991_Nr_10.pdf

Gazeta informacyjna Biebrzańskiego parku narodowego

numer 10 wiosna 2012

W numerze:

Samorządy a obszary

 O prowadzeniu

inwestycji w Naturze 2000

4-5

chronione

- rzecz o „subwencji ekologicznej”.

 Park narodowy – czy

tylko samo zło?

 Rozmowa z dr Pawłem

Świątkiewiczem

– chirurgiem i fotografem

biebrzańskiej przyrody.

cji wyniesie 650 mln zł rocznie*”.

Inną, większą kwotę subwencji,

bo 1 mld. zł rocznie, podano pod-

czas Opolskiej Debaty Ekologicznej

w Kluczborku w dniu 27.02.2012

roku. Ile to jest za 1 hektar? Po-

wierzchnia „ptasich” obszarów

Natura 2000 (OSO) wynosi

5.571.182 ha, a obszarów „sie-

dliskowych” (SOO) 3.791.956 ha.

Uwzględniając częściowe nakłada-

nie się OSO i SOO, otrzymujemy

około 6,5 mln ha bezwzględnej po-

wierzchni obszarów Natura 2000

w Polsce. Z przeliczenia wynika,

że postulowana kwota rekompen-

sat to blisko 150 zł subwencji za

każdy hektar powierzchni.

Z kolejną inicjatywą stworze-

nia podstaw prawnych wypła-

ty subwencji dla gmin (ponow-

nie podkreślam „dla gmin”), na

których położone są parki naro-

dowe wystąpił Pan Zdzisław Dą-

browski – Wójt Gminy Trzcianne.

Podczas wspomnianego Forum

Samorządowego Gmin Biebrzań-

skich postulował on subwencję dla

gminy w wysokości 300 zł za 1 ha

obszaru parku narodowego.

A. Grygoruk

Z-ca Dyrektora BbPN

od dłuższego czasu publicznie dyskutowane

są istotne problemy na styku „ochrona

przyrody – samorządy”, które dotyczą parków

narodowych. pierwsza sprawa, to protest

samorządów wobec obywatelskiego projektu

ustawy o ochronie przyrody, w którym

m.in. „uzgodnienie” projektów utworzenia

lub powiększenia parku narodowego ma

zostać zastąpione przez „zaopiniowanie”

projektu przez właściwe jednostki samorządu

terytorialnego.

K onieczność „uzgodnienia” da-

je samorządom możliwość

blokowania inicjatyw two-

rzenia nowych czy powiększenia

istniejących parków narodowych.

Między innymi dlatego przez ostat-

nich 11 lat nie powstał żaden nowy

park narodowy, nie udało się też

powiększyć obszaru Białowieskie-

go PN. Powodem „veta” są ogra-

niczenia gospodarowania i zakazy

wprowadzane na terenach chronio-

nych, które zdaniem samorządow-

ców, ograniczają możliwości inwe-

stycyjne, odbierają mieszkańcom

miejsca pracy i możliwości zarob-

kowania, przez co zubażają budże-

ty gmin o potencjalne wpływy z

podatków. W ten sposób doszliśmy

do drugiego tematu: gminy ocze-

kują od Skarbu Państwa tzw. sub-

wencji ekologicznych, które mia-

łyby rekompensować straty, jakie

wynikają z ograniczeń w gospoda-

rowaniu i inwestowaniu na obsza-

rach chronionych.

Od blisko dwóch lat o subwen-

cję ekologiczną dla właścicieli te-

renów objętych obszarami ochron-

nymi „Natura 2000” zabiega Zwią-

zek Gmin Wiejskich Rzeczypospo-

litej Polskiej. W dniu 27 lutego

2012 roku odbyła się zorganizo-

wana przez sejmową Komisję Rol-

nictwa, Leśnictwa i Ochrony Śro-

2012

rok

dzikich łąk

Radosnych Świąt

Wielkanocnych,

smacznego jajka

i mokrego śmigusa-

-dyngusa życzą

Dyrekcja i Pracownicy

Biebrzańskiego

Parku Narodowego

dowiska dyskusja, na której mówio-

no także o subwencjach ekologicz-

nych dla właścicieli terenów obję-

tych obszarami „Natura 2000. Jak

stwierdził jej przewodniczący Jan

Korzybski: „Włączenie jakiegokol-

wiek obszaru do programu Natura

2000 jest powodem do dumy, ale eli-

minuje teren z jakiegokolwiek roz-

woju działalności gospodarczej, a

więc ogranicza dochody oraz roz-

wój. W większości krajów Unii Euro-

pejskiej, właściciele terenów włączo-

nych do programu „Natura 2000”

otrzymują subwencje ekologiczne

z budżetu Unii Europejskiej, któ-

re w pewnym stopniu rekompen-

sują te straty. Warto zatem powal-

czyć o subwencje także dla polskich

właścicieli ziem”. Zwracam uwagę,

że powiedziano o „subwencjach dla

właścicieli ziem”, tymczasem sub-

wencje otrzymywałyby gminy.

Dla uściślenia tematu należy wy-

jaśnić o jakie kwoty chodzi. Pod-

czas Forum Samorządowego Gmin

Biebrzańskich, które odbył o się

12 grudnia 2011 roku, Pan Tomasz

Bystroński (Wójt Gminy Nowosol-

na, województwo łódzkie, członek

Zarządu Związku Gmin Wiejskich

RP) oświadczył, że „z subwencji po-

winno skorzystać 1.300 gmin (pod-

kreślam – „gmin”) posiadających

na swoim terenie obszary Natura

2000. Zakładając, ze średnio każ-

da gmina otrzyma około 500 tys.

zł (w zależności od ilości hektarów

terenów chronionych w gminie),

kwota zabezpieczająca subwen-

ciąg dalszy na str. 2.

