Zakres wiedzy na kolokwium z przedmiotu „Mineralogia i petrografia”
Rozpoznawanie minerałów
Cechy morfologiczne
· formy skupień - wygląd zbiorowisk osobników krystalicznych lub form wytworzonych przez mieszaniny mineralne albo bezpostaciowe
o Skupienia ziarniste
o Skupienia naciekowe,
o Konkrecje
· pokrój kryształów- ogólny kształt kryształu charakterystyczny dla danego minerału
o izometryczny (a ≈ b ≈ c) np. kwarc α
o tabliczkowy (a ≠ b ≠ c) np. skalenie
listewkowy (a ≠ b « c)
o płytkowy (a ≈ b > c) np. miki
blaszkowy i łuseczkowy (a ≈ b » c)
o słupkowy (a ≈ b < c) np. kwarc β
pręcikowy (a ≈ b « c)
igiełkowy (a ≈ b « c)
włóknisty (a ≈ b « c)
Cechy optyczne
· barwa - uzależniona od tego, jaką część widma światła białego absorbuje badany minerał. Minerały dzielimy na barwne, bezbarwne i zabarwione
· rysa – barwa sproszkowanego minerału. Minerały dzielimy na: minerały barwne – barwna rysa, minerały zabarwione i bezbarwne – rysa biała
· przeźroczystość – zdolność minerału do przepuszczania światła Minerały dzielimy na minerały przezroczyste, minerały przeświecające, minerały nieprzezroczyste
· Połysk – zdolność minerału do odbijania światła
o szklisty (np. skalenie, oliwin)
o metaliczny (np. rudy metali)
o tłusty (np. kwarc na przełamie)
o perłowy (np. muskowit)
o jedwabisty
o diamentowy
o matowy
Cechy mechaniczne
· łupliwość - zdolność minerałów do pękania pod wpływem uderzenia bądź nacisku na części ograniczone powierzchniami płaskimi. Wyróżniamy łupliwość: doskonałą, dokładną, wyraźną, niewyraźną. Minerały mogą wykazywać łupliwość w jednym lub kilku kierunkach. Niektóre minerały nie wykazują łupliwości np. kwarc
· Przełam - - powstaje wtedy gdy minerał pęka pod wpływem uderzenia wzdłuż nierównych powierzchni
o równy
o nierówny
o muszlowy
o ziemisty
o zadziorowaty
o włóknisty
· Twardość - to opór, jaki stawia on rysującemu go ostrzu, najczęściej określa się twardość względną minerału w oparciu o skale Mohsa
Twardość
Minerał wzorcowy
1.
Talk
2.
Gips
3.
Kalcyt
4.
Fluoryt
5.
Apatyt
6.
Ortoklaz
7.
Kwarc
8.
Topaz
9.
Korund
10
Diament
Inne cechy:
· gęstość rzeczywista- to stosunek masy minerału do jego objętości (bez porów)Największa gęstość mają metale rodzime do 20 g/cm3, najmniejszą - substancje pochodzenia organicznego. Większość minerałów skałotwórczych ma jednak gęstość rzędu 2 - 4 g/cm3.
· podatność magnetyczna - niektóre minerały, ze względu na zawartość w ich strukturze pierwiastków o silnych własnościach magnetycznych tj. żelazo, nikiel, kobalt wykazują podatność magnetyczną. Minerały można podzielić na 4 grupy:
o silnie magnetyczne (magnetyt)
o średnio magnetyczne
o słabo magnetyczne
o niemagnetyczne (główne minerały skałotwórcze)
Do głównych minerałów skałotwórczych (czyli takich, które stanowią podstawowe składniki wszystkich skał magmowych oraz decydują o przynależności systematycznej danej skały) skał magmowych zalicza się:
n kwarc
n skalenie
n miki
n amfibole
n pirokseny
n oliwiny
Kwarc krystalizuje w dwóch odmianach: wysokotemperaturowej (kwarc α) i niskotemperaturowej (kwarc β). Temperaturą graniczną jest 573*C.
Skalenie tworzą dwa szeregi kryształów mieszanych:
· szereg skaleni alkalicznych, wśród których największe znaczenie mają ortoklaz i mikroklin oraz sanidyn
· szereg plagioklazów, wśród których wszystkie mają znaczenie skałotwórcze.
Miki są to uwodnione glinokrzemiany potasu oraz kationów dwu- bądź trójwartościowych: glinu (muskowit), magnezu i żelaza (biotyt)
Amfibole to uwodnione glinokrzemiany różnych metali głównie żelaza, magnezu, wapnia i sodu. Największe znaczenie skałotwórcze mają odmiany hornblendy.
Pirokseny to bezwodne glinokrzemiany wapnia, magnezu, żelaza oraz glinu. Największe znaczenie skałotwórcze mają różne odmiany augitu
Oliwiny to krzemiany magnezu i żelaza dwuwartościowego.
Struktura skały
Pojęcie to obejmuje charakterystykę elementów budujących skałę, na którą składają się trzy zespoły cech:
n stopień wykrystalizowania składników mineralnych z magmy
n wielkość poszczególnych składników (względna i bezwzględna)
n stopień prawidłowości ich wykształcenia
Ze względu na stopień skrystalizowania magmy wyróżniamy struktury:
· pełnokrystaliczna (holokrystaliczna)
· półkrystaliczna (hipokrystaliczna) – w skale obecne są zarówno kryształy jak i szkliwo
· szklista (hyalinowa) – skała zbudowana jest ze szkliwa np. obsydian
Ze względu na wykształcenie własnej postaci składników mineralnych wyróżniamy:
· strukturę automorficzną
· strukturę hipautomorficzną,
· strukturę ksenomorficzną
Typy struktur wyróżniane ze względu na wielkości bezwzględne
· struktura fanerytowa (jawnokrystaliczna):
· afanitowa (niewidocznie krystaliczna)
Typy tekstur ze względu na wielkości względne
· struktura równokrystaliczna
· struktura nierównokrystaliczna:
Tekstura skały
Pojęcie to obejmuje opis wzajemnych relacji przestrzennych pomiędzy elementami budującymi skałę, na które składają się dwa zespoły cech:
· sposób rozmieszczenia składników oraz ich ułożenia
· stopień wypełnienia przestrzeni przez poszczególne składniki skały
Typy tekstur ze względu na rozmieszczenie składników w przestrzeni…
· tekstura jednorodna (masywna)
· tekstura niejednorodna
…oraz ich ułożenie (orientację)
· tekstura bezładna
·...
free15