2000.04_Genialne schematy.pdf

W tej rubryce prezentujemy schematy nadesłane

przez Czytelników. Są to zarówno własne (genial−

ne) rozwiązania układowe, jak i ciekawsze schema−

ty z literatury, godne Waszym zdaniem publicznej

prezentacji bądź przypomnienia. Są to tylko sche−

maty ideowe, niekoniecznie sprawdzone w prakty−

ce, stąd podtytuł “co by było, gdyby...” Redakcja

EdW nie gwarantuje, że schematy są bezbłędne

i należy je traktować przede wszystkim jako źródło

inspiracji przy tworzeniu własnych układów.

Przysyłajcie do tej rubryki przede wszystkim sche−

maty, które powstały jedynie na papierze, nato−

miast układy, które zrealizowaliście w praktyce

nadsyłajcie wraz z modelami do Forum Czytelni−

ków i do działu E−2000. Nadsyłając godne zaintere−

sowania schematy z literatury, podawajcie źródło.

Osoby, które nadeślą najciekawsze schematy

oprócz satysfakcji z ujrzenia swego nazwiska na ła−

mach EdW, otrzymają drobne upominki.

Symulator

Układ pokazany na rysunku symuluje zachowa−

nie kiepskiej jakości przycisku. Jak wiadomo,

styki przycisków często drgają przy przełączaniu,

a efektem są niekontrolowane przebiegi.

Przy testowaniu różnorodnej aparatury trzeba

sprawdzać, jak reaguje ona na takie zakłócenia.

Pomoże w tym układ pokazany na rysunku.

Częstotliwość pasożytniczych drgań jest ustawia−

na za pomocą R2. Wartość R1 decyduje o czasie

trwania serii impulsów. Bramka IC1A pełni

rolę bufora, a po dodaniu elementów R3, C3

zamienia się w generator symulujący okresowe

naciskanie przycisku.

W układzie mogą pracować dowolne bramki

CMOS (4XXX, 74HC, 74HCT, 74AC, 74ACT).

Ze względu na duże wartości rezystorów układ

może nie pracować z bramkami bipolarnymi 74LS

i podobnymi.

Regulator

Szanowna Redakcjo!

Proponowany przeze mnie układ pocho−

dzi z książki "Nowoczesne zabawki", wyda−

nej w połowie lat 60. Umożliwia on dwu−

krotne zmniejszenie mocy żarówki lub lu−

townicy. Urządzeniem tym jest po prostu

prostownik jednopołówkowy, znany z "ni−

skiej sprawności". Celowo piszę w cudzy−

słowie, ponieważ połowa mocy nie jest za−

mieniana w ciepło, lecz w ogóle nie jest

pobierana. Efekt można porównać z regula−

torem PWM.

Schemat pokazany na rysunku zawiera

dodatkowo neonówkę. Przy niskich napię−

ciach (cały czas mam na myśli prądy zmien−

ne) należy ją zastąpić diodą LED i rezysto−

rem, ewentualnie żaróweczką.

Tomasz Korzeniecki

z Warszawy

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Genialne schematy

Zenerka

Przeglądając czasopisma elektroniczne,

które dostałem w prezencie, znalazłem kil−

ka ciekawych propozycji, które zdecydo−

wałem się przysłać do rubryki "Genialne

schematy".

Jedna przedstawia "regulowaną" diodę

Zenera. Napięcie Zenera znajduje się

tranzystory komplementarne małej mocy,

np: BC148 i BC158 lub BC 238 i BC308.

Rezystor Rs ma mieć rezystancję mieszczą−

cą się w przedziale 22 − 470 W .

Aleksander Drab

ze Zdziechowic

przedziale 3−20V. Należy zastosować

Zabezpieczenie przed zanikiem fazy

Układ przeznaczony jest do odbiorników

energii trójfazowej. Jego zalety to prostota

budowy i niski koszt wykonania. Został on

opublikowany w jednym z numerów "Prak−

tycznego Elektronika" (4/95). Wszyscy,

którzy nie spali na elektrotechnice dobrze

wiedzą, czym może skończyć się zanik jed−

nej fazy. Przed przystąpieniem do opisu chcę

ostrzec wszystkich, którzy zdecydują się na

budowę tego urządzenia, przed niebezpie−

czeństwem porażenia. Układ ten nie posiada

bowiem separacji galwanicznej. Dlatego

wszelkie czynności związane z uruchomie−

niem należy prowadzić "na sucho". Ogrom−

ne znaczenie ma tutaj staranność wykona−

nia; jakiekolwiek zwarcie na płytce może

doprowadzić do tragedii w związku z wy−

sokimi napięciami międzyfazowymi.