* Bystroński,T. 2011. Prezentacja

pt. „Opracowanie promujące inicjaty-

wy ustawodawcze „Subwencja Ekolo-

giczna”.

ochrona przyrody

Biebrzańskie Wieści nr 10

2012 rok dzikich łąk

Samorządy

a obszary chronione

– rzecz o „subwencji ekologicznej”

ciąg dalszy ze str. 1.

grunty rolne w parkach narodo-

wych, na których gospodarowa-

nie może być utrudnione, to po-

wierzchnia blisko 21 tys. ha, co

stanowi 6,7 % powierzchni parków

narodowych (pomijamy tu świado-

mie kategorię „nieużytków”, któ-

re z dei nicji nie posiadają warto-

ści użytkowej z rolniczego punktu

widzenia). Jeżeli dodamy do tego

powierzchnię lasów prywatnych

w parkach narodowych, czyli 7,5

tys. ha, to możemy powiedzieć, że

utrudnienia w gospodarowaniu w

związku z ochroną przyrody mo-

gą wystąpić na obszarze około

9% parków narodowych. Gospo-

darujący na gruntach rolnych w

parkach narodowych mają możli-

wość otrzymywać dodatkowe do-

płaty z tytułu realizowanych pro-

gramów rolno-środowiskowych, co

przynajmniej w jakimś stopniu mo-

że im zrekompensować ogranicze-

nia. Obecne pakiety związane z

ochroną zagrożonych gatunków

ptaków i siedlisk przyrodniczych

na obszarach Natura 2000 umożli-

wiają osiągnięcie dodatkowych do-

płat nawet do 1390 zł/ha. Gorzej

jest z właścicielami lasów prywat-

nych na terenie parków narodo-

wych, gdzie możliwości dodatko-

wych dopłat aktualnie nie ma. Z

punktu widzenia ochrony przyro-

dy głównym zagrożeniem użytko-

wania lasów niepaństwowych jest

wycinanie drzewostanów, w któ-

rych występują gniazda ptaków

tzw. „gatunków strefowych”. Są to

głównie rzadkie gatunki ptaków

szponiastych, bocian czarny i pu-

chacz. Na przykład – w lasach pry-

watnych na obszarze BbPN znaj-

duje się około 20% czynnych sta-

nowisk lęgowych gatunków stre-

fowych*. Najlepszym sposobem

trwałego rozwiązania konl iktu

jest wykup działek leśnych, na któ-

rych występują gniazda. Gdy jest

to niemożliwe, powinno dążyć się

mimo wszystko do ustanowienia

stref ochronnych, tak jak wymaga

tego ustawa o ochronie przyrody,

z jednoczesnym wypłacaniem wła-

ścicielowi wieloletnich rekompen-

sat za pozostawienie drzewostanu,

o ile wyrazi zgodę na utworzenie

takiej strefy. Wysokość tej rekom-

pensaty powinna być równoważ-

na wysokości dochodu z lasu. Z

badań Instytutu Badawczego Le-

śnictwa wynika, że właściciele la-

sów prywatnych uzyskują rocznie

średnio 331 zł/ha lasu**. Dlatego

na przykład, tworząc 4 hektaro-

we strefy ochronne (200 m x 200

m) wokół 20 gniazd, objęlibyśmy

ochroną 80 ha. Przyjmując rekom-

pensatę w wysokości ww. docho-

du, Biebrzański Park Narodowy

musiałby wypłacić rocznie kwotę

26.480 zł (80 ha x 331 zł). Jest to

kwota dużo mniejsza niż np. od-

szkodowania jakie aktualnie wy-

płaca Park z tytułu szkód wyrzą-

dzanych przez zwierzęta łowne.

Reasumując, należy stwierdzić,

że właściciele terenów prywatnych

położonych na obszarach chronio-

nych mają możliwość uzyskania re-

kompensat wyłącznie z programów

rolnośrodowiskowych i wyłącznie

w przypadku gruntów rolnych. Na-

tomiast oczekiwania gmin na sub-

wencje za włączenie części gminy w

obszary Natura 2000 z pewnością

będą trudne do spełnienia, szcze-

gólnie ze względów i nansowych .

Bez wątpienia warto kontynuować

dalszą dyskusję, w szczególności

co do przeznaczenia subwencji.

Tak, jak inne subwencje, również

subwencja przyrodnicza powinna

służyć realizacji określonych zadań

z zakresu ochrony przyrody. Cen-

nym byłoby przekazanie części tych

środków (chociażby w postaci inwe-

stycji komunalnych) przede wszyst-

kim rolnikom, głównie tym, którzy

w wyniku potrzeb ochrony przyro-

dy nie mogą prowadzić satysfakcjo-

nującej ich gospodarki rolnej. De-

cyzja o przyznaniu subwencji eko-

logicznej powinna dawać pewność

zgodnego z przeznaczeniem wyko-

rzystania środków.

Biorąc pod uwagę obecną po-

wierzchnię 23 parków narodowych

(314,5 tys. ha), wysokość rocznej

subwencji wynosiłaby ponad 94

mln złotych. Tymczasem zapisana

w Budżecie Państwa dotacja na za-

dania wykonywane przez parki na-

rodowe na rok 2012 wynosi… 75

mln złotych.

Z pewnością wyliczenie wiary-

godnego i obiektywnego poziomu

„strat”, jakie ponoszą gminy w

związku z objęciem ochroną czę-

ści ich obszaru będzie sprawą naj-

bardziej dyskusyjną.

W przeciwieństwie do oczeki-

wań gmin wobec „subwencji eko-

logicznej”, niepodważalna jest

konieczność pochylenia się nad

problemem rekompensat z tytu-

łu utraty przychodów przez pry-

watnych właścicieli gruntów – in-

dywidualnych rolników, którzy go-

spodarują na obszarach chronio-

nych (głównie w parkach narodo-

wych). W tym przypadku również

sięgnijmy do statystyki. Prywatne

* Henel K., Lasy niepaństwowe waż-

nym miejscem występowanie rzad-

kich gatunków ptaków. Poradnik dla

właścicieli „Gospodarowanie w lasach

niepaństwowych”. RDLP w Białymsto-

ku 2011.

** Gołos P., Lasy prywatne w Polsce.

Poradnik dla właścicieli,

op. cit. 2011.

Ekosubwencje – co sądzą inni?

nowych parków narodowych będzie się

odbywało niejako z automatu. Ten kie-

runek jest najsłuszniejszy, gdyż godzi

interes Państwa i samorządów. W sen-

sie idei pomysł jest dobry, ale będzie

trudny do technicznego sprecyzowania

jak wyliczyć straty samorządów. Kolej-

na trudność to przekonanie Ministra Fi-

nansów. Myślę, że w toku dyskusji nad

projektem zmian w ustawie o ochronie

przyrody taki mechanizm powinien być

wypracowany.

rodowego czy obszaru Natura 2000.

Jednak gdyby przyszło nam rozwiązywać

konflikty indywidualne na linii ochrona

przyrody-rolnictwo to nie wyobrażam so-

bie by ekosubwencja spełniła swoje za-

danie i gmina była odpowiedzialna za

rozwiązywanie tych konfliktów z tytu-

łu otrzymywania dodatkowych środków.

To zarządzający obszarami chroniony-

mi najlepiej wiedzą i decydują jak danym

obszarem kierować i chronić jego naj-

cenniejsze elementy. Tym samym muszą

za to ponosić pełną odpowiedzialność.

budowa oczyszczalni ścieków, zakłada-

nie kolektorów słonecznych, budowę in-

frastruktury drogowej spełniającej wyso-

kie standardy środowiskowe. 300-400zł

dopłaty do hektara gminnego na tere-

nie Parku czy Natura 2000 pozwoliłby

na wspieranie i rozwiązywanie lokalnych

problemów na styku rolnictwo – ochrona

przyrody np. pomoc rolnikom indywidual-

nym gospodarującym na obszarach chro-

nionych, których grunty są podtapiane,

poprzez zakup siana czy innej paszy.

Janusz zaleski

Vice minister Środowiska

Wypowiedź na spotkaniu

w Osowcu-Twierdzy w dniu 24.03.2012 r

co pan minister sądzi o subwencjach

ekologicznych?

-ochrona przyrody nie powinna hamo-

wać, a tym bardziej pogarszać rozwoju

społeczności lokalnych. Chodzi o pogo-

dzenie celów w ramach zrównoważone-

go rozwoju. Z jednej strony mamy obo-

wiązek ochrony przyrody, z drugiej stro-

ny interes lokalnej społeczności, która

chce żyć , mieszkać i korzystać ze swo-

jej własności. Wokół wielu parków na-

rodowych mamy problemy z koegzy-

stencją. Są takie parki, które mają po-

zytywny wpływ np. dla Zakopanego.

Wówczas to gmina powinna dopłacać

do ochrony przyrody. Zgadzam się z wy-

powiedzią prof. Kuleszy, który uważa że

jeżeli przyjmiemy mechanizm subwencji

to wówczas opiniowanie projektów po-

większenia istniejących lub powołania

Jan Joka

wójt Gminy Jaświły

Uważam, że ekosubwencja w swoim

ogólnym założeniu jest bardzo dobrym

rozwiązaniem. Obszary chronione są

dobrem całego narodu. Korzyści z nich

czerpie całe społeczeństwo. Dlatego też

istnienie obszarów chronionych nie mo-

że odbywać się kosztem społeczności

i samorządów lokalnych, na które spa-

da cały szereg dodatkowych obciążeń i

ograniczeń z tytułu istnienia parku na-

Wojciech dudziuk – dyrektor parku

Nie wiem czy z powodu istnienia Parku

lokalna gmina ma więcej strat czy wię-

cej zysków, bo nie mam danych do spo-

rządzenia wiarygodnego bilansu. Przy-

znaję jednak, że Park, oprócz nowych

szans i możliwości, powoduje dla gmin

także pewne ograniczenia. Z tego po-

wodu jestem zwolennikiem idei sub-

wencji, która by to gminom zrekompen-

sowała, natomiast otwarta jest sprawa

obliczenia wysokości subwencji.

zdzisław dąbrowski

wójt Gminy Trzcianne

Uważam, że gminy leżące na obecnych

lub przyszłych obszarach chronionych

muszą objęte być dodatkowym wspar-

ciem finansowym Państwa. Bez tego nie

ma zgody na tworzenie kolejnych par-

ków z poparciem samorządów. Uważam,

że doskonałym rozwiązaniem jest ekosu-

bwencja. Takie podejście wspierałoby re-

alizacje zadań ochrony środowiska jak np.

nr 10 Biebrzańskie Wieści

z poradnIKa dLa SamorzĄdoWca

www.biebrza.org.pl

Czy diabeł tkwi w Naturze?

czyli o prowadzeniu inwestycji w NATURZE 2000

natura 2000 od momentu jej wprowadzenia budzi wiele emocji i sprawia niemałe zamieszanie.

często winą za jej wprowadzenie i funkcjonowanie obarcza się tylko instytucje ochrony przyrody

realizujące jej wdrażanie (zgoda, nie wszystko przebiega idealnie). czy jednak niedociągnięcia

leżą tylko po jednej stronie? czy diabeł tkwi tylko w samej naturze?

szkodliwych dla środowiska na-

turalnego bez względu na położe-

nie względem form ochrony przy-

rody. Umożliwia to poważnym in-

westorom właściwy dobór lokali-

zacji inwestycji. Winą o ogranicza-

niu rozwoju nie powinno obarczać

się sieci Natura 2000. Każdy po-

ważany przedsiębiorca, zdaje sobie

sprawę, że oprócz ustawy o ochro-

nie przyrody, są inne akty praw-

ne, ustawy i rozporządzenia doty-

czące norm środowiskowych, za-

nieczyszczeń, odpadów, które bę-

dzie musiał spełnić i posadowie-

nie „brudzącego” obiektu w tere-

nie cennym przyrodniczo jest nie-

ekonomiczne i nieetyczne.

Jednak w przeważającej większo-

ści przypadków, przyczyną proble-

mów z uzyskaniem decyzji środo-

wiskowej jest niska jakość doku-

mentacji przygotowywanej przez

inwestorów, a szczególnie brak

adekwatnych do potrzeb badań te-

renowych i w konsekwencji brak

analizy przewidywanych oddzia-

ływań oraz działań, które mogą je

skutecznie ograniczyć (za GDOŚ).

W województwie podlaskim na 117

postępowań prowadzonych w spra-

wie potrzeby przeprowadzenia oce-

ny oddziaływania na obszar Natura

2000 tylko w przypadku 17% naka-

zano sporządzenie raportu. Z tego

tylko jednemu inwestorowi odmó-

wiono zgody na realizację przed-

sięwzięcia (dane RDOŚ Białystok).

Ideą sieci Natura 2000 jest

ochrona konkretnych wartości

przyrodniczych (przedmiotów

ochrony) z poszanowaniem obec-

ności człowieka. Poszanowanie to

musi być dwukierunkowe, odby-

wać się na zasadach zrównowa-

żonego rozwoju. Nie może to być

jednostronna zależność, oparta na

eksploatacji. Łatwa dostępność do

wielu towarów i usług, automaty-

zacja działań oraz powszechnie

kreowany nowoczesny model ży-

cia oparty na konsumpcji zasła-

nia nam najważniejsze, że jeste-

śmy częścią matki Natury. Pędząc,

dążąc do zaspokojenia żądzy posia-

dania pomijamy, nie tylko prawa

przyrody ale i drugiego człowieka.

Sposób w jaki będziemy postrze-

gać obszary Natura 2000 czy inne

formy ochrony przyrody zależy wy-

łącznie od nas. Bez wątpienia ob-

szary chronione stwarzają pewne

ograniczenia, ale również daje nowe

możliwości, tylko trzeba się na nie

otworzyć. Nie jest to proste, ale z

profesjonalną pomocą (konsultacyj-

ną i i nansową) jest możliwe. Dlate-

go powinniśmy przestać „walczyć z

ochroną przyrody” i skierować na-

sze starania w stronę rządzących,

by zamiast wątpliwych odszkodo-

wań skierowali większe środki na

rozwój naszego regionu w zgodzie z

przyrodą. Świadczenia nie powinny

ograniczać się wyłącznie do pomocy

i nansowej. Wsparcie musi być tak-

że w sferze doradczej – jak tą po-

moc mądrze zainwestować, oczy-

wiście w zgodzie z Naturą.

U. Biereżnoj-Bazille

S ieć Natura 2000 jest jedną

z dziesięciu form ochrony

przyrody w Polsce. Celem jej

powołania jest ochrona gatunków i

siedlisk przyrodniczych uznanych

za istotne dla zachowania różno-

rodności biologicznej, tj. bogactwa

przyrodniczego Europy.

Przepisy dotyczące obszarów Na-

tura 2000 nie zawierają zakazów

realizacji inwestycji, lecz zobowią-

zują inwestora do wykluczenia zna-

czącego oddziaływania na przed-

mioty ochrony danej ostoi. Ustawa

z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochro-

nie przyrody zawiera tylko jeden

zakaz dotyczący ograniczeń dzia-

łalności człowieka na obszarach

Natura 2000. Art. 33.1. mówi, iż za-

brania się, z zastrzeżeniem art. 34,

podejmowania działań mogących,

osobno lub w połączeniu z innymi

działaniami, znacząco negatywnie

oddziaływać na cele ochrony ob-

szaru Natura 2000, w tym w szcze-

gólności: 1) pogorszyć stan siedlisk

przyrodniczych lub siedlisk gatun-

ków roślin i zwierząt, dla których

ochrony wyznaczono obszar Natu-

ra 2000 lub 2) wpłynąć negatyw-

nie na gatunki, dla których ochro-

ny został wyznaczony obszar Na-

tura 2000, lub 3) pogorszyć inte-

gralność obszaru Natura 2000 lub

jego powiązania z innymi obszara-

mi. Gdy zachodzą przesłanki wska-

zujące na co najmniej jedno z w/w

zagrożeń, planowane przedsięwzię-

cie będzie wymagać przeprowadze-

nia odpowiedniej oceny oddziały-

wania na obszar Natura 2000 na

zasadach określonych w ustawie z

dnia 3 października 2008 r. o udo-

stępnianiu informacji o środowisku

i jego ochronie, udziale społeczeń-

stwa w ochronie środowiska oraz

o ocenach oddziaływania na śro-

dowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227

ze zm.). Należy zauważyć, że w/w

Ustawa rozróżnia trzy grupy inwe-

stycji, które mogą lub muszą być

poddane ocenie oddziaływania. Dla

inwestycji grupy I raport jest za-

wsze wymagany, dla przedsięwzięć

z II grupy wykonuje się go fakul-

tatywnie. Jednak inwestor planu-

jący działanie z zakresu grupy I

lub II jest zawsze zobligowany do

przeprowadzenia procedury oceny

oddziaływania inwestycji na śro-

dowisko, bez względu na lokaliza-

cję względem granic każdego ob-

szaru chronionego. Listę przedsię-

wzięć niebezpiecznych dla środowi-

ska określa rozporządzenie Rady

Ministrów z dn. 9 listopada 2010

r. w sprawie przedsięwzięć mogą-

cych znacząco oddziaływać na śro-

dowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397).

W skład grupy III wchodzą inwe-

stycje, które wymagają sporządze-

nia raportu oceny oddziaływania

na obszar Natura 2000. Dokument

ten cechuje ograniczony do przed-

przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na obszar natura 2000 tzw. III grupa

Organ właściwy do wydania decyzji, po otrzymaniu od inwestora wniosku o wydanie decyzji wymienionych

w art. 96 ust. 2, uznając, że przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000,

wydaje postanowienie, w którym nakazuje inwestorowi przedłożenie dokumentacji, w tym karty

informacyjnej przedsięwzięcia, regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska.

Regionalny dyrektor ochrony środowiska po otrzymaniu dokumentacji bada, czy przedsięwzięcie

może znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000 – art. 97

TaK

nIE

Regionalny dyrektor ochrony środowiska po-

stanawia przeprowadzić ocenę oddziaływania

tego przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 i

nakazuje sporządzenie raportu, określając jego

zakres – art. 97 ust. 3 (na postanowienie słu-

ży zażalenie).

Regionalny dyrektor ochrony środowiska

wydaje postanowienie w którym stwierdza

brak potrzeby przeprowadzenia oceny

oddziaływania tego przedsięwzięcia na obszar

Natura 2000 – art. 97 ust. 5

Inwestor przedkłada regionalnego dyrekto-

rowi ochrony środowiska raport w zakresie

zgodnym

Organ wydaje decyzję w sprawie

Regionalny dyrektor ochrony środowiska po przeprowadzeniu oceny występuje do organu właściwego

do wydania decyzji o zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa, załączając raport – art. 98 ust. 4

Organ

1. podaje do publicznej wiadomości informację o postępowaniu w sprawie planowanego przedsięwzię-

cia i o możliwości zapoznania się z dokumentacją, składania uwag i wniosków oraz o rozprawie otwar-

tej dla

społeczeństwa, jeżeli ma być przeprowadzona;

2. przekazuje regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska wnioski i uwagi społeczeństwa oraz pro-

tokół z rozprawy, jeżeli została przeprowadzona – art. 98 ust 5

Regionalny dyrektor ochrony środowiska wydaje postanowienie, w którym uzgadnia warunki realizacji

przedsięwzięcia albo odmawia uzgodnienia, jeżeli z oceny oddziaływania wynika, że przedsięwzięcie

może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie zachodzą przesłanki,

o których mowa w art.34 ustawy o ochronie przyrody – art. 98 ust. 1

Organ

1. wydaje decyzję o której mowa w art. 96 ust. 2 uwzględniając warunki realizacji przedsięwzięcia okre-

ślone w uzgodnieniu albo w przypadku odmowy uzgodnienia odmawia zgody na realizację przedsięwzię-

cia.

Organ

miotów ochrony * danego obszaru

zasięg analizowanych elementów

przyrodniczych. Brak tu jest listy

przedsięwzięć podlegających oce-

nie naturowej, tak jak ma to miej-

sce w przypadku ogólnej oceny od-

działywania na środowisko (OOŚ).

W praktyce oznacza to, że każde

przedsięwzięcie, które potencjal-

nie znacząco oddziałuje na obszar

Natura 2000 wymaga oceny. O po-

trzebie wykonania raportu OOŚ de-

cyduje właściwy organ (najczęściej

wójt, burmistrz, starosta) w postę-

powaniu o wydanie decyzji o środo-

wiskowych uwarunkowaniach zgo-

dy na przedsięwzięcie (zwanej de-

cyzją środowiskową). Jednocześnie

należy pamiętać, że niektóre in-

westycje zlokalizowane poza gra-

nicami obszaru chronionego mo-

gą również wymagać przeprowa-

dzenia oceny jeśli będą przesłan-

ki wskazujące na ich negatywny

wpływ na przedmioty ochrony da-

nej ostoi lub integralność Sieci Na-

tura 2000. Dotyczy to dużych, o

rozległym obszarze oddziaływania

zamierzeń. Jako przykład z nasze-

go regionu można przytoczyć pla-

nowaną budowę lotniska pod Tyko-

cinem. Powyższe, nie jest równo-

znaczne z tym, iż każde drobne za-

mierzenie w graniach Sieci Natura

2000 musi być poddana takiej oce-

nie. Ustawa mówi o zamierzeniach

potencjalnie znacząco wpływają-

cych na cele ochrony danej ostoi

Natura 2000. Planując nową inwe-

stycję, jeszcze przed etapem ubie-

gania się o różne uzgodnienia i po-

zwolenia, najlepiej zwrócić się z za-

pytaniem do organu ochrony przy-

rody zarządzającego danym obsza-

rem (właściwego miejscowo Regio-

nalnego Dyrektora Ochrony Środo-

wiska) o możliwość potencjalnych

oddziaływań.

Wspomniane wyżej cele ochro-

ny ostoi naturowej są zawarte w

planie zadań ochronnych (PZO)

dla danego obszaru. PZO jest do-

kumentem prawa miejscowego, w

którym są określone, m.in. zagro-

żenia, np. inwestycje, które nie mo-

gą być realizowane; działania, które

powinny być prowadzone mniej in-

tensywnie lub w mniejszym zakre-

sie oraz działania pożądane, które

trzeba wspierać. Szczegółowy za-

kres Planu określa art. 29.1 ustawy

o ochronie przyrody. Dokument ten

można nazwać swoistym planem za-

gospodarowania przestrzennego

danego obszaru ochrony, którego

celem jest zaplanowanie i realiza-

cja działań niezbędnych dla utrzy-

mania lub odtworzenia właściwego

stanu ochrony siedlisk przyrodni-

czych oraz gatunków roślin i zwie-

rząt, dla których go wyznaczono.

Pozostałe zakazy zawarte w

ustawie o ochronie przyrody, czę-

sto przypisywane wyłącznie Na-

turze 2000, dotyczą ogólnie ob-

szarów chronionych bądź doty-

czą ogólnie wszystkich inwesty-

cji szkodliwych lub potencjalnie

* Przedmiot ochrony – siedliska przy-

rodnicze lub gatunki, dla których

ochrony został wyznaczony

dany obszar Natura 2000.

przyroda BIEBrzaŃSKa

Biebrzańskie Wieści nr 10

2012 rok dzikich łąk

Wiosna

nosząc całe tumany leszczyno-

wego pyłku.

Miodunka (Pulmonaria obscu-

ra) rozwinęła już właśnie kwia-

ty o różowych i i oletowych kie-

lichach na tej samej łodydze. Oto

na miodunce wylądował pierw-

szy motyl – cytrynek i wachlując

skrzydełkami, zatopił długą trąb-

kę w i oletowym, a potem różo-

wym kielichu, przenosząc pyłek

z kwiatu na kwiat.

Małe i głodne szaraki-puchatki

siedzą w kotlince pod krzakiem i

czekają, czekają na mamę. Zzięb-

nięte uszy przylegają płasko do

grzbietu, zgrabiałe łapki drżą w

strugach zimnego jeszcze wia-

tru. Ciężki jest los tego pierw-

szego w roku, zajęczego pokole-

nia. Czyha na nie głód, chłód i

całe zastępy amatorów zajęcze-

go mięska.

Tysiące kiełków prze do góry,

wysuwa zielone skrzydełka. Pę-

kają nasycone żywicą pąki na

drzewach. Kwitnie już czerem-

cha (Padus avium), dzika grusza

(Pirus comunis), graby (Carpinus

betulus), klony (Acer sp,), brzo-

zy (Betula sp.). W runie leśnym

zakwitają: przylaszczki (Hepa-

tica triloba), zawilce (Anemo-

ne sp.), szczawik zajęczy (Oxa-

lis acetosella), i ołki leśne (Vio-

la sylvestris) i różne rośliny mo-

tylkowe. Sosny w pośpiechu wy-

sypują nasiona z szyszek. Poma-

ga im wiatr.

Kocą się rysie, kuny, łasice i

tchórze – tych ostatnich szcze-

gólnie dużo!

A pod niebem, różnymi szla-

kami powietrznymi, dniem i no-

cą, nocą i dniem ciągną, niebacz-

ne na przeszkody – wiejące wia-

try – gromady, klucze, trójkąty,

zwarte obłoczki i ciemne chmu-

ry przelotnego ptactwa. Skąd ten

pośpiech? Skąd ten wzmożony

szalony pęd?

To gna najpilniejsza sprawa:

w stałym miejscu gniazdowa-

nia wydać liczne potomstwo i wy-

chować je o sprzyjającym czasie

słonecznych, wiosennych i bez-

wietrznych dni.

A co tam u naszych roślinek?

Z podziemnych kłączy wyrasta-

ją liście i kwiatowe łodygi. Byle

prędzej! Byle zdążyć, póki w le-

sie jest jeszcze widno, słonecz-

nie i bezwietrznie.

Zawilce żółte (Anemone ranun-

culoides) złocą się w słońcu, a

białe zawilce (Anemone nemoro-

sa) bieleją jak płaty śniegu.

Kokorycz pusta (Corydalis ca-

va) rozwinęła płatki i oletowo-

purpurowo-czerwonoróżowych

kwiatów i barwnymi plamami

wyścieła dno lasu. A do kwiet-

nych kielichów ze słodkim nek-

tarem zlatują się motyle, trzmie-

le i pszczoły.

Łuskiewnik (Lathraea squ-

amaria) też wychynął spod zie-

mi. Dziwna to, pasożytnicza ro-

ślina, która prawie cały rok spę-

dza pod ziemią, czerpiąc poży-

wienie z korzeni drzew. Teraz

wyrosły na powierzchni grube,

różowe łodygi pokryte łuską i

uwieńczone gronem ciemnoró-

żowych kwiatków.

Po zapyleniu przez owady – wa-

runkiem jest bezwietrzna pogo-

da – łuskiewnik wyda nasiona,

straci łodygi i znowu, aż do na-

stępnej wiosny przetrwa w swojej

podziemnej kryjówce, żeby dalej

wieść pasożytnicze życie.

Kiedy złota wilga zagwiżdże,

kukułka zakuka, a nocą w roz-

kwitłym bzie wybuchnie pieśń

słowika, wtedy już wiemy, że nad

Biebrzę zawitała pełnia wiosny.

W runie leśnym kwitną bo-

rówki czernice (Vaccinium myr-

tillus). Na bagnach zakwitło ba-

gno zwyczajne (Ledum palustre).

Pojawiają się pierwsze grzyby

smardze (Morchella sp.) i boro-

wiki (Boletus sp.).

Wydra ma już dzieci, po raz

drugi kocą się zające.

Przyroda biebrzańska cała jest

jednym wielkim bukietem.

W okresie przedwiośnia, a

więc w zaraniu wiosny, zwia-

stunami budzącego się życia by-

ły kwiaty na nagich, bezlistnych

gałązkach.

Wczesną wiosną kwiaty rozwi-

jały się jednocześnie z pierwszy-

mi liśćmi.

Teraz, w pełni wiosny, barw-

ne bukiety kwiatów rozkwitają

na zielonym tle.

A co słychać u naszych pta-

ków?

Rybitwy białoskrzydłe zaczę-

ły już budować gniazda na za-

lanych wodą bagiennych łąkach

biebrzańskich. Nagle … przerwa-

ły pracę. Opuściły kolonię. Po-

dobno zaniepokoił je silnie wie-

jący wiatr. Czyż w tych warun-

kach można spokojnie wychowy-

wać dzieci?

C. Werpachowski

Jeszcze śnieg leży na

polach, a już słychać

głosy wiosny. Wieje

lekki wietrzyk.

c zyżby nad Biebrzę zima

wróciła? Nie. Bo oto do

uszu dobiega nowy wio-

senny głos: cichy, bełkotliwy,

pomruk. Jest monotonny i nie-

przerwany. To gdzieś pod śnie-

giem mruczy i śpiewa wiosenna

rzeka – Biebrza.

Szukaj więc wiosny!

Oto na podwórkach i przy ro-

wach, na odłogach i nasypach

ujrzysz złote gwiazdki podbia-

łu (Tussilago farfara).

W lesie runo zaczyna się ziele-

nić, a pierwsze kwiaty: sasanki

(Pulsatila sp.), wawrzynka wil-

czegołyka (Daphne mezereum) –

śpieszą się, żeby zakwitnąć, za-

nim liście zasłonią im słońce i

zerwie się groźny wiatr.

Z krzewów kwitną: leszczyna

(Corylus avellana), dereń (Cor-

nus sp.), wierzba szara (Salix ci-

nerea). Kwitną drzewa: modrze-

wie (Larix decidua), olchy (Alnus

glutinosa), osiki (Populus tremu-

la), i wiązy (Ulmus sp.). W ogród-

kach biebrzańskich kwitną i oł-

ki (Viola odorata) pośród zwinię-

tych w trąbkę liści.

Z zamorskich krajów – pomimo

wiejących silnie wiatrów – nad-

latują ptaki wodne i błotne. Ro-

dzą się pierwsze zajączki. Wszę-

dzie widać i słychać zwiastunów

wiosny.

Ziemia dopiero odmarza i

śnieg białymi płatami zalega

jeszcze pola. A tu kwiaty! O tej

porze?

Skromne są i wcale niepodob-

ne do barwnych kielichów póź-

nej wiosny i lata. Zwisają szaro-

burymi frędzelkami z nagich ga-

łęzi leszczyny i wkrótce zaczną

prószyć żółtym pyłkiem. Na tych

samych gałązkach – znamy do-

brze ich wystające, czerwone ni-

teczki. Jeśli wiatr przeniesie żół-

ty pyłek z bazi na taki czerwo-

ny języczek – jesienią znajdzie-

my tam orzeszek. A wiatr wśród

bezlistnych jeszcze gałązek mo-

że teraz swobodnie hulać, roz-

Męskie kwiaty leszczyny

Sasanka otwarta

Łuskiewnik różowy

nr 10 Biebrzańskie Wieści

ochrona przyrody

www.biebrza.org.pl

Park narodowy

– czy tylko samo zło?

prawdą jest, że obecność obszaru chronionego wiąże się z pewnymi ograniczeniami dla lokalnych

władz. Jednak nie można przedstawiać sprawy tylko z jednej strony jak to czynią to niektóre

samorządy. obecność obszaru chronionego, a w szczególności parku narodowego przynosi

również szereg korzyści i szans. Wszyscy musimy chcieć i umieć je wykorzystać.

Zawilec gajowy

Rolnicy praktycznie bez ograniczeń mogą pozyskiwać zimą trzcinę na swoich gruntach

tę 234 105,00 zł. Natomiast gmi-

ny biebrzańskie z tytułu utraco-

nych dochodów z powodu obecno-

ści Parku otrzymały w 2010 r. z bu-

dżetu państwa zwrot w wysokości

610 748,00 zł.

