Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach: doświadczeniu i rozumowaniu
Diagnozowanie jest czynnością poznawczą, integrowaniem informacji, podejmowaniem decyzji, wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia, rozumowaniem, wnioskowaniem, uzasadnianiem
(Paluchowski, 2006, s.13).
Warunkiem koniecznym dla przeprowadzenia diagnozy jest zaistnienie kontaktu. Kontaktu, którego istotą jest doświadczenie rozumienia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Jourard - psycholog humanistyczny całym sercem wspierający teorię Gilesa nad akomodacją komunikacji. Uważa, że potwierdzają one humanistyczną propozycję ujawniania się (self-disclosure) psychologa w trakcie wywiadu (czyli mówienia o sobie). Bo dzęki temu i OB się zacznie ujawniać.
Getzels(model psychospołeczny diagnozy): 4 płaszczyzny organizacji życia społecznego: ideologiczna(kultura), instytucjonalna (role społeczne), psychologiczna, podkulturowa(nieoficjalnie rozwijające się życie społeczne)
Metody sprawdzania wpływu ukrytych wymagań sytuacji badania według Orne'a:
* badanie post eksperymentalne (wywiad)
* Badanie niby-eksperymentalne - jedna grupa się zapoznaje z procedurą badania, a następnie ma sobie wyobrazić co by było, gdyby to ona była badanymi. Efekty porównuje się z zachowaniem oryginalnych badanych.
* symulacja eksperymentalna - podstawione osoby badane udają, że są badanymi znając cel badania. Jeśli prawdziwe osoby badane zachowują się podobnie, istnieje szansa że rozpoznały oczekiwania diagnosty na podstawie ukrytych wymagań badania. Jeśli zachowują się różnie - oznacza, że DC nie miały wpływu na wynik badania.
Orne – na każdą ob. oddziałują dwie grupy zmiennych – z. niezależne kontrolowane, ukryte wymagania sytuacji badania psychologicznego, postrzegane przez ob.
Jak oddzielić te wpływy od siebie?
Cel badania musi być jasny dla ob., ale z drugiej strony ob. w pełni świaodome hipotez mogą postępować przekornie
Trzy rodzaje procedur kontrolnych:
badanie posteksperymentalne – wywiad po badaniu nt stosunku do procedury, cale – zbadanie stopnia głębokości wpływu postrzeganych DC na zm. zależną. Trudność w werbalizowaniu odczuć lub niechęć do tego, badacz może unikać zadawania niektórych pytań, samo bp może być źródłem DC
niby-eksperyment – wylosowanie 2 równoważnych grup z 1 populacji. A-normalna instrukcja maskująca; B – mają sobie wyobrazić jak zachowują się ci z A. Jeśli wyniki są identyczne – badanie nie jest obiektywne
symulacja eksperymentalna – symulowanie rzeczywistego zachowania osób poddanych działaniu zm niezależnych, kontrolowanych przez badacza. Inny badacz planuje, inny przeprowadza. 2 nie wie, że wśród badanych są symulanci. To w jakim stopniu symulanci kopiują prawdziwych – wskaźnik udziału DC
Kleespies i Dettmer -> badania nad samobójstwem, tabelka czynników występowania samobójstw
anhedonia - utrata zdolności odczuwania przyjemności
narzędzia opracowane w zgodzie z EBA - kwestionariusz temperamentu wg Strelaua i pomiar motywacji wg McClellanda
konsekwencje przyjmowania danej perspektywy teoretycznej – metafora kalejdoskopu-w zależności od zmiany perspektywy te same elementy tworzą zupełnie inną kombinację ich układu wyjściowego
Zasada nieoznaczoności Heisenberga - obiekt zmienia się podczas obserwacji przez sam akt jego obserwacji.
"Co zatem jest testem w praktyce? Oczywiście może nim być procedura obserwacyjna lub procedura wywiadu, JEŚLI TYLKO jest wystandaryzowana, zobiektywizowana, ma określone normy i znane są jej trafność i rzetelność." --> podejście Segala i Coolidge'a
Wywiad poznawczy - metoda wywiadu opracowana na podstawie badań psychologii poznawczej nad aktywacją systemu refleksyjnego i afektywnego w kontakcie z osobą badaną.
Test Apercepcji Tematycznej nie spełnia wymogów testu psychologicznego . Instrukcja dla ograniczonych umysłowo w TAT, to instrukcja, która jest lepiej przystosowana do badania niż ta dla zdrowych. Tej dla zdrowych nie powinno się używać, gdyż aktywuje lęk przed oceną i aprobatę społeczną. Pierwsza tablica TAT z reguły mówi o stosunku OB do sytaucji testowania. Teza ta jest potwierdzona empirycznie
Ekspertyzę można określić jako rozpoznanie zdarzeń lub sytuacji społecznych ze względu na ich wagę, dotkliwość i potrzebę zmian. Jest więc diagnozą biorącą pod uwagę problem społeczny z uwzględnieniem kontekstu społecznego i jednostkowego. Ekspertyzę poprzedza badanie złożonego problemu (problemów), co wymaga specjalnej wiedzy i umiejętności.
Osoby otyłe mają tendencję do tłumienia przezywanych emocji, zwłaszcza agresji. Mają skłonności do aleksytymii - niezdolność do rozumienia lub identyfikowania emocji oraz ich nazywania i wyrażania. Doprowadza to do braku rozładowania napięć i niepokoju.
System CAVE (Content Analysis of Verbatim Explanations), stworzony przez Martina E.P. Seligmana i współpracowników, był stosowany do analizowania tekstów politycznych (przemówień, konferencji prasowych itp), między innymi do diagnozowania optymistycznego vs pesymistycznego stylu wyjaśniania u kandydatów na prezydentów Stanów Zjednoczonych. Jednak zasadniczo CAVE został stworzony z myślą o diagnozowaniu pacjentów w psychoterapii, gdzie sprawdził się jako rzetelne narzędzie przewidywania nastroju. analiza CAVE jest stosowana nawet 50 lat wstecz; przewiduje ryzyko depresji i innych zaburzeń
Kryteria Dauberta:
* czy jest sprawdzalny?
* czy został sprawdzony?
* czy został poddany ślepej recenzji?
* jaka jest szansa na błędność teorii? Jaki jest błąd pomiaru?
* czy jest wystandaryzowany?
* czy jest akceptowany w środowkisu naukowym?
Idee Wygotskiego stały się inspiracją dla rozwijającego się dziś intensywnie nurtu diagnozy dynamicznej, skoncentrowanej na odkrywaniu UKRYTEGO POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO DZIECKA, nie zaś na jego już zrealizowanych osiągnięciach, którymi zajmuje się diagnoza statyczna Podczas badania dynamicznego diagnosta rozmawia z dzieckiem, dostarcza mu wskazówek i informacji zwrotnych, pyta o uzasadnienie wybranych rozwiązań,
WYWIAD AKTYWNY HOLSTEINA I GUBRIUMA - przedmiot badania powstaje dopiero w chwili pomiaru, w wyniku spotkania: badający-OB. Informacje od OB nie są uzyskiwane w trakcie wywiadu, ale są aktywnie WSPÓŁKONSTRUŁOWANE przez obie strony badań.
SOAS-R (obserwacja agresji u pacjentów psychiatrycznych) - przykład strukturyzacji obserwacji
McCelland – Wielka Trójka, czyli potrzeba osiągnięć, afiliacji i władzy.
Test Roschach - ok jako narzędzie pomiaru różnych wymiarów funkcjonowania poznawczego - zaburzenia myślenia/ogólna sprawność intelektualna. NIE - do diagnozy osobowości
Q-SORT: Cel – badanie danych subiektywnych – ocen/preferencji ludzi, a nie danych obiektywnych. pierwszy test Q-sort -> Kalifornijski Test Q-Sort Jacka Blocka.
MMPI ma wersję polską o zadowalających właściwościach psychometrycznych, ale wydawca skali nie zezwolił na upowszechnienie skali (można jej używać tylko do celów naukowych).
Analiza Rapleya – wynik wywiadu nie może być „prawdą” na temat przedmiotu, którego dotyczył wywiad, to raczej „sprawozdanie respondenta”
Psychologia pozytywna (Synder, Ritschel) 4 głowne elementy opisu:
1. silne strony klienta
2. zasoby w środowisku klienta
3. słabe strony klienta
4. ograniczenia tkwiące w środowisku klienta
Elizabeth Koppitz - pierwsza badaczka, która posługiwała się podejściem całościowym do testów projekcyjnych (zrobiła do nich jakieś normy)
Nadawanie struktury wnioskowaniu diagnostycznemu za pomocą procedury 5 pytań Tereski Szustrowej.
1) Określenie celu badania
2) Wybór orientacji teoretycznej
3)Sformułowanie pytań i/lub hipotez diagnostycznych
4) Dobór wskaźników
5) Operacjonalizacja wskaźników za pomocą konkretnych procedur diagnostycznych
Hall – istota przestrzeni osobistej. Trzeba odpowiednio ustawić meble w gabinecie. Zero wsparcia „dotykowego”, zero jakickolwiek prywatnych związków z klientami.
Zgodnie z modelem Lindy Tickle-Degnen i Roberta Rosenthala na zjawisko DOBREGO kontaktu składają się trzy niezależne procesy interpersonalne: wzajemna uwaga, pozytywne nastawienie i koordynacja. Ważność koordynacji wraz z długością kontaktu rośnie, pozytywnego nastawienia maleje, a uwagi wciąż jest taka sama .
idea eksperymentu diagnostycznego polega na zastosowaniu procedury eksperymentalnej do weryfikacji hipotez diagnostycznych dotyczących pojedynczej osoby. Eksperyment stawia tę osobę kolejno w sytuacjach różniących się poziomem interesującego diagnostę czynnika, po czym dokonywany jest pomiar zmiennej zależnej w obu warunkach eksperymentalnych."
Antonovsky - teoria salutogenezy, czyli przyczyn i uwarunkowań zdrowia. Zdrowie ważniejsze w diagnozowaniu niż zaburzenia i problemy.
Kompetencja fachowa psychologa wyraża się w: umiejętności formułowania parafrazy umiejętności zadania pytania właściwego dla momentu diagnozy i stanu badanego
psychUW