Klasyfikacja szmerów serca
skurczowe, które dzielimy na:
wczesnoskurczowe (protosystoliczne)
śródskurczowe (mezosystoliczne)
późnoskurczowe (telesystoliczne)
holosystoliczne (pansystoliczne), czyli trwające przez cały okres skurczu serca
rozkurczowe
wczesnorozkurczowy (protodiastoliczne)
śródrozkurczowy (mezodiastoliczne)
późnorozkurczowe (telediastoliczne)
holodiastoliczne (pandiastoliczne) czyli trwające przez cały okres rozkurczu
Inny podział:
szmer narastający (crescendo) - głośność szmeru stopniowo narasta, jest cichy na początku i najgłośniejszy na końcu jego występowania
szmer malejący (decrescendo) - szmer stopniowo cichnący
szmer typu crescendo-decrescendo - początkowo zwiększający głośność, po osiągnięciu maximum stopniowo cichnie
szmer stały - o jednakowej głośności przez cały okres występowania
Uwzględniając przyczynę powstania szmerów sercowych, można je podzielić na:
czynnościowe - wywoływane przyczynami pozasercowymi najczęściej ogólnoustrojowymi (np w przebiegu anemii lub gorączki)
niewinne (inaczej nazywane przygodnymi) – mówimy o nich, gdy szmer jest wysłuchiwany, nie stwierdza się jednakże choroby serca
organiczne – w przypadku wady serca.
Szmery niewinne
Szmery niewinne, szmery przygodne – szmery sercowe nie będące wynikiem zmian organicznych w sercu. Występują fizjologicznie u dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Szacuje się, że występują u 8-15% niemowląt, u 25-95% zdrowych dzieci między 3. a 12. rokiem życia i do 73% dzieci w okresie dojrzewania[1].
Cechy charakterystyczne szmerów niewinnych to:
- głośność od 1 do 3 stopni w skali Levine'a
- niestałe, zmieniają głośność lub zanikają podczas zmiany położenia, wysiłku, emocji, ucisku na naczynia żylne
- z reguły są szmerami śródskurczowymi (wyjątkiem jest tu szmer buczenia żylnego)
- mają charakter muzyczny
- trwają krótko, nie mają związku z tonami serca
- wysłuchiwane są nad niewielkim polem, nie promieniują
- intensywność może wzrastać podczas gorączki.
Rodzaje najczęściej występujących szmerów niewinnych:
szmer klasyczny (szmer wibracyjny, szmer muzyczny, szmer Stilla) – najczęściej wysłuchiwany szmer niewinny, związany z turbulencjami odpływu krwi z lewej komory, króki, mezosystoliczny (śródskurczowy) szmer o charakterze muzycznym, niskiej częstotliwości i głośności 1-2 w skali Levine'a, najlepiej słyszalny w III-IV lewym międzyżebrzu przy mostku (między koniuszkiem serca a brzegiem mostka), promieniuje 3-10 cm od punctum maximum, nigdy nie promieniuje do tętnic szyjnych ani pachy, bądź pleców,
szmer wyrzutu do tętnicy płucnej (szmer względnej stenozy płucnej, ang. pulmonary ejection) – drugi co do częstości, wczesno- lub śródskurczowy (proto- lub mezosystoliczny) szmer związany z turbulencjami odpływu krwi z prawej komory przez prawidłowe ujście płucne, najlepiej słyszalny w pozycji leżącej i na wydechu, w II lewym międzyżebrzu, ma głośność 1-3 w skali Levine'a, promieniuje do obu połów klatki piersiowej, najczęściej stwierdzany u szczupłych, dojrzewających dziewcząt, a także u wcześniaków;
buczenie żylne (szmer nadobojczykowy) – skurczowo-rozkurczowy (ciągły) szmer nasilający się w pozycji stojącej i przy odchyleniu głowy do tyłu, a zanikający podczas leżenia i po uciśnięciu żył szyjnych, słyszalny nad i pod prawym obojczykiem, rzadziej po lewej stronie, najczęściej u dzieci między 2. a 6. rokiem życia, spowodowany jest uciskiem żył szyjnych przez obojczyk. Wymaga różnicowania ze szmerem przetrwałego przewodu tętniczego;
szmer brzęczącej struny Stilla – szmer o wysokiej częstotliwości (stąd nazwa), powstaje wskutek wibracji skurczowych nici ścięgnistej wstawiającej się w drogę wypływu krwi z lewej komory, najlepiej słyszalny w III-IV lewym międzyżebrzu przy mostku (tak jak szmer klasyczny);
szmer wyrzutowy lewej komory – zbliżony do szmeru wyrzutowego tętnicy płucnej, najlepiej słyszalny nad polem zastawki aortalnej (w II prawej przestrzeni międzyżebrowej);
szmer sercowo-płucny – zazwyczaj słyszalny nad granicą sercowo-płucną, tuż po obudzeniu się dziecka. Powstaje wskutek wypełniania się powietrzem niedodmowych pęcherzyków płucnych, uciskanych skurczami serca;
szmer cyrkulacyjny – bardzo cichy, słyszalny nad całym sercem;
szmer piszczącej lalki – bardzo głośny (5-6 stopni w skali Levine'a), najczęściej u dziewczynek w wieku szkolnym, najlepiej słyszalny w okolicy koniuszka, mechanizm, w wyniku którego powstaje, jest niejasny.
Szmer Austina Flinta – cichy, mezodiastoliczny (śródrozkurczowy) szmer względnego zwężenia zastawki mitralnej, spotykany w długotrwałej niedomykalności zastawki aortalnej. Powstaje wskutek cofania się krwi z aorty i uderzania strumienia krwi o wsierdzie lewego serca. Klasyczne objaśnienie szmeru mówi, że powstaje on gdy cofający się strumień krwi uderza o przedni płatek zastawki dwudzielnej przy jednoczesnym zmieszaniu wstecznego strumienia krwi przez zastawkę aortalną i fizjologicznego strumenia krwi przez zastawkę mitralną.
Szmer Careya Coombsa – wczesno- i śródrozkurczowy szmer wysłuchiwany nad lewym ujściem przedsionkowo-komorowym w gorączce reumatycznej z zapaleniem zastawek bez zwężenia ujścia. Szmer charakteryzuje się zmiennością i ustępowaniem w miarę zdrowienia.
Szmer Grahama Steella – cichy szmer mezodiastoliczny (śródrozkurczowy) niedomykalności zastawki tętnicy płucnej. Występuje przy równoczesnej obecności nadciśnienia płucnego i świadczy o względnej niedomykalności zastawki.
kandek