Jako Park dajemy możliwość

dzierżawy i użytkowania grun-

tów Skarbu Państwa, otrzymywa-

nia do nich wyższych płatności rol-

no-środowiskowych (łącznie z in-

nymi dopłatami rolnymi nawet po-

nad 2 tys. zł/ha). BbPN wydzier-

żawił do tej pory ponad 10 000 ha

łąk – co daje możliwość otrzyma-

nia przez dzierżawców obszarów

cennych przyrodniczo kwoty rzę-

du 21 mln. zł rocznie.

Park jest jednym z największych

pracodawców w gminie Goniądz.

88% załogi to mieszkańcy okolicz-

nych gmin.

Rocznie dolinę Biebrzy odwiedza

około 100 000 turystów! Zakładając,

że każdy z nich zjadł obiad za 20 zł,

przenocował za 30 zł i skorzystał z

usług przewodnika przez 2 godz. za

50 zł, otrzymujemy 10 000 000,00

zł rocznie, które traiają do przed-

siębiorców i osób prywatnych z par-

kowych gmin! Kwota ta z całą pew-

nością jest zaniżona.

W parkowej bazie kwaterodaw-

ców znajduje się ponad 140 ofert,

powstały one po utworzeniu BbPN.

Wszyscy w swoich ogłoszeniach po-

wołują się na Biebrzański Park Na-

rodowy jako główną atrakcję. W ten

sam sposób promują się samorządy

na swoich stronach internetowych.

To przyroda i kultura tego terenu

rozsławiła go w całej Europie, nie

położenie w granicach danej gminy.

Inicjujemy i prowadzimy szereg

imprez promujących dolinę Biebrzy,

które cieszą się coraz większym za-

interesowaniem, np. Biebrzańskie

sianokosy, targi rękodzieła i pro-

duktów lokalnych „Sto pomysłów

dla Biebrzy”. Wszystkie one przy-

ciągają turystów, a na turystyce

korzystają gminy.

Zakazy często cytowane przez

samorządy dotyczą wyłącznie

gruntów Skarbu Państwa. Grun-

ty prywatne objęte są ochroną kra-

jobrazową. W praktyce na terenie

Parku nadal można zbierać jagody,

grzyby czy trzcinę. Nie są wyma-

gane szczególne zezwolenia. Gene-

ruje to korzyści inansowe dla lo-

kalnych mieszkańców, bez ograni-

czania ich swobody.

Mieszkańcy gmin położonych

w granicach parku narodowego

są zwolnieni z opłat za wstęp.

Pewne ograniczenia rozwoju go-

spodarczego czy inwestowania w

obszarze chronionym istnieje. Jed-

nak w praktyce rola Parku spro-

wadza się bardziej do zabezpiecze-

nia zrównoważonego rozwoju. Na

196 postanowień uzgadniających

warunki zabudowy w latach 2009-

2011, odpowiedzi odmowne stano-

wiły tylko 2,5%. Otulina parku na-

rodowego nie jest obszarem tak

ściśle chronionym i nie obowiązu-

je w niej zakaz zabudowy.

Park funkcjonuje jako lokalny

ośrodek intelektualny – organiza-

cja konferencji, seminariów. Naj-

większym zainteresowaniem cieszy

się cykl „Wszechnica Biebrzańska”.

Wierzę, że przedstawione ar-

gumenty pozwolą nam wszystkim

wyrobić sobie obiektywne zdanie

na temat realnych uwarunkowań

współistnienia parku narodowego

i lokalnej społeczności na przykła-

dzie Biebrzańskiego Parku Naro-

dowego.

W. Dudziuk – Dyrektor BbPN

B azując na doświadczeniach

Biebrzańskiego Parku Na-

rodowego, wymienię kilka

istotnych aspektów dotyczących

korzyści: Obszary chronione umoż-

liwiają łatwiejsze pozyskanie do-

datkowych środków inansowych

oraz rozszerzają spektrum insty-

tucji inansowych, do których moż-

na aplikować. Wspólnie z gmina-

mi Biebrzański Park Narodowy re-

alizuje rocznie po kilka projektów,

głównie z zakresu turystyki. Czę-

sto to Park jest pozyskującym środ-

ki, gminy, na terenie, których fun-

dusze są wydawane, nie muszą po-

nosić wysiłku ubiegania się o nie.

Działalność parku narodowego,

m.in. prowadzenie ochrony czyn-

nej, przynosi realne korzyści i-

nansowe, daje możliwości rozwo-

ju i kreuje nowych lokalnych przed-

siębiorców, stając się alternatywą

dla rolnictwa. W dolinie Biebrzy

co najmniej kilkanaście irm wy-

specjalizowało się w świadczeniu

usług na rzecz ochrony przyro-

dy (budowa infrastruktury tury-

stycznej, odkrzaczanie i koszenie

bagiennych łąk, budowa specjali-

stycznych urządzeń, baza noclego-

wa, przewodnictwo turystyczne).

Realizacja projektów przez za-

rządców obszarów chronionych ge-

neruje również dodatkowe miejsca

pracy czy stymuluje lokalny rynek

usług i dostaw. Obecnie na tere-

nie BbPN realizowane są 4 duże

projekty LIFE+ na łączną kwotę

19 831 423,00 zł.

Parki narodowe także płacą po-

datki. W 2010 r. Biebrzański Park

Narodowy z tego tytułu uiścił kwo-

Podpiał pospolity

Przylaszczka pospolita

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: