wykłady warzywa zal.docx

Rozkład miesięcznych sum opadów:

·          W Polsce centralnej roczne opady 500-600mm

·          W rejonach południowych 400-700mm

·          W okolicach Bydgoszczy, Kujaw, Włocławka 300-350mm

·          Na 24% powierzchni Polski występuje ujemny bilans wodny

Warzywa- największa wrażliwość na suszę i niedobór wody w  glebie. Wymagania te warunkują:

·          Słabo rozwinięty system korzeniowy

·          Duża masa wegetatywna lub nadziemna

·          Duży współczynnik transpiracji

Odmiany heterozyjne- ze względu na większe plonowanie- większe wymagania wodne
Najbardziej wrażliwe na suszę: ogórek, sałata, cebula, rzodkiewka, seler, kalafior, brokuł, kapusta pekińska.
Nieco mniej wrażliwe: kapusta brukselska, pomidor wiotko łodygowy, por, fasola szparagowa.
Najmniej wrażliwe: marchew, pietruszka, burak ćwikłowy, chrzan, odmiany pomidora wysoko rosnącego, groch, szparag.

Okresy krytyczne:
Kapusta – zawiązywanie główek
Kalafior – zawiązywanie główek i wykształcanie róży
Kalarepa – formowanie i wzrost zgrubienia
Jarmuż – dorastanie rozety liściowej
Pomidor, ogórek – kwitnienie i zawiązywanie owoców
Warzywa korzeniowe(marchew, pietruszka, burak) – okres intensywnego wzrostu i grubienia korzenia spichrzowego
Cebula – od wschodów do chwili tworzenia cebul
Por – okres intensywnego wzrostu(VII-XI)
Fasola, groch – okres zawiązywania strąków

Wilgotność względna  powietrza (%) – stosunek rzeczywistej prężności pary wodnej do jej prężności maksymalnej.

Maksymalna prężność pary wodnej jest to stan w którym faza gazowa(para wodna) znajduje się w równowadze z fazą ciekłą(wodą)
Inaczej: jest to ilość pary wodnej jaka jest w stanie nasycić powietrze w danej temperaturze.
Zużycie wody w ciągu doby zależy od:

·          Gatunku i odmiany

·          Fazy wzrostu i rozwoju rośliny

·          Intensywności promieniowania słonecznego

·          Temperatury powietrza i podłoża

·          Stężenia soli w podłożu lub w pożywce

·          Wilgotności powietrza i podłoża

·          Kondycji rośliny

Na twardość ogólną – oznaczenie całkowitej ilości soli Ca i Mg  w glebie. Zawartość soli – oznaczanie soli po odparowaniu wody. Zawartość makro i mkroelementów.
Twardość wody wyraża się w ilości gramów tlenku wapnia(CaO) na 1dm3 wody w stopniach niemieckich gdzie 1o niemiecki=10mg CaO na 1dm3 wody.

Sposoby nawadniania:
Bruzdowe
Deszczowanie

Nawadnianie bruzdowe – jest odpowiednie dla roślin, które nie znoszą zraszania: pomidor, papryka. Polega na rozprowadzaniu wody między rzędami w bruzdach. Na terenach o niewielkich spadkach, u nas rzadko stosowane.
Deszczowanie – na każdym terenie, oszczędne zużycie wody, regulacja natężenia opadu i jednorazowej wielkości dawki, natlenianie i ogrzanie kropli wody w powietrzu.
Intensywność nawadniania = ilość wody(mm) podana w jednostce czasu(h). Zależy od:

·          Szybkości wchłaniania wody przez glebę

·          Stopnia pokrycia gleby przez rośliny

·          Gatunku warzyw

Deszczowanie: na glebach lżejszych, w późniejszych fazach wzrostu rośliny, przy większym pokryciu gleby, mniejsza ilość suchej masy(cukrów, kwasów organicznych, błonnika pokarmowego, N-ogólnego i azotanowego).

Do nawadniania: wydajne źródło wody, czystość mikrobiologiczna wody, brak soli, brak metali ciężkich, fenoli.
Nie można nawadniać w godzinach popołudniowych – będzie zbyt wysoka wilgotność powietrza w godzinach nocnych.

Nawadnianie kroplowe
Dostarczanie ciągłe wody, bezpośrednio do sfery korzeniowej przy niskim ciśnieniu.
Mikrokapilara ø 0,5-1,5 mm wciśnięta w przewód nawadniający. System powszechny w uprawie pod osłonami. Zalety: oszczędne zużycie wody, bezpośrednio do systemu korzeniowego.

Deszczoewanie: prosty sposób instalacji, niezależnie od ukształtowania terenu, wielostronne zastosowanie.

U ogórka – nawadnianie ogranicza występowanie pustych komór w owocach.
U pomidora – lepsza jędrność owoców, grubsza skórka, wielkość, ograniczenie występowania suchej zgnilizny wierzchołkowej.
U cebuli – większa masa cebuli, ograniczenie liczby cebul o podwójnych stożkach wzrostu
Fasola szparagowa – mniej włókna

Wykład 9.I.2013

Żyzność gleby w uprawie warzyw

- jest to zdolność gleby do zapewnienia roślinom wody, powietrza i składników pokarmowych w ilościach, które odpowiadają ich maksymalnemu zapotrzebowaniu.

