PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK (PNN) = PRZEWLEKŁA CHOROBA NEREK (PChN), CKD –chronic kidney disease
EPIDEMIOLOGIA, CZYNNIKI RYZYKA, OBJAWY, LECZENIE.
PIELĘGNOWANIE CHOREGO Z PNN.
Mgr Aleksandra Grzelewska
EPIDEMIOLOGIA
PNN jest chorobą, której rzeczywista częstość występowania w populacji jest bardzo trudna do oceny.
Wynika to z faktu, że zarówno sama PNN, jak i wiele chorób nerek będących jej przyczyną ma bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg.
Rzeczywista liczba chorych ????
CUKRZYCA + NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
EPIDEMIA przewlekłej choroby nerek !!!
EPIDEMIOLOGIA CD.
Najważniejszym zadaniem lekarzy rodzinnych i nefrologów jest wczesna identyfikacja chorych z chorobami nerek
Choruje cały organizm Leczenie niezwykle
drogie
Skutki dla chorego Koszty dla państwa
PROFILAKTYKA
Bardzo ważnym aspektem jest śmiertelność !!!!
Śmiertelność osób poniżej 30 rż, dializowanych jest porównywalna ze śmiertelnością osób po 80 rż bez PNN.
(Badanie Foley i wsp.)
Śmiertelność osób dializowanych wynosi 14,6% w ciągu roku.
q Programy na świecie – Singapur, Anglia,USA
q Polska – projekt POLNEF, wdrożony w 2004 roku – prof.B.Rutkowski, Gdańsk- realizowany w latach następnych –ZAKOŃCZONY W 2008.
Cele programu:
q Zwiększenie świadomości rosnącego występowania PChN
q Zapobieganie wystąpieniu PChN
q Wczesne wykrywanie
q Hamowanie progresji
q Odpowiednie leczenie
q Edukacja chorego i rodziny
Zalecenia PTN
CHORZY Z CUKRZYCĄ, NADCIŚNIENIEM TĘTNICZYM , KAMICĄ MOCZOWĄ, ORAZ RODZINY CHORYCH Z PNN’ , oraz osoby z otyłością
powinny 1 x w roku mieć wykonane:
Ø Badanie ogólne moczu
Ø Albuminuria w moczu
Ø Poziom kreatyniny w surowicy
Ø Wyliczenie eGFR
Ø USG układu moczowego
Rozpoznanie nie opiera się tylko na objawach, bo długo przebiega bezobjawowo – ale na podstawie wyliczeń eGFR - POWINNA TO BYĆ PROCEDURA w POZ !!!
DEFINICJA
PNN jest to wieloobjawowy zespół chorobowy powstały w wyniku nieodwracalnego zmniejszenia liczby czynnych nefronów, niszczonych przez różnorodne procesy chorobowe toczące się w miąższu nerek. Charakteryzuje się on postępującym niszczeniem wszystkich struktur nerek oraz stopniowym narastaniem niewydolności.
O PNN można mówić, kiedy GFR spadnie poniżej 60 ml/min i utrzymuje się przez co najmniej 3 miesiące.
PChN- charakteryzuje się uszkodzeniem nerek, niezależnie od ich wydolności i jest pojęciem szerszym niż PNN.
Przewlekła choroba nerek –PChN-to stan w którym spełnione jest co najmniej jedno z następujących kryteriów:
Uszkodzenie nerek utrzymujące się > 3 miesiące (strukturalne lub czynnościowe nieprawidłowości nerek, z prawidłowym lub zmniejszonym GFR) = nieprawidłowości morfologiczne, lub nieprawidłowości w badaniach krwi/ moczu/ obrazowych
GFR < 60 ml/min przez > niż 3 mies ,z uszkodzeniem nerek lub bez
Obecnie coraz rzadziej używa się określenia „przewlekła niewydolność nerek”
KLASYFIKACJA PChN
PRZYCZYNY
* NEFROPATIA CUKRZYCOWA
* NEFROPATIA NADCIŚNIENIOWA
* KŁĘBUSZKOWE ZAPALENIA NEREK
* ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK
* WIELOTORBIELOWATOŚĆ NEREK
* CHOROBY TKANKI ŁACZNEJ – TOCZEŃ. RZS
* PRZEBYCIE ONN
Objawy kliniczne
* Wielomocz wyrównawczy, nykturia
* Wzmożone pragnienie
* Nadciśnienie i jego objawy
* Niedokrwistość (tachykardia, zmęczenie, bladość )
* Obrzęki – powiek, twarzy, uogólnione
* Zaburzenia miesiączkowania
* Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
* Suchość skóry, świąd, skłonność do zadrapań
* „szron mocznicowy” –bardzo dużo mocznika w osoczu
* Osteodystrofia mocznicowa- bóle kości, złamania, urazy
* Nadczynność przytarczyc, niedobór wit. D
* Nietolerancja glukozy
* Zaburzenia rytmu, niewydolność serca, przerost lewej komory
Objawy kliniczne cd.
* Obrzęk płuc „fluid lungs”
* Oddech kwasiczy Kussmaula
* Zaburzenia odporności, skłonność do zakażeń, nowotworów
* Zaburzenia pamięci, koncentracji, bezsenność
* Encefalopatia mocznicowa – otępienie, śpiączka
* Polineuropatia mocznicowa – „palenie stóp”, przeczulica, „zespół niespokojnych nóg” –restless legs syndrome
* Spadek masy ciała
* Brak apetytu, niedożywienie, nudności i wymioty
* Mocznicowy zapach z ust
* Zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienia z przew. Pokarm.
* Wielomocz, potem oliguria i anuria
* Wyniszczenie
* depresja
LECZENIE
* DIETA – bardzo istotna i niedoceniana !!!(ograniczenia potasu, fosforu, sodu, białka , dostarczanie wapnia)
* LEKI – kilka grup leków, hamują progresję PNN
• preparaty wapnia – węglan wapnia, Renagel,Fosrenol
• leki przeciwnadciśnieniowe – IKA, sartany
• Leki moczopędne –Furosemid
• Żywice jonowymienne –Calcium Resonium,ResoniumA
• Preparaty żelaza – p.o; i.v –Ferrum Lek, Hemofer
• Witamina D3 i jej pochodne – alfakalcidol
• EPO- podawana podskórnie, uczy pielęgniarka !
LECZENIE CD.
* Wyrównywanie zaburzeń wodno – elektrolitowych
* Zaprzestanie palenia
* Zwalczanie nadczynności przytarczyc – cinakalcet
* Szczepienia przeciwko WZW B –obowiązkowo, przeciwko grypie i pneumokokom –wg. decyzji nefrologa
* DIALIZOTERAPIA
* PRZESZCZEP NERKI – najlepiej „wyprzedzający”- przeszczep pre-emptive
PIELĘGNOWANIE W PChN
* WSPIERANIE PSYCHICZNE !!!
* Nadzorowanie ilości podawanych płynów –prowadzenie DBP, wliczamy też zupy, galaretki.
* Ograniczenia płynowe- ilość wg IKZ, obowiązuje zasada –ilość wydalanego moczu+ 500 lub 1000 ml /dobę (w stadium zaawansowanym)
* Pomiary ciśnienia -należy nauczyć chorego i rodzinę techniki (szczególnie przy podawaniu EPO), zakłada się dzienniczek chorego z PNN
* Pomiary masy ciała
* Łagodzenie uczucia pragnienia – kostki lodu, plasterek ananasa ,landrynki, gumy do żucia, podawanie płynów – odpowiednie filiżanki lub kubki –zanim rozpoczną się dializy- pacjent musi poznać metody
* Założenie cewnika do pęcherza moczowego (obecnie unika się niepotrzebnych cewnikowań, ze względu na wysokie ryzyko zakażeń, oraz upośledzenie diurezy)
* Stosowanie zasad oszczędzania naczyń i ich nakłuwania – w celu ochrony naczyń przed wytworzeniem przetoki tętniczo – żylnej do dializ
Zniszczone naczynia = problemy z wytworzeniem przetoki !!!!
PIELĘGNOWANIE CD.
PIELĘGNOWANIE CD
Pielęgnowanie cd
NIE MOŻNA EDUKOWAĆ DOPIERO PODCZAS PIERWSZEJ HEMODIALIZY
Przygotowanie do dializ
HEMODIALIZA
PRZETOKA TĘTNICZO –ŻYLNA
4-6 TYGODNI PRZED ROZPOCZĘCIEM LECZENIA
TRENING PRZETOKI
DIALIZA OTRZEWNOWA
WSZCZEPIENIE CEWNIKA TENCKHOFFA
NAUKA, EGZAMIN
Aparat do hemodializy
Cewnik do dializy otrzewnowej
Cykler do automatycznej dializy otrzewnowej
August_z_cukierkami