią utracone funkcje organizmu
c. stworzenie warunków osobie niepełnosprawnej na szybki powrót do rodziny i społeczeństwa
d. realizacja zadań rehabilitacyjnych poprzez oddziaływania kompleksowe i zintegrowane o charakterze: medycznym, psychologicznym, społecznym i zawodowym.
e. Przygotowanie osoby niepełnosprawnej do życia i pracy oraz włączenie jej, w miarę możliwości, w normalne życie społeczne
Rodzaje rehabilitacji:
- geriatryczna
- zawodowa
- społeczna
- pedagogiczna
- psychologiczna
- lecznicza
- kompleksowa
Rehabilitacja lecznicza jest to zorganizowane działanie prowadzone w placówkach służby zdrowia (szpitalach, przychodniach, uzdrowiskach) zmierzające do przywrócenia zdrowia, likwidowania następstw przebytej choroby czy urazu oraz niedopuszczenie do pogłębienia powstałych defektów.
Cele: stymulowanie procesów leczenia przez różne formy aktywności fizycznej i psychicznej; akceptacja niepełnosprawności utrwalonej; wyzwolenie mechanizmów kompensacyjnych i adaptacyjnych.
Środki oddziaływania: pielęgniarstwo rehabilitacyjne, fizjoterapia, terapia zajęciowa, zaopatrzenie ortopedyczne, psychoterapia.
Rehabilitacja lecznicza – historia
· XVI w. Wojciech Oczko, lekarz nadworny Stefana Batorego proponuje leczenie ruchem
· XIX w. Ludwik Bierkowski, chirurg, zorganizował w 1837 r. w Krakowie zakład gimnastyczno – ortopedyczny
· Początek XX w. Wiktor Dega, lekarz ortopeda, upowszechniał zespoły gimnastyki wyrównawczej dla dzieci z wadami postawy i skrzywieniami bocznymi kręgosłupa (Poznań, Bydgoszcz)
· 1948 r. otwarcie Kliniki Ortopedycznej Akademii Medycznej w Poznaniu – upowszechnienie nowych zagadnień rehabilitacyjnych
· 1951 epidemia choroby Heinego – Medina w Polsce przyczyniła się do intensywnego rozwoju placówek rehabilitacyjnych (powołano 10 zakładów leczniczo – wychowawczych)
· lata 60-te XX w. leczenie ruchem wprowadzają do swojego postępowania inne specjalności medycyny: neurologia, neurochirurgia, reumatologia, kardiologia, pneumonologia.
Kompleksowe usprawnianie, jako cel rehabilitacji medycznej, realizuje zespół rehabilitacyjny składający się z następujących specjalistów:
Fizjoterapeuty (kinozynoterapeuty) – osoba zajmująca się leczeniem przy pomocy różnych czynników fizykalnych lub samego tylko ruchu
Masażysty – prowadzi zabiegi masażu leczniczego wykorzystując wyuczone techniki i specjalistyczną aparaturę
Pielęgniarki – służy całodobową opieką pielęgnacyjną i medyczną
Psychologa klinicznego – sporządza diagnozę psychologiczną, prowadzi psychoterapię, służy pomocą psychologiczną pacjentowi i jego rodzinie
Logopedy – opracowuje diagnozę logopedyczną, prowadzi edukację pacjenta i rodziny dotyczącą ciągłości rehabilitacji mowy
Pracownika socjalnego – współpracuje z pacjentem i jego rodziną od chwili przyjęcia go na oddział; stara się uzyskać pełne informacje dotyczące jego sytuacji społecznej i stara się rozwiązywać problemy dotyczące: zamieszkania, powrotu do domu, sytuacji socjalnej, dalszej nauki, zatrudnienia, uzyskania należnych uprawnień i pomocy. Pracuje w stałym kontakcie z władzami samorządowymi, pcpr, organizacjami społecznymi
Terapeuty zajęciowego (ergoterapeuta) – prowadzi terapię przyłóżkową w zakresie samoobsługi w czynnościach życia codziennego, ćwiczy w pracowni terapii zajęciowej, może również prowadzić zajęcia z zakresu preorientacji zawodowej
Technika ortopedycznego – współpracuje w ustaleniu zaleceń dotyczących zaopatrzenia ortopedycznego, dokonuje niezbędnych pomiarów, wykonuje, dopasowuje, naprawia przedmioty ortopedyczne i prowadzi wstępny instruktaż, dotyczący wykorzystania przedmiotów i pomocy
Pedagoga specjalnego – prowadzi zajęcia przygotowawcze do nauki w szkole dla dzieci niepełnosprawnych lub zajęcia korekcyjno – kompensacyjne z dziećmi w zakresie szkoły podstawowej lub gimnazjum
Kapelana – wspiera moralnie chorego w trudnym dla niego okresie choroby i rehabilitacji; zaspokaja jego potrzeby religijne
Metody rehabilitacji leczniczej
Fizjoterapia (gr. Physis – natura; therapeia – leczenie) – jest to wykorzystanie w celach leczniczych czynników naturalnych takich jak: ruch, światło, elektryczność, powietrze, woda. Metodami składającymi się na fizjoterapie są:
· kinezyterapia
· fizykoterapia i masaż
· terapia zajęciowa
· pielęgniarstwo rehabilitacyjne
· protetyka i ortotyka
· psychoterapia i poradnictwo psychologiczne
· chirurga konstrukcyjna
· diagnostyka funkcjonalna
Kinezyterapia (ćwiczenia lecznicze) – do jej zadań należy przywrócenie pełnej sprawności fizycznej lub maksymalnej sprawności fizycznej w przypadku schorzeń przewlekłych, pozostawiających nieodwracalne zmiany.
...
pedspec2012