zag.13.doc

13.Profesjonalne prowadzenie grup wsparcia; funkcjonowanie grupy wsparcia.

Definicja (wg Levy’ego):

Jedna z form pomocy psychologicznej; grupa równoprawnych uczestników spotykających się w celu wzajemnego zapewnienia pomocy i oparcia

·         w radzeniu sobie z własnymi problemami,

·         w udoskonalaniu swojego psychologicznego funkcjonowania

·         i w zwiększaniu skuteczności własnych działań.

Źródłem tej pomocy jest wzajemny wysiłek, umiejętności i wiedza członków, często o podobnych kolejach losu i doświadczeniach życiowych.

Zasady prowadzenia grup wsparcia:

Zasady te mają charakter uniwersalny – można je stosować przy różnym składzie grup wsparcia (np. zarówno wśród osób niepełnosprawnych jak i ich rodzin).

1.     Zasada dobrowolności uczestnictwa. Konieczne jest, aby osoby potrzebujące wsparcia chciały w nich uczestniczyć oraz zdawały sobie sprawę z realizowanych w ten sposób celów. Źródłem licznych niepowodzeń bywa sytuacja, gdy na pracy grupy bardziej zależy prowadzącemu niż samym uczestnikom.

2.     Zasada poszerzania realizowanych celów o uczenie się różnych zachowań. Czynnikiem skutecznie przeciwdziałającym niepowodzeniom w pracy grupy jest nabywanie umiejętności dobrego kontaktu interpersonalnego oraz rozumienia innych ludzi. Wymaga to podzielenia spotkania grupy na dwie części:

·         część A – praca nad integracją grupy, poprawą komunikacji, uczenie takich zachowań jak, ujawnianie uczuć, czy udzielanie wsparcia emocjonalnego; zawsze prowadzona przez profesjonalistę (przy czym lider formalny - zgodnie z zasadą partnerstwa – również bierze w tym czynny udział, wchodząc w bezpośrednie relacje z poszczególnymi osobami i ćwicząc z nimi umiejętności ułatwiające kontakty społeczne).

·         Część B – podejmowanie prób rozwiązywania aktualnych problemów i przedyskutowania wspólnych tematów przy rotacyjnie zmieniających się osobach prowadzących. W tej części profesjonalista jest jednym z członków grupy.

3.     Zasada partnerstwa.

·         Profesjonalista jest równoprawnym członkiem grupy.

·         Propozycja traktowania wszystkich uczestników jako osoby, które łączy potrzeba wspólnoty, a nie fakt posiadania trudności.

·         Zabiegi zmniejszające dystans między uczestnikami: mówienie sobie po imieniu, wspólne spędzanie przerw między częścią A i B. rotacyjne prowadzenie części B, stosowanie określonego rytuału przyjmowania i żegnania osób (w przypadku gr. otwartej), rozpoczęcie pierwszego spotkania tak, aby każdy mówił o kimś, a nie o sobie samym (w przyp.gr.zamkniętej).

·         Realizacja tej zasady sprzyja wzrostowi poczucia współodpowiedzialności za efekty pracy grupy, a malejący dystans zapobiega oczekiwaniu rad od lidera formalnego.

4.     Zasada występowania profesjonalisty w określonej roli. Zgodnie z zasadą dobrowolności i partnerstwa. Uczestniczenie w grupie wsparcia nie może być dla lidera formalnego jedynie stosowaniem posiadanej wiedzy i umiejętności, ale powinien on mieć osobistą satysfakcję ze spotkań. Zadania profesjonalisty:

·         Zainicjowanie i zorganizowanie spotkań oraz prowadzenie części A

·         Pomoc w części B (podsuwanie tematów do dyskusji, czuwanie nad przebiegiem spotkań – w tym ingerowanie w sytuacji nieprzestrzegania przyjętych norm lub tzw. uciekania w „pseudotematy”, stymulowanie poziomu otwartości itp.)

·         Rola profesjonalisty nie zawiera w sobie pełnienia funkcji terapeuty.

5.     Zasada odbywania spotkań zgodnie z wypracowanymi i przyjętymi normami oraz regułami. Najważniejsze jest przestrzeganie zakazu przekazywania poza grupę informacji o tym, co się w niej dzieje. Dbałość o przestrzeganie reguł wiąże się z rolą lidera formalnego. W miarę upływu czasu zachowania niezgodne z przyjętymi normami i regułami pojawiają się coraz rzadziej, a ingerencje prowadzącego są zastępowane przez pozostałych członków grupy.

Fazy pracy grupy

Najczęściej mówi się o dwóch fazach:

1.     Faza wstępna – stwarza warunki umożliwiające przejście do drugiej fazy; polega na kształtowaniu norm oraz walce z oporem spowodowanym lękiem przed otwartością i „badaniem siebie”

2.     Faza rozwiązywania problemów specyficznych dla danej grupy.

Fazy wg Dobrzańskiej – Sochy:

1.     Budowanie zaufania – chroni przestrzeganie norm i tzw. anty-norm, będących z jednej strony przeciwieństwem norm obowiązujących w danym społeczeństwie, a z drugiej – warunkiem funkcjonowania niektórych grup (np. konieczność powstrzymywania się od picia przez alkoholików).

2.     Praca nad otwartością – realizowana m. in. poprzez nabywanie umiejętności porozumiewania się, w tym komunikowania uczuć wraz z możliwością odreagowania silnych emocji negatywnych bez ryzyka kary.

3.     Kształtowanie poczucia wspólnoty – związane z nabieraniem przekonania, że ludzi łączy podobieństwo przeżyć.  Coraz częstsze występowanie poczucia zrozumienia i akceptacji, doświadczanie bliskości z innymi ludźmi oraz znajdywanie w nich oparcia sprzyja wzrostowi pewności siebie i poziomu samooceny. Łatwiej wtedy poradzić sobie z trudnościami.

4.     Szukanie i znajdywanie rozwiązań – możliwe dzięki poprzednim etapom. W efekcie poprawia się funkcjonowanie psychiczne członków grupy i zaczynają oni widzieć własną sytuację życiową już z innej perspektywy.

Różnice między grupą wsparcia a psychoterapią grupową