Pomerania Luty 2012.pdf

CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)

NR 2 (451) LUTY 2012

Rok

Młodokaszubów

http://www.kaszubi.pl/o/pomerania

http://katalog.czasopism.pl/index.php/Pomerania

MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY

ROK ZAŁOŻENIA 1963

MŁODOKASZUBI

Z KOCIEWIA

GÔCHË

W REPÒRTAŻACH

NAJÔ

ÙCZBA

REWOLUCJA

W EGZAMINACH

Wywiad z Renatą Mistarz na s. 8

Numer wydano dzięki dotacji

Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.

W NUMERZE:

2 Od redaktora

3 Listy

6 Z drugiej ręki

8 REWÒLUCJÔ W EGZAMINACH

40 SPICHLERZ PEŁEN MAGII

Marta Szagżdowicz

41 KONFLIKTY I KURS NA POLSKĘ

Jan Tymiński

43 PËRDËGÓNË, PËRDËGÓNË

Dariusz Majkowski

Grégor J. Schramke

8 Z RENATĄ MISTARZ

GÔDÔ DARIUSZ MAJKÒWSCZI

10 EDUKACJI NIE MOŻNA ZOSTAWIAĆ SZKOLE

44 CZEGO CHCIELI MŁODOKASZUBI

Kazimierz Ostrowski

45 CZEGÒ CHCELË MŁODOKASZËBI

Z dr Adelą Kożyczkowską rozmawia

Tłomaczenié Dariusz Majkòwsczi

Marek Adamkowicz

46 O ŚWIĘTOWANIU

13 WYTYCZYLI NOWE DROGI

Maria Pająkowska-Kensik

Cezary Obracht-Prondzyński

47 CZAMU PAN BÓG LUBJI KOCIEWJAKÓF

JI KASZUBÓF

16 MŁODOKASZUBI Z KOCIEWIA

Krzysztof Korda

Zyta Wejer

19 „WIEK ANDRZEJA BUKOWSKIEGO”

48 BLÓS DRZEWA LECAŁË

Sławomir Cholcha

Z Józefą i Walerianã Wësecczima

gôdô Eugeniusz Prëczkòwsczi

22 WIÔLGÔ TOBACZERA, DËNICA I MIELÔK

50 BÒSY ANTCË

Edward Zimmermann, tłomaczenié Ludmiła Gòłąbk

Ana Gliszczëńskô

23 KRAINA DWUNASTU JEZIOR

51 Lektury

55 GENERÔŁ MÒDRI ARMIE

Maja Chwesiuk

24 WEJŚĆ DO PIERWSZEJ LIGI

Dariusz Majkowski

Jerzi Nacel, tłomaczenié Dariusz Majkòwsczi

25 ZAJMË Z KSĄŻKÒWIM BRZADÃ

56 KASZËBË REAKTIWACJÔ

Dariusz Majkòwsczi

Z Olã Walicczim gôdô Pioter Dzekanowsczi

25 DALECZI PÓŁBRACYNOWIE

58 Komunikaty

59 WIÉRZTË. JAN PIÉPKA

(STASZKÓW JAN)

60 Klëka

63 Z życia Zrzeszenia

65 Pożegnania. Jego muzyka pozostanie

66 BIÉDNY Ë BÒGATI

Pioter Dzekanowsczi

27 CAŁI SWIAT W JEDNYM PLACU

Tomôsz Zołtkòwsczi

30 BELÔCZKA NA GÔCHACH

Róman Drzéżdżón

32 WDZYDZE – MÓJ MÔL NA ZEMI

Maya Gelniak, tłomaczenié Bòżena Ùgòwskô

I-VIII NAJÔ ÙCZBA

35 ÙCZBA 8. SPÒRT

Słôwk Klôsa

67 CZAS NA MIŁOSC ABÒ NEN

PRZEKLÃTI WALÃTI

Róman Drzéżdżón, Danuta Pioch

Tómk Fópka

37 KÒSCERZÔK ARTUR HÒBRECHT

– BÙRMÉSTER WROCŁAWIA I BERLËNA

68 SKM-BANA

Lészk Mòlãdowsczi, tłomaczenié Karól Róda

Rómk Drzéżdżónk

pomerania luty 2012

Od redaktora

Nauczyciel języka kaszubskiego, który nie wie,

gdzie wstawić ë , ò czy ô ? – niestety, obok wielu znako-

mitych „szkólnëch” zdarzają się i tacy. Od tego roku ta

sytuacja ma się zmienić. W życie wchodzi regulamin

określający nowe zasady egzaminu dla nauczycieli.

Teraz każdy chętny do pracy w szkole będzie musiał

wykazać się nie tylko umiejętnością mówienia po ka-

szubsku, ale i pisania. Pierwsi nauczyciele zmierzą się

z dwuczęściowym egzaminem na wiosnę.

