TPPR - wd1 - 15.02.10.docx

TTPR – wd1 – 15.02.2010r

Liście (l.poj. foium) – pozyskuje się w okresie powsta3wania pąków kwaitowych i kwitnienia roślin (wiosną)…

Kwiaty (flos, Floris); kwiatostan (inflorescentia) – zbierane powinny być w początkowym okresie kiwetnienia, gdyż wtedy są one bogate w substance aktywne, nie osypują się I nie tracą koloru podczas suszenia.

Owoce i nasiona (fructus et Semen) – owoce lub  nasiona zbierane być powinny w 1 fazie dojrzałości. Do celów zielarskich uzywa się:

·         Całe owoce, tzn. owoce i nasiona (np. głogu jarzębiny);

·         Lub tylko nasiona (np. lnu, kozieradki).

Kora (Cortex) – korę pozyskuje się wiosną lub jesienią (po odadnięciu liści). Najlepszej jakości, czysta (młoda), gładka i błyszcząca, tzw. Kotra lustrzana (chyba , że kora młoda jest naturalnie matowa).

Korą lustrzaną pokryte są gałązki i korzenie liczace sobie 2-4 lata.

Najlepiej pozyskiwac ja z drzew lub krzewów, które wycięto  lub które uległy złamaniu podczas silnych wiatrów. Nacinana się ja naokoło gałęzi, a potem wzdłuż i podważając sciąga.

Bardzo ceniona w medycynie ( do Prod. Lekarstw) ze względu na wartości odzywcze i zawartość wielu cennych substancji.

Pączki (Gemma, -ae) – zberane wczesną wiosną w fazie zimowej, tj:

·         Przed rozwinieciem (całkowicei zmaknięte) lub

·         Czesciwo rozwieniebte:

o        W I fazie – gdy są otwarte minimalnie,

o        W II fazie – gdy widoczne są stulone listki barwy jasnozielonej.

Korzenie (Radix, - icis) - wykopuje się jesienią lub wiosną, gdyż właśnie w tych porach roku w korzeniu znajdują się cenne substancje w dużycj ilościach.

Cebula – stanowi silnie skórcony pęd podziemny, mięsiste i soczyste liscie miedzy błonkami, zawirają zapasy węglowodanów rozpuszczalnych, rózne glikozydy, cebula fitoncydy np. czosnek.

Kłacza (Rhizoma) – stanowią pęd podziemny, podobny do zewnętrznie do korzenia lub czesci systemu korzeniowego. W rzeczywistości kłacze nie jest utworem korzenia ale pędu.

Kształt kłączy jeste bardzo różnorodny. Mogą one mieć korształ podziemnych rozłogów o długich miedzywiźlach, jak kłacza erzu lub przeciwnie – posiadają kształt grubych, silnie skórconych pędów, jakimi odznacza się kosaciec i rabarbar.

Kłącza podobnie jak jorzenie wykopuje się w jesieniu lub wisną, gdyż wówczas zawiera jaja najwięcej zapasowych substancji odżywczych, głownie w postaci cukrów rozpuszczalnych i skrobi.

Przetworzone

Swieże / surowe

Przetwarzanie i utrwalanie surowców

I.                    Wyroby zachowujące cechy surowca

II.                  wyroby o cechach całkowicie odmiennych

STOPIEŃ PRZETWORZENIA I UTRWALENIA

1.                   wyroby zachowujące cechy surówca

1. 1. produkty naturalne – nie przetworzone i nie utrwalone;
   2. Produkty mało przetworzone – zbliżone pod względem śiwierzości i naturlanosci do surowca;
   3. Konserwy – produkty utrwalone, w których zachowany jest czesciwo pierwotny charakter surowca, a zmiany są wywołane przygotowaniem surowca i metodą utrwalania.
   4. Przetwory – w których surowiec zatracił pierwotne cechy, a trwałośc produktu uzyskiwana jest dzieki samej  metodzie przetwarzania, np. dżemy, i duża zawartość cukru.

2.                   Wyroby o cechach całkowice odmiennych:

1. 1. Produkty pochodne czyste – wyizolowane skąłdniki surowców rolinuczych, np. olej, skrobia, kofeina.
   2. Produkty pochodne przetworzone – wyizolowane i przetworzone składniki surowców rolnych, np. karmel z cukru, syroby skrobiowe.
   3. Wytwory – produkty otrzymywane na drodze mikrobiologicznej, majace charakter całkowicie różny od surowca, np. etanol, ocet, drożdze, kwas mlekowy.

SPOSOBY PRZETWARZANIA SUROWCÓW ZIELARSKICH:

·         Przetwory nietrwałe (wyciągi wodne, napary, odwary, maceraty) – takie k™óre należy zużyc w ciagu 24 godzin.

·         Przetwory trwałe – które można je przechowywać wiele lat (nalewki, wyciągi glicerynowe, ekstrakty, wina).

Napary (infusum, -i) – to wodne wyciagi z rozdrobnionego surowca zielarskiego. Sporzędzenia naparu ma na celu wyługowanie z danego surowca rosliennego do wody substancji czynnych (bioaktywnych).

Napary sporządza się z surowców łatwo dających się ekstrahować wodą, takich jak: liście kiwaty, drobne nasiona, ziele, lub z surowców zaierajacych substnace mało wrażliwe na wysoką temperaturę.

Dobrze rozdrobniny surowiec, zalewany powinien być wrzacą wodą, najczęściej w ilości 200-250ml. Odstaiwajac na 20 min, a następnie filtrowany.

Napary nietrwałe, w cieple szybko mętnieją i maja nieprzyjemny smak oraz zapach. Należy przgtowowywac taką ilośc naparu jaka będzie spożyta w ciagu 24 godzin a latem gdy istnieje wysoka temperatura – max. w ciągu 12 godzin.

Odwary (decoctum, -i) – sporzadza się z surowców roślinnych trudno dających się ekstrahowac, jak kora, korzenie kłącza, grube nasiona, cebule, surowiece krzemionkowe.

1.       Rozdrobniony surowec zalewa się gorącą lub zimną wodą, ogrzewa lub gotuje się odpowiednio długo do (40 min), co jest uzależnione od rodzaju surowca i zawartych w nich substnacji;

2.       Odwar ostawia się na 20-30 min pod przykryciem, p czym filtruje się.

Nie można odwaru sporządzać na zapas. (trwałość max 12-24h)