Idealna gleba pod uprawę warzyw:

- przepuszczalna i przewiewna

- nie wymaga melioracji

- jest czynna (wiosną łatwo obsycha i nagrzewa się)

Stanowi to warunek wczesnego przystąpienia wiosną do siewu lub sadzenia, a także warunek szybkiego wzrostu roślin i łatwej uprawy mechanicznej.

Wierzchnia warstwa gleby nie zaskorupia się. Jednocześnie gleba ta w miesiącach letnich ma wierzchnią warstwę dostatecznie zasobną w wodę oraz jest bogata w składniki pokarmowe.

Wymagania pokarmowe są zróżnicowane w zależności od gatunku.

Bardziej wrażliwe na nieurodzajność gleby są gatunki o płytszym systemie korzeniowym.

-największe wymagania mają: cebula, ogórek, kalafior, seler, papryka

-średnie wym.: warzywa kapustne, rabarbar, rzepa

-małe wym.: strączkowe, marchew, pietruszka

Z ważniejszych właściwości fizycznych gleby, odpowiedniej do uprawy warzyw należy wymienić:

1. Strukturę - warzywa wymagają gleb o dobrej strukturze, najlepsza gleba o stukturze gruzełkowatej

2. Wilgotność-uzależniona jest od:

-składu mechanicznego gleby -poziomu wody gruntowej –podsiąkania wody gruntowej -pojemności wodnej -sumy opadów

3.Zwięzłość

4.Porowatość

5.Właściwości cieplne i powietrzne

Zwiększenie żyzności gleby można uzyskać poprzez:

-uregulowanie odczynu gleby poprzez wapnowanie

-stosowanie nawożenia organicznego (obornik, nawozy zielone)

-zmianę stosunków wodnych- deszczowanie lub poprawa właściwości fizycznych przez nawożenie torfem, materiałami ilastymi, komponentem.

Powierzchnia gleb poszczególnych klas w Polsce:

1. Gleby z przewaga klas I i II                            1,76 mln ha                            9,3%

2. Gleby z przew. kl. III                                          7,08                                          37,4%

3. Gleby z przew. kl. IV                                          4,97                                          26,2%

4. Gleby z przew. kl. V                                          3,64                                          19,2%

5. Gleby z przew. kl. VI                                          1,49                                          7,9

Odnośnie pH gleby wyróżnia się następujące zakresy:

pH(wH2O) optymalne oraz dopuszczalne dla ważniejszych gatunków warzyw

- pH 6,8-6,0: fasola, burak, sałata, szpinak, kalafior

- pH 6,8-5,5: ogórek, kapusta, seler, groch, marchew, pomidor

- pH 7,2-6,5: cebulowe

Zasolenie gleby = nadmierna koncentracja soli w roztworze glebowym

-powoduje:

-ograniczenie pobierania wody  - zjawisko suszy fizjologicznej - więdnięcie i śmierć rośliny

Wrażliwość na zasolenie zależy od:

-fazy wzrostu rośliny

-gatunku (właściwości genetycznych)

Wszystkie rośliny wykazują największą wrażliwość na zasolenie w okresie kiełkowania i wschodów- zasolenie gleby lub podłoża w tej fazie nie powinno przekroczyć 1,0-1,5g KCl/l

Warzywa wrażliwe na zasolenie: sałata, cebula, ogórek, fasola, bób, papryka 2,0-2,5g KCl/l

Średn. wrażliwe: marchew, szpinak, kukurydza

Mało wrażliwe: kapustne, burak, rzepa, szparag

Niektóre warzywa są wrażliwe na wysoką koncentrację chlorków w glebie

-b.wrażliwe: ogórek, fasola, groch 0,35g Cl/l

-wrażliwe: cebula, marchew, seler, pietruszka, sałata 0,75

-umiarkowane: kalafior, kapusta, ziemniak, pomidor 1,45

-tolerancyjne: burak ćwikł., szparag, szpinak

Nadmiar zawartości sodu w glebie:

-niszczy strukturę i przepuszczalność gleby

-jest toksyczna dla roślin

Wrażliwość warzyw na wilgotność gleby zależy od:

-regionu pochodzenia

-gatunku

-fazy rozwojowej

Uprawiane u nas gatunki dzieli się ze wzgl. na głębokość systemu korzeniowego:

1.Płytko zakorzeniające się-do 30cm: rzodkiewka, szpinak, ogórek

2.O średniej głębokości zakorzeniania się-do 60cm: sałata, kalafior, cebula, groch, fasola

3.Głęboko zakorzeniające się- gł. niż 75cm: burak ćwikł., marchew, kapusta i warzywa wieloletnie(rabarbar, szparag, chrzan)

Wrażliwość roślin na pikowanie:

1. Rośliny łatwo znoszące pikowanie: kapusta, kalafior, burak ćwikł...