To dobra wiadomość dla kaszubszczyzny, bo dotychczasowy stan

trudno nazwać normalnym. Nauczyciel języka angielskiego, który nie po-

trai pisać po angielsku, raczej nie miałby szans na pracę w swoim zawo-

dzie w żadnej szkole. Dopóki brakowało chętnych do pracy, dopóty musieliśmy

na nich „chuchać i dmuchać”. Teraz robimy krok do przodu – podkreśla Renata

Mistarz, sekretarz Komisji Orzekającej o znajomości języka kaszubskiego

i współautorka reformy egzaminu.

W tym numerze „Pomeranii” przypominamy Towarzystwo Młodoka-

szubów. Profesor Cezary Obracht-Prondzyński pokazuje m.in. kontekst

historyczny, w którym powstała ta organizacja, i ludzi ją tworzących.

W roku poświęconym Młodokaszubom warto przypomnieć, że w tym sza-

cownym gronie byli nie tylko Majkowski, Karnowski i Heyke. Tym razem

ukazujemy sylwetki kilku osób związanych z Kociewiem. Józef Wrycza,

Bolesław Piechowski, Izydor Brejski czy Bernard Sojecki mieli niemały

udział w powstaniu czasopisma „Gryf” i Towarzystwa Młodokaszubów,

a dwaj pierwsi także w ustaleniu zasad pisowni kaszubskiej. Zachęcamy

do szukania śladów tego ruchu w Waszych miejscowościach. Na pamięć

zasługują nie tylko najwybitniejsi Młodokaszubi.

ADRES REDAKCJI

80-837 Gdańsk,

ul. Straganiarska 20–23

tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31

e-mail: red.pomerania@wp.pl

REDAKTOR NACZELNY

Dariusz Majkowski

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO

Bogumiła Cirocka

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

(WSPÓŁPRACOWNICY)

Danuta Pioch („Najô Ùczba”)

Karolina Serkowska

Maciej Stanke (redaktor techniczny)

KOLEGIUM REDAKCYJNE

Andrzej Busler

Piotr Dziekanowski

Roman Drzeżdżon

Aleksander Gosk

Wiktor Pepliński

Edmund Szczesiak

Tomasz Żuroch-Piechowski

TŁUMACZENIA

NA JĘZYK KASZUBSKI

Ludmiła Gołąbek

Dariusz Majkowski

Danuta Pioch

Karol Rhode

Bożena Ugowska

Dariusz Majkowski

GRAFIKA I PROJEKT OKŁADKI

Maciej Frąckowiak

Zaprenumeruj „Pomeranię”!

ZDJĘCIE NA OKŁADCE

Renata Mistarz,

sekretarz Zespołu Orzekającego

o znajomości języka kaszubskiego

Fot. Alina Bobrowska

Prenumeratę można zacząć od dowol -

nego numeru bieżącego lub przyszłego,

z tym że minimalny okres prenumeraty

to 3 miesiące.

Cena miesięcznika w roku 2012 wynosi:

1 egz. – 5 zł.

Prenumerata krajowa:

cały rok – 55 zł.

Prenumerata zagraniczna:

cały rok – 150 zł.

Wszystkie podane ceny są cenami brutto

i uwzględniają 5% VAT.

i nazwisko (lub nazwę jednostki zama -

wiającej), dokładny adres oraz miesiąc

rozpoczęcia prenumeraty.

Konto dla przelewów zagranicznych:

IBAN PL 28 1020 1811 0000 0302 0129

3513 Kod BIC (SWIFT): BPKOPLPW

• zamówić w Biurze ZG ZKP,

telefon: 58 301 27 31,

e-mail: wydawnictwo @ kaszubi.pl

WYDAWCA

Zarząd Główny

Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

80-837 Gdańsk

ul. Straganiarska 20–23

DRUK

Normex Gdańsk

„Pomeranię” można zaprenumerować na

poczcie, a także na stronie internetowej:

www.poczta.lublin.pl/gazety.

Redakcja zastrzega sobie prawo

skracania artykułów oraz zmiany tytułów.

Za pisownię w tekstach w języku kaszubskim,

zgodną z obowiązującymi zasadami,

odpowiadają autorzy i tłumacze.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności

za treść ogłoszeń i reklam.

Wszystkie materiały objęte są

prawem autorskim.

Aby zamówić prenumeratę, należy:

• dokonać wpłaty na konto: ZG ZKP, ul.

Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,

PKO BP S.A., nr r-ku: 28 1020 1811

0000 0302 0129 3513, podając imię

Numery archiwalne w cenie 4 zł do naby -

cia w Biurze ZG ZKP.

Wszelkie informacje podane w cenniku nie sta -

nowią oferty w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

pomerania gromicznik 2012

ruszając ustawy o ochronie danych

osobowych, korzystać z materiałów

USC. T. Rembalski nie zauważył

również, że piszę o pomocy udzie-

lonej mi przez pracownice archiwów

w Gdańsku i Pelplinie.

