Chwaliszewo i Grobla
Szlak Traktu podąża dalej w kierunku miasta lokacyjnego, czyli dzisiejszego Starego Miasta. Na swojej drodze napotyka jednak bardzo ciekawą, aczkolwiek czekającą na swoje "lepsze czasy" dzielnicę - Chwaliszewo. Początki Chwaliszewa sięgają XIII wieku. To dawna wyspa, zwana w XIV wieku Groblą Kapitulną. Nazwa Chwaliszewo pojawiła się po raz pierwszy na początku XV wieku, zapewne od rodu Chwaliszewskich z Chwalibogowa. W 1444 roku osada otrzymała magdeburskie prawa miejskie. Miasteczko posiadało ratusz, dwa kościoły, własną szubienicę (jednak wyroki wykonywał kat poznański). W XVI wieku istniało tu 13 cechów rzemieślniczych, a w XVII wieku osiedliło się tu kilka rodzin Ormian lwowskich, Greków oraz Włochów z Wenecji. Od tych ostatnich pochodzi nazwa do dziś istniejącej ul. Wenecjańskiej. Chwaliszewo często cierpiało od pożarów, wojen i powodzi. W 1800 roku, liczące wówczas 1,5 tys. mieszkańców Chwaliszewo, włączono w granice administracyjne Poznania.
W 1843 roku w czasie przejazdu przez Poznań cara rosyjskiego Mikołaja I nastąpiła przy ul. Wenecjańskiej awaria powozu, co dało podejrzenie, jakoby na Chwaliszewie przygotowano zamach na cara. Skrupulatne śledztwo nie potwierdziło jednak tego faktu. W czasie II wojny światowej obszar Chwaliszewa został niemal doszczętnie zniszczony (90 % zabudowy). Na domiar złego w 1968 roku zasypano stare koryto Warty, niszcząc niepowtarzalny charakter dzielnicy oraz Most Chwaliszewski. Przy placu po starym korycie Warty można znaleźć ciekawy poewangelicki kościół Wszystkich Świętych.
Przy opracowywaniu tekstu korzystano z: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998
1. STARE KORYTO WARTY
Rzeka przez wieki miała wpływ na kształt i rozwój Poznania. Pełniła funkcje obronne, komunikacyjne i gospodarcze. Te ostatnie miały szczególne znaczenie na przełomie XIX i XX wieku, kiedy na Grobli usytuowano bazujące na potencjale rzeki zakłady przemysłowe a w tzw. zakolu chwaliszewskim dynamicznie działał port rzeczny z nabrzeżami przeładunkowymi oraz spichrzami. Warta oddziaływała niestety także destrukcyjnie, wywołując często katastrofalne powodzie. W 1968 r. postanowiono więc odsunąć rzekę od centrum miasta, zasypując naturalne koryto, a budując w bezpiecznej odległości sztuczne. Śladami po dawnym przebiegu rzeki są fragmenty muru oporowego wybudowanego wzdłuż koryta oraz pusta, niezagospodarowana przestrzeń stanowiąca dziś jeden z największych problemów urbanistycznych Poznania. Planowana jest rewitalizacja obszaru.
2. PLAC MIĘDZYMOŚCIE
Po zniszczeniach wojennych Chwaliszewa oraz likwidacji naturalnego koryta Warty okoliczny teren został całkowicie przekształcony. Nazwa placu nawiązuje do funkcjonującego tu od średniowiecza mostu na Warcie. Początkowo była to budowa drewniana, zastąpiona w 1878 r. konstrukcją żelazną.. Tędy biegł główny trakt komunikacyjny miasta z trasą tramwajową prowadzącą z dworca na Ostrów Tumski i Śródkę.
Bogata jest tradycja Krzyża Chwaliszewskiego. Zgodnie z legendą miał tu przypłynąć Wartą z Jasnej Góry i uratować miasto przed powodzią. Drewniany krzyż w XIX w. zastąpiono żelaznym, a cynkowy odlew postaci Chrystusa sprowadzono z Monachium dzięki funduszom społecznym. Obecny krzyż jest powojenny. W jego sąsiedztwie znajdują się pozostałości przyczółka dawnego mostu.
3. KOŚCIÓŁ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH (dawny kościół ewangelicki św. Krzyża)
Kościół gminy ewangelicko - augsburskiej powstał na mocy decyzji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o ustanowieniu swobód religijnych. Obiekt ukończony w 1783 r. wg projektu Antoniego Hoehne. Barokowe wnętrze uważane za jedne z najpiękniejszych wśród kościołów ewangelickich w Polsce. Uwagę zwracają rozmieszczone na planie elipsy ławy i empory oraz ołtarz połączony z amboną i organami - podkreślający znaczenie Słowa Bożego i muzyki w liturgii. Na wieży umieszczono karilony - zespół dzwonów wygrywających melodie.
4. ZESPÓŁ ZABUDOWAŃ DAWNEJ GAZOWNI, WODOCIĄGÓW I ELEKTROWNI
W roku 1856 uruchomiono w Poznaniu jedną z pierwszych gazowni w kraju. Lokalizacja nad brzegiem Warty związana była z wykorzystaniem dróg wodnych do transportu węgla sprowadzanego na potrzeby produkcyjne. W roku 1866 w sąsiedztwie powstały urządzenia wodociągów miejskich dystrybuujących wodę z ujęcia rzecznego. Projektantem całego zespołu był wybitny angielski inżynier John Moore. Ze względu na zwiększające się zapotrzebowanie na media, zakłady podlegały modernizacji i rozbudowie. Poznańska gazownia przez długi okres uważana była za najnowocześniejszą tego typu na ziemiach polskich. W 1904 r. zlokalizowano tu także zasilaną gazem elektrownię miejską, która zastąpiła mniejsze - dzielnicowe.Zespół obiektów z których większość wybudowano w stylu Rundbogen, tworzy wysokiej klasy dzieło architektury przemysłowej. Obecnie stopniowo adaptowane są one na cele kulturalne.
5. MUZEUM ETNOGRAFICZNE (dawna Loża Masońska) I MUZEUM BAMBRÓW POZNAŃSKICH
Funkcjonujące w Poznaniu w XIX wieku loże masońskie: polska i niemiecka podjęły ze względów finansowych oraz lokalowych decyzję o wzniesieniu wspólnego domu spotkań. Inwestycja zakończona w 1822 r. posiada cechy klasycystyczne z emblematami masońskimi w fasadzie. Budynek loży usytuowany w ogrodzie angielskim, miał pałacowy charakter i uważany był za jeden z najpiękniejszych tego typu obiektów w Europie.
MUZEUM ETNOGRAFICZNE (oddział Muzeum Narodowego) funkcjonuje w budynku od 1962 r. Historia jego zbiorów sięga 1910 r., kiedy to utworzono Towarzystwo Ludoznawcze. Jego celem była patriotyczna akcja gromadzenia i udostępnienia społeczeństwu zbiorów związanych z polską kulturą ludową. Obecnie muzeum gromadzi unikatowe eksponaty etnograficzne ze wszystkich kontynentów
źródło: WWW.poznan.pl
paczka_dropsow