HPN 10.02.2006
II WOJNA ŚWIATOWA
Przyczyny wybuchu II wojny światowej:
· Od lat 30tych Japonia posiadała własną koncepcję ładu na Dalekim Wschodzie à koncepcja budowy Wielkiej Azjatyckiej Strefy Wspólnej Prosperity. Japonia nie posiadała własnych surowców mineralnych. Aby Daleki Wschód podporządkować Japonii należało usunąć z Azji wpływy Europejskie i Brytyjskie. Od września 31 r. atakiem na Mandżurię Japonia rozpoczęła wcielanie nowego planu w życie i rozszerzenie na Chiny.
· Włochy: Mussolini chciał odtworzenia imperium na wzór i nawiązujące do koncepcji Starożytnej Imperium Rzymskiego. Chciał opanować Morze Śródziemne by stało się wewnętrznym jeziorem Imperium
· III Rzesza Niemiecka: celem było uczynienie z Niemiec potęgi światowej „Mein Kampf” oraz Tajna Księga z 1928 roku. Hitler nie godził się z Traktatem Wersalskim, chciał go obalić. Nie był zwyczajnym rewizjonistą, kwestionował zarówno porządek demokratyczny jak i komunistyczny. Uważał, ze Związek Radziecki jest żydowskim fenomenem kulturowym, chciał zdobyć kontrolę nad całymi Niemcami aby rozpocząć proces „oczyszczenia” (z całej społeczności żydowskiej) i by rozszerzyć go na inne kraje. Obalenie postanowień wersalskich miało pozwolić Niemcom ponownie stać się potęgą, ale miało to nastąpić drogą pokojową. Zniemczenie (??) Związku Radzieckiego przez atak zbrojny, a następnie kolonizacja tych obszarów, stworzenie zaplecza(politycznego i ekonomicznego) dla III Rzeszy. Włochy mogły być tylko satelitami. Zdobycie terytoriów w Afryce, zbudowanie wielkie floty oceanicznej, a na koniec (ale w następnym już pokoleniu) starcie o panowanie nad światem(z USA). Plany Niemieckie były zakamuflowane.
Koncepcje radzieckie także były zakamuflowane. Żukow à udało mu się pokonać wojska II Rzeszy w czasie II wś, Lenin zakładał, ze państwo może być bezpieczne (radzieckie) gdy komunizm zwycięży w innych państwach europejskich.
Niemcyàkolebka myśli marksistowskiej, rewolucja miała się rozpocząć w krajach najbardziej rozwiniętych, bogatych
Hitlerà”Kto ma Berlin- ten ma Niemcy, kto ma Niemcy, ten ma całą Europę”
Leninà Przyznał ZSRR prawo i obowiązek rozprzestrzeniania komunizmu na inne kraje. Lenin chciał zniszczyć kapitalizm wszystkimi możliwymi środkami. Takie kierowanie polityką aby ostatecznie doprowadziło do kolejnej wojny światowej. Zadaniem dyplomacji radzieckiej miało być doprowadzenie do sytuacji aby w I etapie w starcie miały wejść państwa kapitalistyczne. Wrogiem nr 1 były: Anglia, Francja i USA. Plan przewidywał wejście do wojny na koniec by przechylić szalę zwycięstwa na swoją stronę.
W okresie międzywojennym można wyróżnić 2 etapy:
1. Do 1933 r., do dojścia Hitlera do władzy, ZSRR popierał państwa, które uznawały porządek wersalski
2. Po 1933 roku oficjalnie ZSRR zaangażował się w budowę Antyfaszystowskiego Frontu Ludowego. Efektem tej zmiany było przystąpienie do Ligi Narodów, zaangażowanie się w politykę pokojową. Chodziło o to aby Niemcy najpierw uderzyły w kierunku zachodnim. Zerwanie przez Hitlera współpracy z ZSRR pokrzyżowało plany Stalina. Zwrot ku państwom demokratycznym
Podpisanie paktu Ribbentrop -Mołotow doprowadziło do wybuchu II wojny światowej.
PRZEBIEG II WOJNY ŚWIATOWEJ
àrozpoczęła się 1.09.1939 atakiem na Polskę
àod 03.09 Wlk Brytania i Francja brały udział (ale w zasadzie tylko wypowiedziały)
à09.04.1940 r Niemcy rozszerzyli ofensywę na froncie zachodnim, atak na Danię i Norwegię
à10.05.1940 ruszyła właściwa ofensywa Niemiec na zachodzie, zaatakowały Belgię i Luksemburg, chciano ominąć Linię Maginota
àCelem faktycznym była Francja, 23.06 Francuzi podpisali akt kapitulacji
àW czerwcu 1940 roku do wojny przystąpiły Włochy, wojska włoskie zaatakowały Egipt. Chciano zawładnąć kanałem Sueskim
àWażne znaczenie miała Bitwa o Anglię (08-10.1940). Hitler chciał długofalowego porozumienia z Anglikami. Wlk Brytania nie była w stanie zaakceptować niemieckich roszczeń. Bitwa o Anglię była sposobem wymuszenia na Brytyjczykach porozumienia z III Rzeszą. Anglicy obronili swoje państwo
àDziałania wojenne toczyły się na Basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie
àW II poł 1940 r walczyły Niemcy i Włochy (które odnowiły wojnę), 10.1940 dołączyła Grecja, 1941 Jugosławia (Mussolini chciał rozszerzenia wpływów włoskich na Bałkany), Po ataku na Grecję zaatakowano Chorwatów
àChorwaci chcieli coś osiągnąć przy pomocy Niemiec, powstało państwo z Paweliczem na czele. Stał on na czele ruchu, a Jugosławię podzielono (ze względu na dogodne położenie geograficzne była miejscem walk partyzanckich)
àDziałania wojenne toczyły się w Afryce Północnej. Przyczółki włoskie: Somalia, Erytrea, Etiopia. Początkowo była to walka pomiędzy Włochami a Anglikami. Włosi otrzymali pomoc w postaci korpusu afrykańskiego pod dowództwem Erwina Romla. Państwo radzieckie nie było oficjalnie zaangażowane po stronie państw osi, ale faktycznie było. Oficjalnie nie było też wojny pomiędzy Polską a Rosją
àW wyniku działań z 17.09 i układu z 27.09 1939 roku dokonano nowego podziału stref wpływów, na mocy tego układu granica przebiegała na linii Bugu. Robentrop –Mołotow à III Rzesza rezygnowała z Litwy
à1939 àzmuszenie Litwy, Łotwy i Estonii do podpisania układu na mocy którego państwo radzieckie miało prawo do tworzenia tam baz wojskowych. Jedynie Finlandia odmówiła podpisania, stąd wojna od 11.1939 do 03.1940 r. w 24h Finowie zwinęli(??) 10% terytorium
àKampania czerwiec i lipiec, atak zmuszający do zmiany personalnych stanowisk na ludzi bardziej przyjaznych ZSRR (Litwa, Łotwa, Estonia). W lipcu kraje te wystąpiły z prośbą o włączenie ich w skład ZSRR. Roszczenie o Rumunię, Besarabię i Bukowinę.
àNiemcy spieszyły się, bo chciały wyprowadzić atak radziecki
àw roku 1939, do połowy 40 i 1941 Hitler przy użyciu niewielkich układów opanował prawie całą Europę
à22.06.1941àarmia niemiecka uderzyła w trzech kierunkach:
1. atak na Leningrad, blokada miasta do 02.1942
2. atak na Moskwę, Bitwa o Moskwę w grudniu 1941
3. atak na Krym, zajęcie i oblężenie Sewastopola
àUSA weszło do wojny 7.12.1941 r. gdyż zostało zmuszone przez Japonię (Atak na Pearl Harbour). Amerykanie angażowali się w Europie, ale głównie w sprawy gospodarcze.
àDwa plany pomocy:
1. 1924 Plan pomocy Davesa(??/ Dewsa/Dewna), który zakładał dogodne raty dla Niemiec (ostatnia w 1988 r.) i innych krajów
2. 1929 plan Younga Owena pozwalający na wsparcie (gosp.) Niemiec
àUSA dystansowały się od wszelkiej polityki europejskiej, ich interesy leżały w Ameryce Łacińskiej
à1922- konferencja Waszyngtońskaà stwarzanie systemu równowagi na Dalekim Wschodzie, zachowanej na korzyść Japonii (USA nie zorganizowało tej konferencji wcześniej bo nie chciało społecznej wojny)
àFranklin Delano Roosvelt odwrócił system polityki. Prowadził politykę dobrego sąsiedztwa, nie ingerował w sprawy sąsiadów. O środkach decydował kongres, od 1931 roku decydował i uchwalał ustawę o neutralności. Nałożono embargo na broń
àPrzyczyny późnego przystąpienia USA do wojny: ponownie ożyły silne nastroje izolacyjne, wpływy mniejszości niemieckiej (jej cechą było to, ze była majętna i dobrze zorganizowana), sprzeczność interesów gospodarczych z interesami przedsiębiorców brytyjskich, dla USA kapitał brytyjski był konkurencyjny, uprzedzenia narodowościowe, niechęć Amerykanów irlandzkiego pochodzenia do Brytyjczyków. Przeciwko interwencji agitację prowadził kościół katolicki, który wskazywał na uprzedzenia narodowościowe (antysemityzm). Wojna jest prowadzona w interesie koncernów europejskich, więc należy się od niej zdystansować
àZajęto Birmę, Malaje oraz większą część Oceanii. Niewątpliwie do 1941 roku flota japońska panowała na Pacyfiku
àlata 1942-43 były przełomowe, państwa Osi poniosły porażkę na wszystkich ważniejszych odcinkach
àprzełomowa była bitwa o Stalingrad, która trwała od 09.1942 do lutego 1943, 02.02.1943 kapitulacja wojsk niemieckich
àBitwa na Łuku Kurskimà09-10.1943, największa bitwa pancerna
àBasen Morza Śródziemnego i Afryka Północna, starcia dotyczyły twierdzy Uilinbruku. Tobruk, decydujące walki dotyczyły opanowania Kanału Sueskiego, twierdze El Alamein , àbitwa o El Alamein traktowana jest na równi z bitwą o Stalingrad. Roml chciał przełamać siły Wlk Brytanii. Do połowy 1943 roku udało się w Afryce Północnej pokonać siły Niemców i Włochów
àwyzwolenie europy rozpoczęło się lądowaniem na Sycylii 22 lipca 1941 (?), 1942àbitwy na Morzu Koralowym w maju i czerwcu, 1942à bitwa o Midway, 11.1942à bitwa pod Guadacanal
à05.06.194 Utworzenie II frontu w europie Zachodniej
à12.1944 - ostatnia ofensywa Niemiecka w Ardenach
àpoczątkowo Niemcy odnosili sukcesy, Armia czerwona zbliżała się do Lublina
àMaj 1945 – zakończenie II wojny światowej w Europie, wojska niemieckie podpisały akt kapitulacji
à6 i 9 sierpnia 1945 zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki
W II wojnie światowej brało udział 66 państw z tego 57 po stronie aliantów. Wystąpiły dwa bloki:
1. Państwa Osi: Niemcy, Japonia, Włochy, wspierane przez Rosję
2. Blok francusko-brytyjsko-polski wspierany przez USA i ZSRR od 1941 r.
Działania wojenne: Europa, Afryka, Ocean Atlantycki i Spokojny
Cel: dążenie do hegemonii i panowania w Europie
àdziałania wojenne objęły także ludność cywilną, do 1942 roku na frontach istniała równowaga, załamanie/przełom to lata 1942-43
àna wojnę złożyło się wiele kampanii na różnych frontach, ważną rolę odegrał też ruch oporu i działania partyzanckie
àEuropa skorzystała z pomocy USA
àII wojna światowa była wojną totalną, wykorzystano wszystkie metody by pokonać przeciwnika, wprowadziła broń atomową i obozy koncentracyjne. W trakcie jej trwania życie straciło 55 mln ludzi.
ANGLOAMERYKAŃSKIE I RADZIECKIE KONCEPCJE PRZYSZŁEGO ŚWIATA
11.02.2006
KONCEPCJE AMERYKAŃSKIE
àprzemówienie noworoczne prezydenta Roosvelta z 6 stycznia 1941, świat oparty na czterech wolnościach:
1. wolność słowa
2. wolność praktyk religijnych
3. wolność od biedy
4. wolność od strachu
àŚwiat musiałby zakładać powojenną współpracę gospodarczą, przyszły świat oparty na różnych zasadach
àwyrzeczenie się zdobyczy terytorialnych dla wzrostu swojej potęgi, wykluczenie zmian terytorialnych bez zgody ludności, utrzymanie prawa każdego narodu do wyboru systemu politycznego, przewrócenie narodom niepodległości, równy dostęp do surowców, postulat współpracy ekonomicznej, wolność mórz, zapewnienie wszystkim narodom, życia wolnego od strachu i biedy, rozbrojenie państw agresorów, powszechna rezygnacja z użycia broni
àRoosvelt przyszły świat widział jako demokratyczny, ale z regułami kapitalistycznymi
àDyrektoriat czterech mocarstw: USA, ZSRR, Wlk Bryt i Chiny(niekomunistyczne), nie wprowadzono równowagi: USA jako supermocarstwo, a ZSRR jako gwarant nowego ładu
àKonferencja w Teheranieà 28.11 do grudnia 1945 roku, była to pierwsza konferencja Wielkiej Trójki. Amerykanom bardziej zależało na sprawach gospodarczych niż na wprowadzaniu porządku w świecie. Koncepcje Roosvelta były niebezpieczne
àOgólne postrzeganie Europy przez Roosvelta i Amerykanów:
· Amerykanie nie znali i nie pojmowali historii Europu, Europa to teren gdzie zawsze coś się dzieje
· Koncepcja neutralizacji (rozbrojenie Europy, ukaranie państw które przegrały wojnę
· Francja przegrała wojnę, zredukować rolę Francji poprzez redukcję, rozbrojenia, przekształcenie, odebranie kolonii
· Podobnie postąpić z Wlk Brytanią
· Wojska amerykańskie w 2 lata opuszczą Europę
· Roosvelt był przekonany o tym, ze oczaruje Stalina, i że zmieni się on w zwolennika koncepcji amerykańskiej
· Przekonanie Roosvelta, że Związek Radziecki będzie zajęty leczenie ran po wojnie, nie będzie miał czasu na ekspansję terytorialną
àCasablanca, styczeń 1943, Roosvelt był przekonany, ż Europy ZSRR jest zmuszony do demokratyzacji
KONCEPCJE BRYTYJSKIE
àChurchill miał większe wyczucie opozycji (??) ZSRR
polityka oparta na strefach wpływu, każde supermocarstwo ma swoją strefę wpływów gdzie osiąga dominację
Anglicy chcieli imperium kolonialnego, opowiadali się za silną Francją, chcieli utrzymać wpływy na Bałkanach zdawali sobie wprawę ze swej niezbyt mocnej pozycji, chcieli zniechęć USA do współpracy z ZSRR
à09.10.1944 àChurchill w Moskwie, szokujący dokument (luźne zapiski, nie było dokumentu), który miał daleko idące skutki polityczne, Churchill zaproponował Stalinowi podział wpływów w czterech państwach:
1. Rumunia – 75% dla ZSRR
2. Bułgaria – 90%
3. Węgry i Jugosławia po połowie
4. W Grecji państwa zachodnie 90%
àNie było mowy o Polsce i Czechosłowacji
àW październiku 1944 istniał już PKWN
KONCEPCJE ZSRR
àcele strategiczne nie ulegały zmianie, roszczenia o ziemie, które wcześniej były w Imperium Carskim, już w Teheranie zgodzono się na przeznaczenie połowy ziem polskich dla ZSRR, rządy przyjazne ZSRR, likwidacja potęgi militarnej Niemiec
Kto okupuje dane terytorium ten określa jego ustrój
DIPOLARNY SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA
àukształtował się po II wojnie światowej i obowiązywał do upadku ZSRR, opierał się na jednej głównej zasadzie: wielopłaszczyznowej polaryzacji międzynarodowej wokół dwóch państw: USA i ZSRR, stan ten był efektem kryzysu średnich mocarstw i wielorakich przyczyn
àKryzys imperium brytyjskiego i francuskiego spowodowany wojną, kumulacja potęgi wojskowej i militarnej USA i ZSRR głównie kosztem państw Europy, kryzys ten był efektem klęski koncepcji politycznej Roosvelta
Cztery wyznaczniki układu bipolarnego:
...
kaya86