Uważam za zbędny cały, napi-

sany w pseudonaukowym slangu,

wywód o tym, co oznaczał Erdel –

szlachecki najniższy stopień w Sak-

sonii (Niemczech). Autor recenzji

dochodzi bowiem w konkluzji do

takiego samego wniosku, jak ja. Bro-

nię i bronił będę swojego porówna-

nia, że stopień Edler jest odpowied-

nikiem stopnia szlachty kaszubskiej

przed ostatecznym zrównaniem jej

ze szlachtą polską, której to stopień

odpowiadał niemieckiemu szlachci-

cowi o randze Ritter.

Chociaż zgadzam się z Auto-

rem recenzji, że formalnie decyzje

w sprawie zrównania szlachty ka-

szubskiej z polską zapadły za cza-

sów Kazimierza Jagiellończyka,

a potem ponownie za czasów króla

Władysława IV, jednakże powiaty

lęborski i bytowski były do końca

wojny północnej w zależności od

elektora brandenburskiego i dopie-

ro pod koniec XVII wieku szlachta

kaszubska zaczęła dochodzić swoich

należnych praw.

Pełną świadomość swoich praw

szlacheckich uzyskała szlachta ka-

szubska dopiero po odsieczy wie-

deńskiej, w której nie ulega żadnej

wątpliwości, że uczestniczyła – bądź

to w składzie pocztów możniejszych

od siebie, bądź to w składzie regi-

mentów piechoty – nie uzyskała,

co prawda, żadnych dodatkowych

praw szlacheckich ani nobilitacji, ale

zyskała poprzez kontakty z otocze-

niem znaczną pewność siebie i świa-

domość swojego znaczenia. Uświa-

domiła sobie, że jest rzeczywiście

równa z inną szlachtą w Polsce. Od

tego czasu zaczęła przywiązywać

wielką wagę do posiadanych her-

bów – co prawda nie zawsze zgod-

nych ze swoim rodem, ale herb stał

się wówczas dla szlachty kaszub-

skiej czymś ważnym.

Pisząc swój tekst, odwoływałem

się do świadomości historycznej Ka-

szubów liczących niebezzasadnie

swoją historię do wyprawy wiedeń-

skiej i od niej. Dlatego obrazowo na-

pisałem o randze Edler jako o ran-

dze równej szlachcie kaszubskiej

przed jej zrównaniem ze szlachtą

polską przez króla Jana III Sobie-

skiego. Pisałem bowiem swój tekst

przede wszystkim dla Kaszubów,

a dla nich bardziej od wydania kró-

lewskich praw o równości szlachty

liczy się ich zaistnienie w życiu, cze-

go pieczęcią w świadomości Kaszu-

bów była wyprawa wiedeńska.

Autor recenzji zarzuca mi, że

zupełnie z kapelusza opisałem

czwartego syna Bernarda Heringa

– Piotra Pawła. T. Rembalski przy-

wołuje zapis w „Herbarzu polskim”

Kaspra Niesieckiego, na który to

herbarz ja również się powołuję.

Jest tam stwierdzenie, że Piotr był

mężem bezżennym, co wg autora

zupełnie mnie dyskwaliikuje. Jed-

nakże definicja genealogii brzmi:

jest to historia rodu, pisana albo za-

chowana w tradycji ustnej. Dlatego

odwołuję się do tradycji rodzinnej,

która w różnych naszych gałęziach

się zachowała, a zgodnie z nią wy-

wodzimy się z saskiej rodziny szla-

checkiej, ponownie uszlachconej na

Sejmie Wielkim, z przodka lekarza,

który z sobie tylko znanych przy-

czyn uciekł do Kalisza. Szukałem

potwierdzeń w różnych źródłach.

I tak w herbarzu Adama Bonieckie-

go na str. 272 wymieniono czterech

Czy recenzent poszedł na

skróty?

W grudniowym numerze „Po-

meranii” została zamieszczona re-

cenzja mojej książki „Heringowie”

pióra Tomasza Rembalskiego. Re-

cenzja ta bardzo mnie ucieszyła,

gdyż wielkim honorem dla mnie

jest samo zainteresowanie się tym

wydawnictwem przez pana Rem-

balskiego. Jednak po bliższym za-

poznaniu się z Jego tekstem stwier-

dziłem, że w kilku miejscach albo

niedokładnie przeczytał książkę,

albo poszedł mocno na skróty. I tak:

Mocno podkreślił, że jestem

ekonomistą, co miało zasugerować,

że nie mam pojęcia, o czym piszę.

Chcę poinformować, że ukończy-

łem również studia humanistyczne,

a genealogią interesuję się od daw-

na, w tym od 2005 roku obserwuję

działalność Pomorskiego Towarzy-

stwa Genealogicznego w internecie

(próba osobistego kontaktu z To-

warzystwem została przez nie po-

traktowana merkantylnie zamiast

instruktażowo, i się zniechęciłem),

czytałem również opublikowane

poradniki. Poza tym począwszy od

2007 r., współpracuję z Wielkopol-

skim Towarzystwem Genealogicz-

nym „Gniazdo”, którego materiały

są bardziej zrozumiałe dla ludzi.

W 2007 r. kierownik USC w Lipu-

szu udzieliła mi instruktażu, jak

zgodnie z prawem, to jest nie na-

pomerania luty 2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: