POŚWIĘCENIA, BŁOGOSŁAWIEŃSTWA, KONSEKRACJE
Obrzędy sakramentalne, ustanowione przez Chrystusa Pana, z biegiem czasu wzbogacone zostały modlitwami i obrzędami dodatkowymi. Nazwano je s a k r a m e n t a l i a m i. Pierwszym, który użył tej nazwy, był Piotr Lombard (zm. 1160), stosując ją konkretnie do obrzędów dodatkowych chrztu (pouczających i egzorcyzmów). Nazwa ta przyjęła się w teologii i nadal jest stosowana. Jednak z obrzędów dodatkowych, związanych z sakramentami, przeszła na wszystkie rzeczy i czynności, których Kościół używa na podobieństwo sakramentów, dla uzyskania skutków przede wszystkim duchowych, przez wstawiennictwo Kościoła.
Według świętego Tomasza z Akwinu (S.Th. III 65,1), sakramentalia dzielą się na:
— poświęcenia (benedictiones constitutivae seu consecrationes),
— błogosławienia (benedictiones invocativae),
— egzorcyzmy.
Poświęcenia, czyli błogosławienia stałe, nadają osobom lub rzeczom charakter w takim znaczeniu, w jakim dzisiejsza teologia używa nazwy „sacrum” (np. człowiek poświęcony Bogu, poświęcony ołtarz czy kościół) i przemaczają je na służbę Bożą.
Błogosławienia upraszające (invocativae), niestałe, są prośbą o dobro duchowe lub doczesne, nie zmieniając charakteru osoby czy rzeczy (np. błogosławienie dzieci, chorych, domów itd.). Uświadamiają im jednak ich łączność z Bogiem.
Egzorcyzmy natomiast powstrzymują wpływy szatana albo od nich uwalniają.
Sakramentalia, z wyjątkiem może egzorcyzmów (Mt 8,28; Łk 1, 3,11; Łk 4,41; 9,42; Dz 19,13), nie są ustanowienia Bożego lecz kościelnego. Chociaż niektóre sakramentalia można by odnieść do Ewangelii i do Chrystusa, jak umywanie nóg we Wielki Czwartek, czy błogosławienie chorych, to jednak wszystkie uświadamiają nam ich kościelne pochodzenie. Ich skuteczność opiera się na modlitwie wstawienniczej Kościoła. Służą one wierze, wyrażają ją i pogłębiają. Ich rozwój i zakres działania są tak rozległe, jak rozległe są zadania Kościoła. Kościół pragnie przepoić nimi wszystkie okoliczności życiowe człowieka i podnieść je do sfery nadprzyrodzonej, uświęcić i skierować ku chwale Bożej.
Konstytucja tak to zagadnienie podsumowuje: sakramentalia „Są znaki święte, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe, a osiągają je przez modlitwę Kościoła. Przygotowują one ludzi do przyjęcia głównego skutku sakramentów i uświęcają różne okoliczności życia. Tak więc liturgia sakramentaliów i sakramentów sprawia, że prawie każde wydarzenie życiowe odpowiednio usposobionych wiernych zostaje uświęcone przez łaskę, płynącą z paschalnego misterium Męki, Śmierci i Zmartwychwstanie Chrystusa, z którego czerpią moc wszystkie sakramenty i sakramentalia; w ten sposób niemal każde godziwe użycie rzeczy materialnych może zostać skierowane do uświęcenia człowieka i uwielbienia Go”(KL 60-61).
Do sakramentaliów zalicza się także pogrzeb chrześcijański i ryty klasztorne. Sporo sakramentaliów związanych jest z rokiem kościelnym jak np. poświęcenie świec, popiołu, palm, ognia, paschału itd. Różne są obrzędy sakramentaliów, od krótkich, złożonych z modlitwy, krzyża i ewentualnie pokropienia wodą święconą, aż do szeroko rozwiniętych, jak poświęcenie kościoła (dedykacja), ołtarza, dzwonów, cmentarza.
Dla sakramentaliów istotna jest modlitwa odmawiana w imieniu .Kościoła, przez którą uprasza się wieloraką pomoc Bożą, uznając Jego panowanie nad osobami i rzeczami. Dla człowieka wierzącego, sakramentalia są znakami wiary i pomocą na drodze do nieba. Wprowadzają one człowieka w atmosferę religijną i przygotowują na przyjęcie sakramentów. Uświadamiają one łaski i zadania sakramentów. Przez różnorodne sakramentalia pokazuje się, że łączność wiernych z Chrystusem nie zamyka się w aktach liturgicznych, lecz przenika i kształtuje ich działalność i byt. W ten sposób rozumie się je jako znaki obecności Boga w konkretnym świecie.
Sakramentalia, które tak głęboko sięgają w życie codzienne człowieka, mogą być źle rozumiane. Istnieje niebezpieczeństwo traktowania ich jako środków o sile magicznej. Dlatego Sobór polecił, aby „sakramentalia starannie rozpatrzyć w duchu naczelnej zasady o świadomym, czynnyym i łatwym do zrealizowania udziale wiernych, z uwzględnieniem potrzeb współczesnych” (KL 79). Bardzo potrzebne jest pouczenie przy liturgicznym sprawowaniu sakramentaliów, aby we wszystkim był Bóg wielbiony, aby każda wartość ludzkiego życia stała się wyrazem czci oddawanej Bogu i aby nie powstawały dziedziny uważane za czysto „świeckie”, nie mające żadnego związku z Bogiem (Ag. Op. 17). „Czyńcie wszystko na chwałę Bożą” (1 Kor 10,31). „Wszystko, co Bóg stworzył jest dobre, i niczego, co jest spożywane z dziękczynieniem, należy odrzucać. Staje się bowiem poświęcone przez słowo Boże i przez modlitwę” (1 Tm 4,45).
1
mirandonek