www.pandm.prv.pl

USZKODZENIE NERWÓW OBWODOWYCH

Przyczyny uszkodzenia pojedynczych nerwów

obwodowych

-urazy (uraz drążący, złamanie kości, igła)

-ostry ucisk (śpiączka, znieczulenie ogólne, głęboki sen, opaska uciskowa, opatrunek gipsowy, krwiak)

-przewlekły ucisk (kanał nadgarstka, kanał łokciowy, kanał stępu)

-ostre niedokrwienie (kolagenozy, cukrzyca)

Nerw pośrodkowy

Uszkodzenie na poziomie ramienia

-uraz drążący

-injekcje dożylne w ok. zagięcia łokciowego

-złamania kości przedramienia

-guzy ok. przedramienia

-krwiak przedramienia

-mononeuritis multiplex

-neuropatia splotu barkowego

-uwięźnięcie w kanale m. odwracacza obłego ramienia

-przetoka tętniczo-żylna w odc. Przedramienia

Uszkodzenie w ok. nadgarstka

-zespół cieśni nadgarstka

-uraz drążący

-złamanie kości nadgarstka

Nerw pośrodkowy-uszkodzenie

Porażenie:

-zginacza promieniowego nadgarstka

-mięśni nawrotnych

-zginacza głębokiego palców

-mięśni kciuka

-mięśni glistowatych strony promieniowej

Upośledzenie:

-zginania wszystkich palców w bliższych stawach międzypaliczkowych

-zginania wskaziciela i kciuka we wszystkich stawach

-odwodzenia i przeciwstawiania kciuka

„Ręka kaznodziei” (wyprostowane palce I i II)

„Ręka małpia” (zanik mięsni głównie w obrębie kłębu kciuka)

Zaburzenia czucia – 3 i ½ palca (licząc od kciuka) od str.dłoniowej

Zespół cieśni nadgarstka

Najczęstsza neuropatia z uwięźnięcia spowodowana uciskiem n. pośrodkowego pod troczkiem zginaczy w ok. nadgarstka.

Czynniki predysponujące:

-otyłość

-zap. stawu nadgarstka

-przebyte złamanie kości nadgarstka

-wielokrotnie powtarzane ruchy nadgarstka (wibrujące narzędzia, robienie na drutach, gra na fortepianie, wieszanie prania)

-ciąża

-niedoczynność tarczycy

-akromegalia

-ziarnina (gruźlica, sarkoidoza)

-torbiel galaretowata pochewki ścięgna

-przetoka tętniczo-żylna do dializy umieszczona na przedramieniu

-złogi amyloidu w ok. nadgarstka

-cukrzyca

Objawy:

-ból, mrowienie, pieczenie, drętwienie, nasilające się przy ruchach ręki (zwykle palec wskazujący i środkowy, czasem cała ręka)

-ból może promieniować wzdłuż ramienia, aż do barku i przez rękę do małego palca

-ból budzi chorego w nocy

-ból ustępuje przy zwieszeniu ręki w dół oraz przy potrząsaniu dłonią

-w godzinach rannych palce wydają się obrzęknięte, sztywne i niesprawne

-w końcowym okresie dochodzi do osłabienia i zaniku mięśnia odwodziciela krótkiego kciuka i bardziej wyraźnych zaburzeń czucia w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego

Nerw łokciowy

Uszkodzenie w okolicy łokcia

-uraz drążący

-złamanie z przemieszczeniem

-zapalenie stawów

-ucisk nerwu w rowku łokciowym kłykcia przyśrodkowego (śpiączka, znieczulenie ogólne, kule łokciowe, opieranie łokcia o otwarte okno samochodu)

-zespół kanału łokciowego (uwięźnięcie pod włóknistym pasmem przebiegającym między dwoma głowami zginacza łokciowego nadgarstka)

-mononeuritis multiplex

-przetoka tętniczo-żylna do dializ w ok. przedramienia

Uszkodzenie w ok. nadgarstka

-uraz drążący

-złamanie z przemieszczeniem

-torbiel galaretowata nadgarstka

-zapalenie stawów

-brak osłabienia zginaczy nadgarstka, palców małego i serdecznego

-brak zaburzeń czucia

Uszkodzenie w obrębie ręki

-powtarzalny uraz (wibrujące narzędzia, długotrwałe opieranie się o kierownicę np. roweru, podnoszenie ciężarów, maszyny do strzyżenia trawników, kule inwalidzkie)

-zapalenie stawów

-torbiel galaretowata nadgarstka

-uraz drążący

-uszkodzeniu ulegają wyłącznie głębokie gałęzie ruchowe

-może być zaoszczędzony mięsień odwodziciel palca małego

-brak zaburzeń czucia

Nerw łokciowy - uszkodzenie

Porażenie:

-mięśni międzykostnych, glistowatych po stronie łokciowej

-przywodziciela kciuka

-mięśni kłębika

-zginacza łokciowego nadgarstka

-części łokciowej głębokiego zginacza palców

Zniesienie odwodzenia i przywodzenia palców, upośledzenie

przywodzenia kciuka

„Ręka szponiasta” – przestrzenie międzykostne zapadnięte, kłębik spłaszczony, palce lekko zgięte w stawach międzypaliczkowych, mały palec ustawiony w odwiedzeniu.

Zaburzenia czucia – 11/2 palca po stronie dłoniowej i 21/2 palca od strony grzbietowej (licząc od małego palca)

Nerw promieniowy

Przyczyny uszkodzenia

-uraz drążący

-złamanie trzonu kości ramiennej

-ucisk w obrębie dołu pachowego spowodowany opatrunkiem gipsowym oraz przewieszeniem ramienia przez krawędź łóżka w trakcie znieczulenia ogólnego

-proces rozrostowy w obrębie dołu pachowego

-ucisk w rowku promieniowym kości  ramiennej (porażenie sobotniej nocy), ucisk przez opaskę uciskową

-mononeuritis multiplex

Nerw promieniowy-uszkodzenie

Porażenie:

-m. trójgłowego

-m. ramienno-promieniowego

-prostowników ręki i palców

-prostownika kciuka

-m. nawrotnego obłego przedramienia

-m. prostownika długiego kciuka

„Ręka cepowata”- brak prostowania palców i nadgarstka, osłabienie uścisku dłoni

Zaburzenia czucia – niestałe – grzbietowa powierzchnia I-III palca

Nerw pachowy

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz (zwichnięcie stawu ramiennego)

-mononeuritis multiplex

-neuropatia splotu barkowego

Nerw zaopatruje mięsień naramienny (odwodzenie ramienia) oraz unerwia niewielki obszar skóry na bocznej powierzchni ramienia w jego górnej części.

Nerw piersiowy długi

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz barku

-długie dźwiganie ciężkich przedmiotów

-neuropatia splotu barkowego

-mononeuritis multiplex

-gwałtowne ruchy ramienia

Nerw unerwia mięsień zębaty przedni odpowiedzialny za stabilizację łopatki.

„Łopatka skrzydłowata” – odstawanie łopatki przy próbie wyciągnięcia rąk w przód przeciw oporowi.Upośledzenie unoszenia przed sobą kończyny górnej powyżej głowy.

Nerw nadłopatkowy

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz

-neuropatia splotu barkowego

-mononeuritis multiplex

Nerw zaopatruje mięśnie nad i podgrzebieniowy (ból w ok. barku oraz osłabienie i zanik w/w

mięśni).

Nerw kulszowy

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz drążący

-ucisk zewnętrzny (śpiączka, znieczulenie ogólne)

-iniekcje domięśniowe wykonywane w niewłaściwym miejscu

-guzy i tętniaki w obrębie miednicy

-ucisk przez ciężarną macicę

-uraz podczas powikłanego porodu

-złamanie kości udowej i kości miednicy

-zabiegi chirurgiczne na stawie biodrowym, jego złamania i przemieszczenia

Objawy uszkodzenia:

-osłabienie i zanik zginaczy stawu kolanowego oraz wszystkich mięśni poniżej stawu kolanowego

-zniesienie odruchu skokowego

-upośledzenie czucia obejmujące całą stopę (z wyjątkiem ok. kostki przyśrodkowej) oraz obszar boczno-tylny podudzia

Nerw strzałkowy wspólny

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz drążący stawu kolanowego

-złamanie z przemieszczeniem (górny koniec strzałki)

-uraz lub ucisk na nerw w okolicy głowy kości strzałkowej: długie przebywanie w pozycji leżącej, pozycji kucznej lub klęczącej, opatrunek gipsowy kończyny dolnej, szyna lub ciasny bandaż, torbiel podkolanowa

-mononeuropatia multiplex

-neuropatia obwodowa (np.cukrzycowa)

-rodzinna neuropatia z nadwrażliwości na ucisk

Objawy uszkodzenia:

-niemożność wykonania ruchu stopą na zewnątrz i ku górze

-upośledzenie zginania grzbietowego stopy i palców

-stopa końsko-szpotawa

-chód „koguci”, „brodzacy”

-zanik mięśni grupy strzałkowej oraz mięśni grupy przedniej piszczeli i mięśnia prostownika krótkiego palców (grzbietowa powierzchnia stopy)

-upośledzenie czucia na zewnętrznej powierzchni podudzia i grzbiecie stopy

Podobny zespół – rwa kulszowa porażenna (ucisk korzenia L5)

Nerw piszczelowy

Przyczyny uszkodzenia:

-złamania kości piszczelowej

-uraz dołu podkolanowego

Objawy uszkodzenia:

-upośledzenie zginania podeszwowego stopy i palców

-upośledzenie odwracania w stawie skokowym

-zanik mięśni łydki i podeszwy

-zniesienie odruchu skokowego (często też odr. podeszwowego)

-upośledzenie czucia podeszwowej okolicy stopy łącznie z jej brzegami przyśrodkowym i bocznym

Zespół cieśni stępu (zespół kanału kostki przyśrodkowej)

Uwięźnięcie n. piszczelowego pod troczkiem zginaczy znajdującym się do tyłu i poniżej kostki przyśrodkowej.

Przyczyny:

-miejscowy uraz

-torbiel galaretowata

-zapalenie kości stawu skokowego

-cukrzyca

-niedoczynność tarczycy

Objawy:

-ból, pieczenie, mrowienie, drętwienie skóry podeszwy stopy i pięty nasilający się w pozycji stojącej i w czasie chodzenia

-zaburzenia czucia przyśrodkowej części podeszwy

Metatarsalgia Mortona

Nerwiak gałęzi nerwu podeszwowego odchodzącej w kierunku palców stopy (3 lub 4 przestrzeń międzykostna stopy)

Objawy:

-silne, palące, napadowe bóle w okolicy podeszwy początkowo przy chodzeniu potem stałe

-bolesność dotykowa okolicy jednego lub kilku stawów śródstopno-paliczkowych

Wstrzyknięcie lidokainy od strony grzbietowej w miejsce tkliwości dotykowej usuwa bóle, co potwierdza właściwe rozpoznanie

Nerw udowy

Przyczyny uszkodzenia:

-uraz

-cewnikowanie tętnicy udowej

-guzy i tętniaki wewnątrz jamy brzusznej

-krwiak wewnątrz jamy brzusznej (pęknięty tętniak,

stosowanie leków przeciwkrzepliwych, hemofilia)

-ropień mięśnia lędźwiowo-udowego

-przepuklina udowa

-tętniak tętnicy udowej

-amiotrofia w przebiegu cukrzycy

Objawy uszkodzenia:

-osłabienie prostowania w stawie kolanowym

-niewielkie osłabienie zginania w stawie biodrowym

-zanik mięśnia czworogłowego

-zniesienie odruchu kolanowego

-upośledzenie czucia na przedniej powierzchni uda oraz na niewielkim obszarze po stronie przyśrodkowej poniżej stawu kolanowego

Podobny obraz kliniczny przy uszkodzeniu korzeni L3/L4

Splot ramienny (gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C5-Th1)

Przyczyny uszkodzenia:

-urazy pachy

-urazowe przemieszczenia głowy kości ramiennej

-długotrwała narkoza z odwiedzionym ramieniem

-żebro szyjne

-nowotwory szczytu płuca

Porażenie górne (Erba-Duchenne’a)

Porażenie dolne (Dejerine-Klumpkego)

Splot ramienny

Porażenie górne (Erba-Duchenne’a)

-dotyczy głównie mięśni obręczy barkowej

-zniesienie odwodzenia ramienia i zginania przedramienia

-kończyna zwisa wzdłuż tułowia wyprostowana w łokciu, a przedramię jest nawrócone

-zaburzenia czucia w obrębie bocznej strony barku i ramienia

Porażenie dolne (Dejerine-Klumpkego)

