Zaborowski Zbigniew - Stosunki miedzyludzkie a wychowanie.pdf

(773 KB) Pobierz
Zbigniew Zaborowski
STOSUNKI MIĘDZYLUDZKIE A WYCHOWANIE
NASZA KSIĘGARNIA • WARSZAWA 1974
Obwolutę, okładkę, stronę tytułową
projektował
KAROL SYT,A
Od Autora
Książka składa się, z dwóch części. W pierwszej części zostały zarysowane
ideologiczne
podstawy
kształtowania
socjalistycznych
stosunków
międzyludzkich oraz istotniejsze czynniki i mechanizmy psychospołeczne
wpływające na ich funkcjonowanie. Scharakteryzowano też ważniejsze
deformacje i destruktywne układy w stosunkach międzyludzkich oraz
przedstawiono metody i środki doskonalenia ich. Ponieważ destruktywne
układy stosunków międzyludzkich nabierają szczególnej wagi w zakładach
pracy - hamują produkcję, opóźniają postąp ekonomiczny - im poświęcono
najwięcej uwagi.
W drugiej części rozpatrzono zagadnienia wychowania interpersonalnego w
szkole, koncentrując główną uwagę na klasie szkolnej, która winna stać się
racjonalnie zorganizowanym, środowiskiem społeczno-wy-chowawczym
sprzyjającym przygotowaniu młodzieży do twórczej współpracy i dojrzałych
stosunków międzyludzkich.
W załączniku zamieszczono materiały, które mogą być przydatne do oceny
uczniów w zakresie Ich po-
stato i zachowania społecznego oraz ułatwią analizą rzeczowych i
emocjonalnych kontaktów nauczyciela
z klasą.
*
U wydanie tej książki nie odbiega wyraźnie od wydania I. Wprowadzone
poprawki i uzupełnienia nie naruszają jej dotychczasowej struktury i
zasadniczej treści poszczególnych rozdziałów. Szybkie wyczerpanie nakładu
oraz życzliwe oceny czytelników i recenzentów umocniły autora w
przekonaniu, że książka zaspokaja nie tylko żywą w naszym społeczeństwie
potrzebą orientacji w formach i mechanizmach współżycia i współpracy
miądzy ludźmi, lecz również wychodzi naprzeciw coraz bardziej nasilającym i
rozpowszechniającym sią tendencjom, do korygowania wadliwych układów
stosunków społecznych, likwidowania istniejących konfliktów i kształtowania
wyższych i bardziej dojrzałych form wiązi społecznej. Same książki nie
zmieniają form i zasad współżycia społecznego, mogą wszakże uwrażliwiać
na problem, oddziaływać na świadomość społeczną i przekonywać ludzi, że
rewolucji naukowo-technicznej winna towarzyszyć rewolucja naukowo-
humanistyczna, polegająca na uszlachetnianiu i racjonalizacji stosunków
międzyludzkich. Ustrój socjalistyczny stwarza nieodzowne warunki do
przebudowy i doskonalenia wiązi społecznej. Uświadomienie sobie tych
potencjalnych możliwości, które za sprawą ludzi mogą przekształcać sią w
rzeczywistość, stanowi wezwanie dla działaczy społecznych, politycznych, a
zwłaszcza dla wychowawców młodego pokolenia.
WSTĘP
Narzekanie na wadliwe stosunki międzyludzkie współwystępuje często z
zawężoną i uproszczoną analizą czynników wpływających na ich realne
struktury,
z
niedostrzeganiem
złożonych
procesów
rozwojowych
współczesnego świata i szerszych społecznych układów odniesienia, w
których stosunki społeczne kształtują się.
Narzekania i apele o doskonalszy kształt stosunków międzyludzkich niczego
w zasadzie same przez się nie zmienią, również uproszczona analiza może
mieć negatywne skutki, gdyż np. przesuwając akcenty na czynniki
drugoplanowe, wtórne pomija ogniwa podstawowe, w związku z czym
program naprawy i kształtowania stosunków może zostać rozwiązany
wadliwie i jednostronnie.
Podejmując złożoną problematykę stosunków międzyludzkich trzeba uczynić
zastrzeżenie, że przedmiotem uwagi czyni się tylko niektóre istotniejsze ich
formy i układy szczególnie ważne z punktu widzenia funkcjonowania ustroju
socjalistycznego i szeroko pojętego wychowania w duchu socjalistycznej
moralnoś-
ci. Stosunki osobowe, przyjacielskie, a poniekąd rodzinne, uwarunkowane w
większym stopniu przez osobowość partnerów, traktowane są często jako
pryjwat-na sprawa ludzi, aczkolwiek w wypadkach bardziej drastycznych, np.
uporczywych konfliktów, znęcania się, opinia społeczna stara się je
kontrolować i regulować.
Stosunki społeczne stanowią integralny element systemu społecznego
zakładu pracy, określonej społeczności, narodu i są fragmentem zarówno
bazy, jak i nadbudowy. Analizując je trzeba więc dostrzegać ich ścisłe
związki ze strukturą ekonomiczno-społeczną, strefą ideologii, wychowania i
kultury. Nie jest rzeczą przypadku, że w okresie przemian ekonomicznych,
kulturowych,
obyczajowych,
ideologicznych
można
obserwować
towarzyszące im przekształcenia struktury stosunków społecznych.
Zastanówmy się, jakie podstawowe czynniki i warunki determinują
przekształcenia w dziedzinie stosunków międzyludzkich w dobie
współczesnej w naszym kraju?
Współczesna cywilizacja charakteryzująca się rozwojem techniki, przemysłu,
intensywnymi procesami urbanizacji wywołuje rozbicie tradycyjnych wspólnot
i społeczności, migracje ludności, powstawanie nowych grup i warstw
społeczno-zawodowych, np. chłopo-ro-botników. Cywilizacja ta wytwarza
nowe kryteria oceny wartości człowieka oraz nowe modele kariery życiowej:
punkt ciężkości z wartości wewnętrznych przesuwa się w kierunku wartości
materialnych, użytkowych. Model kariery życiowej zawiera afirmację pozycji
zawodowej, społecznej, wysokiego statusu konsumpcyjnego. Być kimś
znaczy na ogół mieć wysokie stanowisko i warunki zapewniające dobrobyt.
W związku 7. tymi przemianami stosunki międzyludzkie w co-
raz
większym
stopniu
ulegają
depersonalizacji,
urze-czowieniu,
odemocjonalizowaniu. W ogólnonarodowej pogoni za dobrobytem i karierą
liczy się głównie jednostka, jej potrzeby, inni ludzie to przeważnie potencjalni
konkurenci, rywale lub osoby traktowane z instrumentalnego punktu widzenia
- to znaczy, czy ułatwiają oni i pomagają w pięciu się wzwyż, w robieniu
kariery oraz w zaspokajaniu indywidualnych potrzeb.
Warunki, o których była mowa wyżej, są charakterystyczne nie tylko dla nas,
lecz dla wszystkich krajów, które przeszły przez próg cywilizacji technicznej.
Czynniki, które teraz omówię, można uznać za specyficzne dla naszych
warunków.
Polska z kraju rolniczego przekształca się intensywnie w kraj
uprzemysłowiony. Procesom industrializacji towarzyszy nasilona urbanizacja
- w r. 1966 procent mieszkańców miast oraz W:si zbliżył się do siebie.
Czynnikiem "hamującym integrację i utrwalanie się efektywnych norm
regulujących współżycie społeczne jest duże nasilenie migracji w naszym
kraju, co jest ściśle związane z industrializacją i rozwojem ekonomicznym.
Dla procesów migracyjnych u nas charakterystyczne jest "przemieszczanie
się" z rolnictwa do zawodów pozarolniczych, z rejonów słabo rozwiniętych do
ośrodków lepiej rozwiniętych gospodarczo. W latach 1961-70 zanotowano
około 23 min zmian miejsca stałego zamieszkania, wyłączając tzw. przepro^
wadzki lokalne, np. w granicach tego samego miasW. Największe nasilenie
tego zjawiska wys.tąpiło w 1954 r., po r. 1960 tempo migracji spadło, ale od
r. 1968 znów można odnotować pewien wzrost.
jeśli chodzi o kierunki migracji, to wbrew powszechnemu mniemaniu pod
względem liczebności najliczniej-
sze są wędrówki ze wsi do wsi. Zmiany te stanowią 1/3 całości migracji,
obejmując około 7,7 min przeprowadzek. Na drugim miejscu znajdują się
migracje ze wsi do miasta - w latach 1951-70 - 6 min ludzi wywę-drowało ze
wsi do miasta. Z miasta na wieś zarejestrowano 3,8 min przeprowadzek.
Oddzielną formę migracji stanowią dojazdy do miejsca pracy - dojeżdżający
stanowią około 20% zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. Ogólnie
biorąc najczęściej zmieniają miejsce ludzie młodzi do lat 30.
W wyniku rewolucji społecznej znikały antagonisty-czne klasy społeczne,
szansę życiowe i prawa obywateli wyrównały się. Upowszechnienie oświaty i
kultury stało się czynnikiem zacierającym istniejące przed wojną
zróżnicowanie klasowe. Równolegle z tymi przemianami w strukturze
społecznej i kulturalnej pojawił się regres tradycyjnych religijnych form
obyczajowych i moralnych. Trzeba przy tym podkreślić, że zasady moralności
socjalistycznej nie stały się w nowych warunkach społecznych trwałymi
regulatorami postępowania i nie zdołały się dotychczas upowszechnić w skali
masowej. Procesy demokratyzacji życia społecznego zwiększyły liczbę
współrządzących i współgospo-darzących krajem, jednak stopień ich
przygotowania do efektywnego kierowania ludźmi i stosunkami społecznymi
w zakładzie pracy nie zawsze jest dostateczny. W tych warunkach, gdy z

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin