Metodologia Pracy Naukowej.doc

Wykład 2 17.II.

Podstawowe rodzaje definicji

·         Analityczne (sprawozdawcze) – jest to odpowiedź bezpośrednia na pytanie co to jest w rozumieniu semantycznym (znaczeniowym), zgodna z treścią pytania (nieistotne czy prawdziwa),

·         Syntetyczne (projektujące) – zmiana znaczenia znaków lub wyrazów,

·         Regulujące – nie zmieniamy znaczenia, zakres pojęcia zostaje wyregulowany (zawężony).

Podstawowe błędy definicji analitycznych:

1. Za wąskie,
2. Za szerokie,
3. Błąd błędnego koła (bezpośredni lub pośredni) – termin definiujący definicję.

Człon definiowany                           człon definiujący

definiendum                                 definiensis

Człowiek jest to zwierzę rozumne

rodzaj najbliższy                        różnica gatunkowa

Metody urabiania definicji analitycznych:

·         Metoda indukcyjna,

·         Metoda słowotwórcza,

·         Metoda filologiczna – wnioskowanie o znaczeniu danego terminu na podstawie kontekstu w tekście,

·         Metoda intuicyjna – logiczne myślenie, zbieranie składowych na potrzebę określenia terminu.

Wykład 3 24.II.

Klasyfikacja, typologizacja dla jednego i tego samego zbioru; która jest dobra a która zła?

Trzeba podać czytelne kryterium. Klasyfikacja powinna być wyczerpująca i rozłączna – poprawność logiczna.

Klasyfikowanie (węższe pojęcie, wyraźne granice)

1. klasyfikacje

a)      rzeczowa – klasyfikacja rzeczowa to segregowanie, oddzielanie fizyczne przedmiotów pewnej grupy przedmiotów do innej grupy,

b)     logiczna – klasyfikacja logiczna o myślowe przygotowanie takiej segregacji, polegające na rozróżnieniu różnych zakresów cząstkowych, stanowiących części zakresu danej nazwy.

2. warunki poprawności logicznej klasyfikacji

a)      rozłączność - suma powinna dać całość opisywanego zbioru, jeden element nie może być w więcej niż jednej grupie,

b)     wyczerpalność – suma zakresów podzbiorów równa się całemu podzbiorowi.

Zbiór podzielić na części składowe: są kategorie, które ciężko klasyfikować, np. pojęcie kultury (materialna, duchowa) – obraz, rzeźba, utwór muzyczny są zobiektywizowane. Istnieją, ale oddziaływuje na naszą sferę duchową.

3. budowa klasyfikacji wielostopniowych

a)      zasada podziału dychotomicznego (greckie dicha = na dwoje, tomos =podział),

b)     zasada podziału kontradyktorycznego (jak A nie A).

4. naturalne klasyfikacje logiczne – jako kryteria podziału wykorzystują rozstrzygnięcia szczegółowe tematyki po której się poruszamy.

Porządkowanie

Następstwo El. Zbioru wedle jakiejś zasady kolejności, czyli ze względu na jakiś stosunek porządkujący prowadzimy o stosunki porządkujące czyli trzeba znaleźć kategorie je określające:

·        



symetryczne, czyli cechy równe między dwoma    A            B,

·        

Niesymetryczne, może być ale w tym momencie nie jest, np. patrzenie na siebie

A             B,

·        





Asymetryczne, ojciec – dziecko A            B,

·        



Przechodni, ta sama relacja, rówieśnicy       A         B                C,

·        



Nieprzechodni, mogłyby ale nie tu i teraz    A            B             C,

·        







Przechodni, ojciec – ojciec – dziadek        A                   B                   C,

·         Spójny, każdy element ma charakter wspólny z pozostałymi, kolejność.

Typologie (szersze od klasyfikacji, płynne granice)

Typ to pewne zjawisko, właściwość lub konfiguracja zjawisk lub własności rozważanych przedmiotów, zdarzeń czy procesów, z takich czy innych względów uznawanych za na tyle doniosłe, że warte są specjalnej uwagi i wyodrębnienia w aparaturze pojęciowej.

Typy budowy ciała – leptosomatyczny, atletyczny, pykniczny.
Wykład 4 03.III.

W sensie formalnym proces badawczy podzielić możemy na dwa zasadnicze etapy:

1. czynności związane z tworzeniem koncepcji badań (konceptualizacja),

·         określić przedmiot i cel badań, czyli odpowiedzieć na pytanie o jakich obiektach i zjawiskach chcemy formułować nasze twierdzenia, a także jakie przesłanki leżą u podstaw naszego działania oraz co chcemy osiągnąć,

·         ustalić aparaturę pojęciowa, przy użyciu której sformułujemy problem, a następnie postawić pytania badawcze i hipotezy robocze,

·         podjąć decyzję odnośnie materiału na którym planujemy przeprowadzić nasze badania,

·         określić metody i narzędzia badawcze jakie chcemy i możemy zastosować (w przypadku badań empirycznych),

·         zaplanować czynności natury organizacyjno-ekonomicznej.

2. działania związane z realizacją badań

·         faza przeprowadzenia badań/przygotowanie materiałów do analizy (m. in. weryfikację, selekcję, kodowanie etc.),

·         opracowanie wyników pod względem ilościowym i jakościowym,

·         przygotowanie tekstu do publikacji (pracy).

Kategorie przedmiotu i problematyki badań nie są synonimami. Przedmiotem są obiekty i zjawiska, na temat których będziemy formułowali nasze stwierdzenia. Problem lub problemy badawcze to pop prostu pytania, na które będziemy poszukiwali odpowiedzi w trakcie naszych badań, np.:

·         czy możemy przynależność do klasy społecznej wpływa na zachowania w czasie wolnym?

Problem badawczy musi być sformułowany w sposób jasny i dokładny.

Propozycja innego podziału procesu badawczego:

1)     etap przygotowania i planowania,

2)     etap badań właściwych,

3)     etap analizy,

4)     etap pisania raportu i prezentacji wyników.

Przygotowanie i planowanie badań (badania społeczne, próby)

1. określenie obszaru, problematyki i celu badań,
2. określenie pytań badawczych,
3. określenie hipotez roboczych (w badaniach o charakterze wyjaśniającym), modeli, teorii, głównych terminów,
4. przegląd literatury i danych wtórnych,
5. wtórna analiza przyjętych hipotez, modeli, teorii w świetle przeprowadzonego przeglądu literatury (pkt. 4),
6. określenie sposobów pomiaru – operacjonalizacji,
7. sformułowanie strategii badań,
8. określenie populacji badawczej (do badań – konkretnie, teoretycznej – ogół),
9. określenie metod pozyskiwania danych,
10. wybór metody doboru próby (jeśli założono badanie prób),
11. określenie wielkości próby,
12. przygotowanie listy zagadnień merytorycznych, które powinny być uwzględnione w badaniach właściwych,
13. projektowanie narzędzi badawczych (w oparciu o pkt. 12),
14. planowanie badań terenowych (jeśli potrzebne),
15. określenie proponowanych procedur analizy danych,
16. określenie budżetu badań,
17. przygotowanie harmonogramu  prac:

·         etap pracy i zadania:

- przegląd literatury,

- określenie pytań badawczych, hipotez itd.,

·         przygotowanie projektu badawczego,

·         badania pilotażowe,

·         badania właściwe,

·         analiza danych,

·         przygotowanie raportu.

Poprawny projekt badawczy powinien zawierać:

1. prezentację tła i uzasadnienie znaczenia badań, łącznie z uwzględnieniem literatury przedmiotu i opisem bibliograficznym, przedstawienie problemu badawczego, pytań badawczych i (jeśli mają charakter wyjaśniający) hipotez,
2. określenie i zdefiniowanie całościowej koncepcji pojęć i terminów. Przedstawienie ram teoretycznych badań, przedstawienie całościowej koncepcji badań, podział projektu na poszczególne zadania,
3. przedstawienie wymagań wobec danych, które będą zbierane,
4. określenie metod zbierania danych.

Problem badawczy

1. problem w sensie psychologicznym to stan umysłu, w którym poznający podmiot ma trudności ze znalezieniem właściwego dla danej sytuacji rozwiązania,
2. problem w sensie logicznym – określać będziemy strukturę o niepełnych danych,

Aby dowolny problem zyskał status problemu naukowego (badawczego) powinien być możliwy do rozstrzygnięcia przy obecnym stanie rozwoju nauki, ważnym z punktu widzenia rozwoju wiedzy, a więc poszerzającym jej stan oraz nowym, czyli takim, który nie doczekał się dotychczas jednoznacznego rozstrzygnięcia.

Pytania badawcze

1. pytania rozstrzygnięcia rozpoczynają się od partykuły czy, po której następuje zdanie oznajmujące,

·         czy ktoś coś zrobił?

Na tak sformułowane pytania odpowiadamy tak lub nie.

2. pytaniami dopełnienia nazywamy pytania nie rozpoczynające się od partykuły czy, np.:

·         Gdzie znajduje się Roztoczański Park Narodowy?

Hipoteza (gr. hipόthesis)

To tyle co przypuszczenie – w interesującym nas przypadku naukowe, wysunięte dla objaśnienia jakiegoś zjawiska lub zespołu zjawisk.

              Mianem hipotezy określa się twierdzenia o przypuszczalnych zależnościach pomiędzy przynajmniej dwiema zmiennymi (zjawiskami, faktami etc.), zakładając równocześnie, że zależności zawarte w hipotezie można poddać badaniu, które pozwolić sprawdzić czy wspomniane zależności występują.

              Dobra hipoteza powinna być:

·         Oryginalna i nowatorska, hipoteza nie może być banałem, a więc zawierać prawd powszechnie znanych, nie wymagających sprawdzenia,

·         Możliwie ogólna i obejmująca wszelkie fakty i zjawiska jakich dotyczy,

·         Jasno sformułowana – oparta o jednoznacznie zdefiniowane terminy i nie zawierająca zdań wzajemnie sprzecznych,

·         Empirycznie sprawdzana.

Przykładowe problemy badawcze i hipotezy naukowe:

Problem;

·         Czy problem aktywności rekreacyjno-sportowej rodziców istotnie wpływa na poziom aktywności rekreacyjno-sportowe ich dzieci?

Wykład 5 10.III.

Etapy w pisaniu pracy naukowej:

1. fakty,
2. zależności (dlaczego coś ma taki a nie inny przebieg?) – wiele interpretacji, odwołanie do teorii, którymi będę się posługiwał,
3. praktyka (co należy zrobić żeby cos zmienić?), dlaczego jest tak a nie inaczej (uzasadnienia).

Zdanie logiczne