Ustawa o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta

http://www.nfz.gov.pl/new/index.php?katnr=2&dzialnr=5&artnr=3831

Od 6 listopada 2008 r. prawa pacjenta w polskim systemie prawnym są uregulowane w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ustawa obowiazuje od 5 czerwca 2009 r.

Do tej pory prawa pacjenta były rozproszone w wielu aktach prawnych, często wynikały z przepisów nakładających obowiązki na różne podmioty uczestniczące w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i z tego powodu były nie zawsze znane albo też nie rozumiane przez pacjentów.

Prawem pacjenta jest uprawnienie przysługujące w równym stopniu każdemu człowiekowi z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Każdy pacjent powinien znać swoje prawa i umieć z nich korzystać. 

Co robić, kiedy łamane są prawa pacjenta?

Każdy pacjent ma prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych odpowiadającym wymaganiom wiedzy medycznej (art. 19 ust. 1 pkt. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej). 
W zestawieniu z prawem do bezpłatnej opieki lekarskiej oznacza to, że każdy uprawniony ma prawo do uzyskania bez zbędnej zwłoki potrzebnych z punktu widzenia jego stanu zdrowia świadczeń opieki zdrowotnej, przy wykorzystaniu wszelkich dostępnych dla udzielającego świadczenie środków leczenia, łagodzenia cierpień i pielęgnacji chorego.

Zgodnie z prawem pacjenta wyrażonym w art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. 

Jednocześnie art. 8 Kodeksu Etyki Lekarskiej, mówi, iż lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością poświęcając im niezbędny czas. 

Według panującego orzecznictwa staranność ta powinna być nawet wyższa niż przeciętna ze względu na przedmiot zabiegów leczniczych, którym jest człowiek i skutki, które często są nieodwracalne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 marca 2001 roku, I Aca 124/2001, Przegląd Sądowy 2002/10, s.130). Natomiast artykuł 21 Kodeksu Etyki Lekarskiej, stanowi, że w przypadku popełnienia przez lekarza poważnej pomyłki lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie leczenia powinien on poinformować o tym chorego i podjąć działania dla naprawy ich szkodliwych skutków.

Krok pierwszy: Sekcja ds Skarg i Wniosków w NFZ

Narodowy Fundusz Zdrowia w każdym swoim oddziale wojewódzkim oraz w Centrali w Warszawie wyodrębnił Sekcję ds Skarg i Wniosków.

Jeżeli więc naruszenie praw pacjenta ma miejsce w zakładzie opieki zdrowotnej czy praktyce lekarskiej lub pielęgniarskiej mającej kontrakt z NFZ, a naruszenia to polega na niewykonywaniu prawidłowemu umowy z Funduszem, to warto poświęcić czas na wizytę w wydziale Skarg i Wniosków. NFZ wobec zakładów opieki zdrowotnej, z którymi ma podpisaną umowę, ma silny argument w postaci moźliwości kontroli zakładu oraz wymierzania kar finansowych.


Krok drugi:  Rzecznik Praw Pacjenta

Jeżeli szukamy pomocy w działaniach przeciwko NFZ, to warto skorzystać z pomocy Rzecznika Praw Pacjenta. Biuro Rzecznika udzieli także pomocy w działaniach przeciwko świadczeniodawcom, w szczególności jeżeli są to jednostki opieki psychiatrycznej.

Zasady działalności Rzecznika Praw Pacjenta reguluje ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r.


Krok trzeci: Ugoda lub postępowanie sądowe (od 01.01.2012 r. wojewódzka komisja ds. orzekania o zdarzeniach medycznych)

UWAGA - od 01.01.2012 r. pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub spadkobiercy (w przypadku śmierci pacjenta) mają możliwość złożenia wniosku do wojewódzkiej komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. Celem postępowania przed komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne.

Zdarzeniem medycznym jest zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będącego następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:
1) diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając sie do rozwoju choroby,
2) leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego,
3) zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego

Nie są rozpatrywane wnioski dotyczące zdarzeń medycznych mających miejsce przed 1 stycznia 2012 .

Każde województwo ma swoją komisję. Wszelkie informacje dotyczące sposobu składania wniosku do komisji, w tym opłat oraz terminy można znaleźć na stronach urzędów wojewódzkich.

Wojewódzkie komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych zostały powołane do życia ustawą z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (w brzmieniu nadanym przez ww ustawę) - przejdź do ustawy


Postępowanie sądowe

1. W sytuacji wyrządzenia pacjentowi szkody wskutek niewłaściwego leczenia osoba poszkodowana może ubiegać się w drodze sądowego postępowania cywilnego o uzyskanie odszkodowania od zakładu opieki zdrowotnej, w którym prowadzone było leczenie. 

2. Ponadto pacjent, który w wyniku wadliwego leczenia doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia może żądać również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. 

Krzywdą są cierpienia psychiczne lub fizyczne osoby, której wyrządzono szkodę, odszkodowanie natomiast przysługuje, jeżeli poszkodowany doznał uszczerbku majątkowego.

Zgodnie z art. 361 par.2 w zw. z art. 444 kodeksu cywilnego odszkodowanie może obejmować koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (m.in. koszty leczenia, zabiegów rehabilitacyjnych, zakupu materiałów medycznych, środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych, wydatki związane z przewozem do zakładów opieki zdrowotnej) oraz rentę (jeżeli osoba poszkodowana utraciła całkowicie lub częściowe zdolność do pracy zarobkowej lub jeżeli w wyniku szkody zwiększyły się jej potrzeby).

Pacjent, który w wyniku wadliwego leczenia doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia może żądać również zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Zadośćuczynienie jest przyznawane pokrzywdzonemu za doznaną przez niego krzywdę. Możemy mówić o dwóch rodzajach szkody majątkowej: pierwszy z nich to strata - czyli zmniejszenie majątku poszkodowanego, które nastąpiło w wyniku zdarzenia za które ktoś ponosi odpowiedzialność. Drugim rodzajem szkody są tak zwane utracone korzyści, które obejmują szkody w majątku poszkodowanego polegające na tym, że majątek nie wzrósł tak jakby to się stało, gdyby nie doszło do zdarzenia, za które ktoś ponosi odpowiedzialność. 

Zgodnie z art. 361 §1k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Art.361§2 k.c. stanowi, że w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Aby ustalić wielkość szkody porównuje się stan rzeczywisty majątku, jaki istnieje po wystąpieniu zdarzenia, które wywołało szkodę, z majątkiem, jaki istniałby, gdyby do tego zdarzenia nie doszło.

Aby dochodzić odszkodowania należy wykazać winę lekarza. Dlatego też, aby wyjaśnić tę problematykę należy stwierdzić, że istnieją dwa rodzaje winy:
wina umyślna – czyli sytuacja gdy sprawca chce wyrządzić komuś szkodę albo przynajmniej świadomie się na to godzi oraz druga postać winy czyli niedbalstwo.
„Niedbalstwo wiąże się z niedołożeniem należytej staranności, jaka jest wymagana w stosunkach danego rodzaju. Nasuwa się w związku z tym pytanie, jakie są mierniki należytej staranności. Odpowiedzi na to pytanie udziela art. 355 k.c. odnoszący się nie tylko do reżimu odpowiedzialności kontraktowej, ale i deliktowej. Stosownie do treści omawianego przepisu należy zachować staranność wymaganą w stosunkach danego rodzaju. Jest to miernik obiektywny, formułowany jako wzorzec powinnego zachowania dla każdego, kto znajdzie się w określonej sytuacji. Podstawą formułowania wzorców są ogólne reguły współżycia społecznego, a także szczegółowe przepisy prawne, pragmatyki zawodowe, zasady deontologii, określone zwyczaje dostosowane do pewnych typów czynności, zawodów lub nawet sytuacji, w których czynności danego rodzaju się wykonuje, np.: wzorzec lekarza. Zarzut niedbalstwa będzie wtedy uzasadniony, gdy dany sprawca szkody zachował się w sposób odbiegający od modelu wzorcowego.” (Z. Radwański, Zobowiązania – cześć szczególna, wyd.3, Warszawa 2001r.). 

Ocena, czy faktycznie doszło do niedołożenia należytej staranności należy do sądu. 

Kolejną istotną kwestią związaną z ustalaniem szkody jest adekwatny związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego do odszkodowania, a wynikłą w związku z tym szkodą. Art. 361§1 k.c. stanowi, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
Przy ustalaniu adekwatnego związku przyczynowego należy kierować się zasadami nauki i doświadczenia życiowego, trzeba zatem zbadać czy określony skutek pozostaje w relacji przyczynowej do zdarzenia stanowiącego podstawę czyjejś odpowiedzialności. Wymaga to ustalenia czy doszłoby do powstania szkody, gdyby nie pojawiło się zdarzenie będące podstawą odpowiedzialności.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (art. 442 k.c.). Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę, bez względu na to, kiedy szkoda powstała lub się ujawniła. 

Procedura dochodzenia roszczeń jest przewidziana w kodeksie postępowania cywilnego. Należy jednak rozważyć kwestię, czy zawarcie ugody z ubezpieczycielem (szpital jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej) nie byłoby korzystniejsze niż wytaczanie powództwa. Przede wszystkim pozwoliłoby na uniknięcie kosztownego i niejednokrotnie długotrwałego postępowania sądowego. 
Gdyby propozycje zakładu, który ubezpiecza szpital, były dla pacjenta niekorzystne może ona wystąpić z powództwem cywilnym. Wysokość roszczenia określona w pozwie determinuje właściwość rzeczową sądu. W zależności od tzw. wartości przedmiotu sporu, sądem właściwym będzie sąd rejonowy albo okręgowy. Jeżeli wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys. złotych, wtedy właściwy będzie sąd okręgowy.
Z wniesieniem powództwa łączy się obowiązek poniesienia opłat, które uiszcza się przy wniesieniu pisma podlegającego opłacie. Pismem takim jest pozew. W dniu 2.03.2006r.weszła w życie ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z artykułem 13 tej ustawy opłata  wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100000zł.

Określenie wysokości roszczenia pociąga za sobą istotne konsekwencje, ponieważ strona przegrywająca proces jest obowiązana zwrócić stronie przeciwnej na jej żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Jednakże sąd może w szczególne uzasadnionych przypadkach zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów lub nie zasądzać ich w ogóle. Należy to do uznania sądu. Dlatego też należy dokładnie przeanalizować wszelkie okoliczności, które mogą uzasadnić zarówno wysokość ewentualnego odszkodowania i zadośćuczynienia. W razie trudnej sytuacji materialnej osoby składającej pozew może ona zwrócić się o zwolnienie z kosztów postępowania, a także wnieść o ustanowienie adwokata z urzędu.

Przed złożeniem pozwu wskazane jest zgromadzenie dokumentacji medycznej z przebiegu leczenia. Zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjent może wystąpić do zakładu opieki zdrowotnej o sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii swojej dokumentacji medycznej. Ich sporządzenie następuje na koszt pacjenta. 
Wysokość opłaty ustala kierownik zakładu w regulaminie porządkowym, przy czym nie może ona przekraczać wysokości maksymalnej określonej w ustawie tj. wysokość opłaty za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Aby otrzymać dokumentację medyczną należy zwrócić się z wnioskiem do dyrektora szpitala o jej udostępnienie (np. kopii potwierdzonej za zgodnośc z oryginałem), który upoważni pracownika do wydania takowej. Kierowik (dyrektor szpitala) nie może nie zgodzić się na wydanie dokumentacji bowiem pacjent, jest uprawniony do wglądu do dokumentacji, sporządzania z niej odpisów lub kopii bądź też może zostać udostępniona za potwierdzeniem zwrotu po wykorzystaniu. 


Krok czwarty: Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej

W przypadkach braku należytej staranności w wykonywanej praktyce medycznej, popełnionych błędów i zaniedbań w leczeniu oraz stwierdzenia, że lekarz, postępuje sprzecznie z zasadami etyki zawodowej lub narusza przepisy o wykonywaniu zawodu lekarza, pacjent może zwrócić się także do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej, właściwego do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy w sprawach osób, których dobro zostało bezpośrednio naruszone działaniem lekarza. 
Celem postępowania nie jest zaspokojenie roszczeń, np. materialnych pacjenta, ale wyciągnięcie konsekwencji zawodowych wobec pozwanego lekarza. 
Na podstawie skargi poszkodowanego rzecznik odpowiedzialności zawodowej wszczyna postępowanie. Skargę składa się do Okręgowej Izby Lekarskiej, właściwej dla terenu gdzie świadczeń udziela pozwany lekarz. Dane adresowy regionalnych izb lekarskich znaleźć można na stronie: http://www.nil.org.pl/xml/oil

Prawa pacjenta: Co ma zapewnić nam dentysta

Pacjent, który zamierza skorzystać z leczenia u stomatologa w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, może dobrowolnie wybrać przychodnię i lekarza, pod warunkiem, że ma on podpisaną umowę z NFZ. Do stomatologa nie potrzeba skierowania.

Wszystkim ubezpieczonym przysługują m.in. raz w roku badanie lekarskie stomatologiczne, połączone z instruktażem higieny jamy ustnej, badanie lekarskie kontrolne trzy razy w roku. Ponadto: usunięcie zęba, leczenie próchnicy, usunięcie złogów nazębnych, leczenie zmian na błonie śluzowej jamy ustnej, znieczulenie w połączeniu z innymi gwarantowanymi usługami, niektóre zabiegi chirurgiczne, jak również wykonanie dwóch zdjęć wewnątrz jamy ustnej, związanych ze zleceniem wykonanym przez stomatologa oraz leczenie endodontyczne zębów z wyłączeniem zębów przedtrzonowych i trzonowych.

- W przychodni posiadającej kontrakt z NFZ powinien być umieszczony w widocznym miejscu wykaz gwarantowanych usług lekarza dentysty i materiałów stomatologicznych, zgodny z aktualnym rozporządzeniem ministra zdrowia - podkreśla dr Anna Szczombrowska z opolskiego oddziału NFZ. - Jeśli pacjent wyrazi taką wolę, to może skorzystać z leczenia zębów przy użyciu tzw. ponadstandardowych wypełnień ubytków. Musi jednak wiedzieć, że wiąże się to z koniecznością wniesienia dodatkowej opłaty. Informacja o możliwości uzyskania takiego świadczenia oraz cennik dopłat, powinny być również wywieszone w widocznym miejscu w poradni stomatologicznej.

Należy pamiętać, że możliwość dopłaty istnieje wyłącznie w przypadku wypełnień ubytku zęba. Nie dotyczy ona natomiast materiałów wykorzystywanych do wykonania aparatów ortodontycznych, protez zębowych, środków do znieczuleń oraz leczenia endodotycznego.

W ramach bezpłatnego leczenia pacjentowi przysługują też usługi protetyczne. Ma on prawo do protez akrylowych w szczęce i żuchwie raz na 5 lat (przy minimum pięciu brakujących zębach. Raz na dwa lata przysługuje mu prawo do naprawy protezy (także w większym zakresie np. z wyciskiem lub podścieleniem protezy.

Prawa pacjenta w szpitalu

Każdy pacjent leczony w warunkach szpitalnych, powinien być poinformowany o przebiegu leczenia, o oczekiwanych rezultatach leczenia oraz o skutkach ubocznych leczenia. Pacjent ma prawo nie zgodzić się na operacje, może także cofnąć zgodę, nawet jeżeli już ją podpisał.

W szpitalu mamy także prawo zapytać się o leki, które dostajemy, o diagnozę, a także o szczegóły naszego leczenia. Obowiązkiem lekarza, który prowadzi leczenie jest informowanie pacjenta na bieżąco o jego przebiegu.

Pacjent ma także prawo do tego, aby dodatkową opiekę nad nim sprawował ktoś z jego bliskich. Osoba ta ma prawo do przebywania przy łóżku pacjenta nawet przez całą dobę, bez względu na obowiązujące na oddziale godziny odwiedzin. Także podczas badań, bliska osoba może towarzyszyć pacjentowi.

Każdy pacjent ma zagwarantowane przepisami prawo do intymności i poszanowania prywatności. Zgodnie z przepisami, świadczenia zdrowotne powinny być udzielane z udziałem niezbędnego personelu medycznego. Pacjent ma prawo odmówić udziału studentów w obchodzie lekarskim.

Pacjent ma także prawo wyprosić recepcjonistkę, która wchodzi podczas badania, a także może nie wyrazić zgody na przeprowadzenie wywiadu lekarskiego w obecności innych chorych.

Biuro Rzecznika Praw Pacjenta

Jest to instytucja, która służy pacjentom nie tylko informacją o obowiązującym systemie ochrony zdrowia ( czyli jakie prawa mamy w przychodni, szpitalu, czego możemy oczekiwać od lekarzy).  Otrzymasz też informacje w jaki sposób możesz dochodzić swoich roszczeń, jeżeli uważasz, że twoje prawa zostały naruszone, gdy nie udzielono Ci informacji oraz potraktowano Cie tak, że naruszona została Twoja godność.

Prawa pacjenta w szpitalu psychiatrycznym

Zagadnieniem istotnym dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest przestrzeganie praw pacjenta podczas pobytu w szpitalu psychiatrycznym.

Kwestia ta incydentalnie, w zarysie uregulowana została w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego. Rozdział 3 tej ustawy stanowi o leczeniu pacjenta, określając procedurę przyjęcia pacjenta do szpitala psychiatrycznego.
Przyjęcie pacjenta może nastąpić za jego pisemną zgodą na podstawie pisemnego ważnego skierowania. W nagłych przypadkach, gdy skorzystanie z pomocy lekarskiej przed przyjęciem do szpitala okaże się niemożliwe, pacjent może zostać przyjęty do szpitala również bez skierowania. Jeśli pacjent ze względy na swój stan nie jest zdolny do wyrażenia zgody na przyjęcie do szpitala i leczenie, przyjęcie i leczenie może nastąpić za zgodą sądu opiekuńczego.

W przypadkach nagłych przyjęcie pacjenta może nastąpić bez zgody sądu opiekuńczego, jednak wymagane jest wtedy zasięgnięcie opinii innego lekarza, psychiatry bądź psychologa przez lekarza przyjmującego pacjenta. Jednak w takich sytuacjach obowiązkiem kierownika szpitala jest jak najszybsze, w ciągu 72 godzin, uzyskanie zgody sądu opiekuńczego na dalsze leczenie pacjenta, szpital wskazuje uzasadnienie podjęcia tego leczenia.

Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala bez zgody na leczenie jeśli zagraża życiu własnemu i życiu osób trzecich, na podstawie decyzji lekarza badającego pacjenta po uprzednim zasięgnięciu opinii innego lekarza i zatwierdzeniu przez ordynatora oddziału w ciągu 48 godzin od przyjęcia.

Przy przyjmowaniu do szpitala osób małoletnich wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego, a jeśli pacjent osiągnął wiek powyżej 16 lat i może wyrazić wolę wymagane jest również uzyskanie jej zgody.
Szczegółowo kwestię kontroli praw pacjenta reguluje rozporządzenie do ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 22 lutego 1995 roku w sprawie kontroli przestrzegania praw osób z zaburzeniami psychicznymi przebywającymi w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy społecznej.

Kontrolę nad legalnością przyjmowania i przebywania w szpitalu psychiatrycznym sprawuje sędzia wyznaczony przez prezesa Sądu Wojewódzkiego, w którego okręgu znajduje się zakład.

Kontrola obejmuje między innymi prawidłowość prowadzenia dokumentacji medycznej, zarówno tej dotyczącej przyjmowania i przebywania chorego w zakładzie, jak i tej która stanowi podstawę stosowania przymusu bezpośredniego oraz stosowania świadczeń zdrowotnych stanowiących podwyższone ryzyko dla pacjenta.

Kontrola obejmuje również przestrzeganie praw osób przebywających w zakładzie, konieczność hospitalizacji powyżej 6 miesięcy, warunki bytowe w zakładzie, a także terminowość i prawidłowość załatwiania skarg i wniosków osób z zaburzeniami psychicznymi przebywającymi w zakładzie psychiatrycznym. Sędzia nie tylko kontroluje zakład, ale również kontaktuje się bezpośrednio z chorymi.

Sędzia wydaje zalecenia pokontrolne i działa w kierunku usunięcia uchybień. Po kontroli sporządza się sprawozdanie, którego oryginał przechowywany jest w aktach właściwego sądu wojewódzkiego. Przy znacznych uchybieniach odpis sprawozdania Sędzia przesyła odpowiednio Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Prezes Sądu może też organizować narady z udziałem sędziów, aby ujednolicić metody kontroli.

Materia jest uregulowana szczegółowo, spójnie i czytelnie, nie budząc wątpliwości co do ich interpretacji.

POLSKA KARTA PRAW PACJENTA*

podstawowe unormowania prawne wynikające z ustawy zasadniczej - Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) określone w ustawach:

* z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 62, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z 19995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz. 1041 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756),
* z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz .U. Nr 111, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731,
* z dnia 26 paĽdziernika 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 138, poz. 682),
* z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 91, poz. 410 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668),
* z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. Nr 28, poz. 28 i Nr 88, poz. 554 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668).

I. Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia - art. 68 ust. 1.
2. Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w ustawie - art. 68 ust. 2.

II. Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 r.

1. Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności - art. 7.
2. Pacjent w zakładzie opieki zdrowotnej ma prawo do:

1. świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń - do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń - art. 19 ust. 1 pkt 1, art. 20 ust. 1, pkt 1 i art. 26,
2. udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym - art. 9 ust. 1 i art. 10,
3. informacji o swoim stanie zdrowia - art. 19 ust. 1 pkt 2,
4. wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji - art. 19 ust. 1 pkt 3,
5. intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych - art. 19 ust. 1 pkt 4,
6. udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniana - art. 18 ust. 3 pkt 1,
7. zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby - art. 18 ust. 2,
8. dostępu do informacji o prawach pacjenta - art. 19 ust. 6. a ponadto, w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych np. w szpitalu, sanatorium, zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do:
9. zapewnienia mu:

a) środków farmaceutycznych i materiałów medycznych - art. 20 ust. 1 pkt 2 i art. 26,
...