-dotyczy krótkich mięśni rąk

-porażenie i zaniki mięśniowe obejmujące drobne mięśnie dłoni prowadzące do powstania „ręki szponiastej”

-zaburzenia czucia głównie łokciowej strony kończyny

-niekiedy objaw Hornera

Zespół żebra szyjnego i zespół mięśnia pochyłego przedniego, czyli zespół górnego otworu klatki piersiowej (ucisk dolnej części splotu ramiennego i tętnicy podobojczykowej w kanale mięśni pochyłych pomiędzy mięśniem pochyłym przednim i środkowym)

-uporczywe bóle barku promieniujące do okolicy unerwionej przez n. łokciowy i nasilające się w pozycji z opuszczonym ramieniem, zwłaszcza po obciążeniu kończyny

-ubytki z zakresu dolnego splotu ramiennego

-cechy ucisku żyły (obrzęk) i tętnicy podobojczykowej (objaw Adsona – znikanie tętna na tętnicy promieniowej po stronie chorej przy zwrocie głowy w tę stronę z głębokim wdechem)

Neuralgia amiotroficzna ramieniowa (zespół Parsonage’a-Turnera)

-zakażenie wirusowe, sprawa alergiczno-zapalna?

-ostre bóle w okolicy barku

-osłabienie i zaniki mięśni obręczy barkowej po jednej lub obu stronach (mięśnie grzbietowe, naramienny czworoboczny, czasem mięsień zębaty przedni)

-często zaburzenia czucia na bocznej powierzchni ramienia w jego górnej części (n.pachowy)

-czasem niewielkie zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym

-przebieg pomyślny, ale zaniki mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy

Splot lędźwiowo-krzyżowy

Przyczyny uszkodzenia:

-urazy

-nowotwory

-krwotoki

-rtg terapia

-plexitis lumbosacralis (analogicznie do amiotroficznej neuralgii ramieniowej)

Objawy uszkodzenia:

-promieniowanie bólu do kończyny dolnej

-wiotkie niedowłady wielu mięśni tej kończyny (zginacze i przywodziciele uda, prostowniki i zginacze kolana, mięśnie pośladków, prostowniki i zginacze stopy oraz palców)

-brak odruchu kolanowego i skokowego

-zaburzenia wydzielania potu na kończynie dolnej

Zespoły korzeniowe

Rwa ramienna (brachialgia)

Przyczyna-zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa i związany z tym ucisk odpowiednich korzeni i wtórne zmiany zapalne

Inne terminy

-zapalenie korzeni szyjnych (radiculitis cervicalis)

-radikulopatia szyjna (radiculopathia cervicalis)

-bóle promieniujące od karku do ramienia i wzdłuż kończyny górnej do palców (niekiedy do łopatki i przedniej powierzchni klatki piersiowej)

-nasilenie bólów przy opuszczaniu kończyny, ruchach szyją, kaszlu, wysiłku fizycznym

-parestezje związane z unerwieniem korzeniowym

-napięcie i przykurcz mięśni karku

-bólowe ograniczenie ruchów szyi

-bolesność w dole nadobojczykowym

-dodatni objaw Bikelesa (ból przy prostowaniu przedramienia kończyny uniesionej do poziomu i odwiedzionej w stawie ramiennym)

-zaburzenia czucia korzeniowe

-osłabienie odruchów

-zanik mięśni (po dłuższym zajęciu korzeni ruchowych)

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C4-C5 korzeń –C5

promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – ok.mięśnia naramiennego

niedowłady – m. naramienny i dwugłowy

osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.dwugłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C5-C6 korzeń –C6

promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – boczna powierzchnia ramienia i przedramienia

parestezje – kciuk i ew. wskaziciel, prostowniki promieniowe nadgarstka

niedowłady – m. dwugłowy i ramienno-promieniowy

osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.dwugłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C6-C7 korzeń –C7

promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – tylna powierzchnia ramienia i przedramienia

parestezje – wskaziciel i palec środkowy

niedowłady – m. trójgłowy, niekiedy mm. zginacze palców

osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.trójgłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C7 – Th1 korzeń –C8

promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – przyśrodkowa powierzchnia ramienia iprzedramienia

parestezje – palec mały i obrączkowy

...