Aplikacja ta przeznaczona jest do kontroli

obecności wszystkich faz, a także kontroli ich

napięcia. W przypadku zaniku lub spadku na−

pięcia w jednej z faz układ zwalnia przeka−

źnik, a za jego pośrednictwem stycznik.

W urządzeniu zastosowano układ trzech rezy−

storów połączonych w gwiazdę R1 − R3. Do

każdego z ramion gwiazdy podłączono jedną

z faz. Na skutek przesunięcia fazy o 120 0

w każdym z ramion napięcie w punkcie środ−

kowym wynosi 0V. Wszelkie zmiany amplitu−

dy lub zaniku napięcia w jednej z gałęzi powo−

dują pojawienie się napięcie w punkcie środ−

kowym. W takim przypadku przez R7 i D5 ła−

duje się kondensator C2, którego ujemna

okładka jest połączona z zerem sieci. Napięcie

stałe z kondensatora powoduje wysterowanie

T1 i zatkanie T2. W konsekwencji styki prze−

kaźnika zostaną rozwarte. W trakcie normal−

nej pracy napięcie na C2 jest bliskie zeru i T1

jest zatkany. Poprawna praca jest sygnalizo−

wana przez diodę LED D6. W układzie zasto−

sowano drugi komplet rezystorów w układzie

gwiazdy R4 − R6, pozwalający na kontrolę

prawidłowej pracy stycznika włączającego

odbiornik. Często bowiem przyczyną uszko−

dzenia silnika nie jest zanik fazy, ale wypale−

nie się styków włącznika lub stycznika. Poten−

cjometr P1 umożliwia regulację czułości ukła−

du. W górnym położeniu suwaka napięcie rzę−

du 3V spowoduje zadziałanie zabezpieczenia.

Odpowiada to spadkowi napięcia w jednej

z faz o ok. 15% w stosunku do pozostałych.

Jeśli jednak taki sam spadek nastąpi we wszy−

stkich trzech fazach, układ nie zadziała. R7

i R8 wraz z C2 tworzą układ opóźniający za−

działanie urządzenia, co pozwala wyelimino−

wać fałszywe wyłączenie w przypadku poja−

wienia się zakłóceń w sieci, np. włączenie in−

nego silnika znacznej mocy. Rezystory R1 do

R6 mają moc 1W nie ze względu na moc tra−

coną, ale na wytrzymałość napięciową. Do

wszystkich wejść i wyjść dołączamy przewo−

dy o odpowiedniej wytrzymałości na przebi−

cie. Przed pierwszą próbą P1 ustawia się

w górnym położeniu, po włączeniu zasilania

powinna zapalić się dioda D6. Jeżeli tak się

nie stanie, układ należy odłączyć od napię−

cia i odpowiednio skręcić potencjometr P1.

Gdy układ działa, można wykręcić bezpiecz−

nik jednej z faz i sprawdzić, czy dioda D6 zga−

śnie. Kontrolę należy przeprowadzić także dla

R`, S`, T`. Wyjście X, Y z PK1 zasila cewkę

stycznika na 220/380V, toteż nie musi mieć

dużej obciążalności prądowej. Wejścia R, S,

T należy włączyć przed stycznikiem (od stro−

ny sieci), wejścia R`, S`, T` za stycznikiem, na

zaciskach silnika.

Andrzej Czernecki

z Tarnowa

Od Redakcji. Tego

typu proste urządzenie

nie zabezpiecza przed

uszkodzeniem we wszy−

stkich przypadkach. Na

przykład po wykręceniu

bezpiecznika w trakcie

pracy na wolnym zacisku

silnika będzie się induko−

wać napięcie > 150V. Na−

leży to wziąć pod uwagę

przy regulacji czułości

układu za pomocą P1.

Bardziej skuteczne urzą−

dzenia zabezpieczające

mierzą różnicę prądów

w poszczególnych prze−

wodach fazowych.

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: