II. POEZJA
B. POCZĄTEK LAT TRZYDZIESTYCH- 1939
13. POEZJA „TRZECIEGO WYRAZU”: WIZJONERYZM (CZECHOWICZ, ŻAGARYŚCI I INNI)
„TRZECI WYRAZ”
- AUTENTYZM; Stanisław Czernik; poezja mniej udana; twórcy pochodzenia wiejskiego- tematyka osobiście sprawdzona: życie wiejskie, tęsknota za dzieciństwem; elementy sielankowe
o twórcy:
§ Jan Bolesław Ożog:
· tomiki: Wyjazd wnuka 1937, Ogier i makolągwa 1939
§ Stanisław Czernik; O polskim płocie 1933; „mit ziemi”
- KATASTROFIZM
§ Józef Czechowicz
§ Miłosz, Zagórski, Piętak, Stachowski, Łobodowski
§ Bujnicki, Śpiewak, Weintraub
o charakterystyka:
§ epickość
§ poetyka snu: alogiczność, achronologiczność
§ podmiot zbiorowy
§ czasy: przeszły niedokonany i teraźniejszy;
§ ukazanie czasu częstotliwego i człowieka uniwersalnego
§ sugestywność
§ nawiązania do minionej wojny i przeszłości (barbarzyństwa, nieokreślonego mitycznego czasu)
§ archaiczne określenia broni
§ miłość do ziemi
§ mit- podobieństwa przeszłości i przyszłości
§ pejzaż: nocny, wieczorny, smutny
§ pożar i powódź- figury kataklizmu
o poetyka:
§ wiersze toniczne, melodyjność
§ długie wersy
o motywy:
§ wody, powodzi
· narzucanie innym przedmiotom „płynności” ruchu
· przemijanie
· niepewność w świecie wytrąconym z orbity
· mit potopu
§ pożaru
JÓZEF CZECHOWICZ
- twórczość:
o Kamień 1927
o dzień jak codzień 1930
o ballada z tamtej strony 1932
o Stare kamienie 1934, z F. Arnsztajnową
o w błyskawicy 1934
o nic więcej 1936
o nuta człowiecza 1939
- charakterystyka:
o antyracjonalizm
o antynaturalizm
o z grupy lubelskiego Reflektora
o poetyka nawiązujaca do Awangardy Krakowskiej, Apollinaire’a
o symboliczno- magiczna koncepcja języka
o mityzacja świata
o personifikacja zjawisk
o wpływy młodopolskie i romantyczne
o oniryzm
o asocjacje
o muzyczność: dysonanse, melodyjność, instrumentacja zgłoskowa (sen)
o łagodność, czułość, bezradność
o barwa żalu
o elegijność
o obsesja śmierci (ballada z tamtej strony- obraz umarłych rąk czechowicza)
- poetyka:
o jednostką słowo (nie awangardowe zdanie)
o upraszczanie połączeń międzysłownych by skupić uwagę na słowie
o brak interpunkcji i dużych liter
- świat przedstawiony:
o sielska wieś
o małe miasteczka
o prowincja
o miniaturyzacja przestrzeni (np. Lublina w Starym kamieniu)
- obrazowanie:
o symbolika zniszczenia i zagłady
o motyw ognia i wody (w najnowszych interpretacjach wiersze Czechowicza odczytuje się z podtekstem nadziei powrotu do odrodzenia, do Arkadii- ogień i woda niosą zagładę ale też oczyszczenie)
o Arkadia- Katastrofa
- podsumowanie:
o twórczość całościowa
o zauważana ewolucja od muzyczności nieśpiewnej do śpiewnej
STANISŁAW PIĘTAK
o „chłopski nadrealista”
o duch indywidualizmu; wewnętrzne przeżycia ważniejsze od poetyki
o oniryzm, płynność
o wpływy peiperowskiej konstrukcji, ale przeciw duchowi tamtej poezji
o I wojna świata z punktu widzenia chłopstwa
- tomiki:
o Alfabet oczu 1935- debiut
o Legenda dnia i nocy 1935
§ Zwycięstwo 1935- poemat
§ liryki
o Ziemia odpływa na zachód 1936
o Obłoki wiosenne 1938
§ Rapsod barbarzyński 1938
ŁOBODOWSKI
o szkoła lubelska
o tematyka ze szkoły ukraińskiej (Jan Śpiewak, Czesław Janczarski, Wacław Iwaniuk)
o mit Ukrainy i Kozaczyzny; bolesne konflikty bratnich narodów
o wizjonerstwo
o Kiedy to wszystko było... w myślach dziecinnych czy we śnie...
o heroizm i patos
o Rozmowa z Ojczyzną 1935
o Demonom nocy 1936
ŻAGARYŚCI
o fantastyka i niesamowitość (Jerzy Zagórski, Aleksander Rymkiewicz)
o klasycyzm (Miłosz, Bujnicki)
JERZY ZAGÓRSKI
o
o Ostrze mostu 1933; charakterystyka:
§ wpływy Awangardy Krakowskiej
o Przyjście wroga 1934; charakterystyka:
§ poemat- baśń
§ geneza: zapis conocnych marzeń sennych (nadrealizm)
§ tematyka:
· świat po przyjściu Antychrysta
· wyprawa wojsk polskich na Kaukaz
§ przymróżenie oka
o Wyprawy 1937; charakterystyka:
§ klasycyzm
BUJNICKI
o aluzje mickiewiczowskie- pejzaż
o nawiązania skamandryckie
o dopiero po 2 tomiku więcej wątków katastroficznych
o Po omacku 1933
o W połowie drogi 1937
CZESŁAW MIŁOSZ
o nazwanie swojego pokolenia pędzącego do życia pokoleniem „przeklętym”
o połączenie rygoru poetyki z wizją kataklizmu
o profetyzm
o symbolika religijna
o Poemat o zastygłym czasie 1933; charakterystyka:
§ wpływy awangardowe
§ elementy krytyki społecznej
§ pęd ku życiu- pęd ku katastrofie
o Trzy zimy 1936; charakterystyka:
§ odejście od poetyki awangardy
§ wizjonerstwo
§ hermetyzm
******************PODSUMOWANIE*****************************
- wpływy:
o katastrofizm→Gajcy, Baczyńsk
o Czechowicz→ Różewicz
o ...
Scintilla