Samobójstwo.doc

Samobójstwo –

przyczyny natury

spoecznej i aspekt

psychologiczny

Autorzy:

Magorzata Szymczak

Magdalena Tworek

Rafa Kdzierski

Marcin Krzyaniak

Szymon Kandulski

Samobójstwo – przyczyny natury spoecznej i aspekt psychologiczny

„Samobójstwo nie jest kwesti wyboru, nastpuje, gdy cierpienie przekracza

siy do walki z nim.”

Samobójstwo – to rezygnacja czowieka z ycia. To najtragiczniejszy przejaw dezintegracji

spoecznej i osobowociowej. Samobójstwo jest zjawiskiem budzcym wiele kontrowersji i

emocji. Stanowi przedmiot zainteresowania pedagogów, psychologów, psychiatrów, lekarzy,

kryminologów, socjologów, teologów oraz filozofów. Jest aktem woli sprzecznym z

podstawowym, pierwszym prawem biologicznym, wynikajcym z popdu samozachowawczego,

czyli prawem zachowania ycia. Decyzja o samobójstwie niezalenie czy wynika z trudnej sytuacji

yciowej, czy z choroby psychicznej, jest aktem woli podejmowanym w ramach wiadomoci

ycia, a nie mierci.

Motywacj samobójstwa charakteryzuje wiadomo i dobrowolno podjcia decyzji pozbawienia

siycia. Dobiera si wtedy takie rodki i takie okolicznoci, które warunkuj powodzenie takiego

czynu.

„mier nie dotyka nas wcale, albowiem póki jestemy, nie ma mierci, a odkd jest mier,

nie ma nas” Epikur

Na przestrzeni wieków pogldy na samobójstwo byy dosy zrónicowane. W spoeczestwach

pierwotnych akt samobójczy dawa oskaronemu czowiekowi moliwo rozwizania swoich

problemów i zarazem rehabilitacji. Arystoteles samobójstwo potpia, Epikur twierdzi, e

"czowiek moe podj decyzj ucieczki od ycia, jeeli przestao go ono cieszy i interesowa".

Prawo greckie traktowao samobójstwo jako przestpstwo zagroone sankcj prawn. W

spoeczestwie rzymskim dopuszczano zachowania autodestrukcyjne w negatywnych sytuacjach

jednostkowych. w. Augustyn - rzecznik stanowiska Kocioa - potpia samobójstw, poniewa V

przykazanie mówi: Nie zabijaj!, a zabi siebie, to zabi czowieka a zatem samobójstwo jest

zabójstwem". Koció katolicki zajmowa stanowisko negatywne widzc w tym moralny upadek.

W Indiach tradycj sta si rytua samo spalenia wdowy na wspólnym stosie ze zwokami ma

znany pod nazw SATI. W Japonii pojcie honoru motywowao do podjcia aktu zwanego

SEPPUKU tj. harakiri polegajcego na rozciciu sobie brzucha.

To jedne z wielu przykadów historycznych myli i czynów samobójczych. Istniao i istniej nadal

bardzo wiele przyczyn czynów autodestrukcyjnych wane jest jednak, i kade samobójstwo jest

dziaaniem w ogromnym stopniu agresywnym. Agresja jako zachowanie jest wyuczona spoecznie,

moe by wynikiem przykrych dowiadcze osoby lub przewidywanych korzyci. Wspóczesny

czowiek yje w warunkach sprzyjajcych stresom. Psychika osoby zagroonej samobójstwem

podobna jest do zbiornika przelewajcego si z dwóch powodów, po pierwsze zbyt duy jest

dopyw agresji, a po drugie nie ma swobodnego odpywu. Wikszo zamachów samobójczych to

nieudane próby i dua cz motywów ma wyranie manipulacyjny charakter w stosunku do

otoczenia. Jednak, mimo, i agresja samobójcy kieruje si przeciw niemu samemu to jej celem s

inni ludzie. Zwizek agresji z samobójstwem przebiega w wielu paszczyznach, decyduje tu wiele

czynników takich jak uwarunkowania spoeczne, kulturowe, cechy osobowociowe sprawców,

sposób dokonania zamachu, ilo prób samobójczych.

Wyrónia si cztery podstawowe rodzaje samobójstw:

1. samobójstwo egoistyczne – bce wynikiem zbyt sabej integracji jednostki z grup i

spoecznoci;

2. samobójstwo altruistyczne - bce skutkiem zbyt silnej integracji ze rodowiskiem,

zbyt silnej identyfikacji z celami, interesami i oczekiwaniami grupy, zbyt daleko

posunitej socjalizacji;

3. samobójstwo anoniczne – bce przejawem zakócenia adu spoecznego,

wskanikiem jego rozregulowania, sytuacji, w której zachowania jednostki s w zbyt

maym stopniu kontrolowane i stymulowane przez spoeczestwo; sytuacja

dezintegracji spoecznej, której efektem, a tym samym wskanikiem, jest m.in.

zwikszona liczba samobójstw;

4. samobójstwo fatalistyczne – zwizane z sytuacj jednostkow. Jest to samobójstwo

jednostki, która znajduje si w sytuacji tragicznej (np. winiowie obozów pracy

podczas II wojny wiatowej)

Aspekt psychologiczny samobójstw

1. Depresja

W duym procencie samobójstwa s zwizane z zaburzeniami psychicznymi. Najczciej

popeniaj samobójstwo osoby chore na depresji, schizofreni i alkoholizm. Samobójstwo chorego

z depresj wydaje si wydarzeniem, które zwaszcza dla znajcego chorobowe przeycia pacjenta,

w sposób oczywisty i zrozumiay wynika z faktu istnienia depresji. Takie przejawy depresyjnego

obrazu mylenia, jak: pesymizm, negatywna ocena przyszci, poczucie beznadziejnoci, winy,

przekonanie o istnieniu sytuacji bez wyjcia i niemonoci uzyskania pomocy, wydaj si

dostatecznym motywem do wyboru samobójstwa jako sposobu rozwizania beznadziejnej sytuacji.

Przyczyny samobójstw chorych z depresj okazuj si bardziej zone, ni mona sdzi na

podstawie powierzchownej oceny.

Wykazano, e nastpujce elementy zespou depresyjnego id czsto w parze z silnie wyraonymi

tendencjami samobójczymi:

due nasilenie lku, idce w parze z zaburzeniami snu, niekiedy cakowit bezsennoci,

poczucie beznadziejnoci, sytuacji bez wyjcia, niemonoci uzyskania pomocy ze strony

najbliszych, przekonanie o nieuleczalnoci, obecnoci cikich chorób, urojenia

nihilistyczne,

poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu si cikich grzechów, przestpstw, denie do

poniesienia kary,

nastrój dysforyczny

dolegliwoci typu bólowego i przewleke schorzenia somatyczne,

uporczywe zaburzenia snu.

Zaburzenia snu, zwaszcza cakowita bezsenno i narastanie objawów psychopatologicznych w

godzinach porannych (w tym lku, niepokoju), s jedn z przyczyn duej liczby samobójstw

dokonywanych noc oraz we wczesnych godzinach porannych.

Zdarza si, e chory decyduje si na poszerzenie liczby osób, w stosunku do których mier wydaje

mu si jedynym i najlepszym rozwizaniem. Dotyczy to zwykle osób najbliszych, z którymi

pozostaje w bliskim zwizku emocjonalnym. Motywy takiego rozszerzonego samobójstwa wi

si z deniem do uchronienia najbliszych przed nieszczciem, cierpieniem i sytuacj bez

wyjcia, w której - w ocenie pacjenta - znaleli si najblisi.

Ponowna konfrontacja chorego ze rodowiskiem i wszystkimi problemami ycia codziennego,

zwaszcza gdy znajduje si wci w subdepresji, moe by przyczyn nawrotu tendencji

samobójczych. Okres poprawy lub remisji u niektórych osób moe by wic etapem bardziej

niebezpiecznym ni gboka depresja. Równie due znaczenie w tym okresie maj, przetrwae i

przewlekle utrzymujce si, niezbyt nasilone zaburzenia nastroju, napdu oraz snu. Stan taki wie

si ze znacznymi zaburzeniami adaptacji do warunków rodowiskowych i nieprawidowymi

reakcjami na stres. Narastajce trudnoci w wykonywaniu obowizków zawodowych, trudnoci

materialne, konflikty w yciu rodzinnym mogatwo prowadzi do dekompensacji emocjonalnej i

ujemnego bilansu.

W badaniach nad zaburzeniami psychicznymi wykorzystuje si skal depresji Beck’a:

Skala Depresji Becka (BDI)

Skala skada si z 21 punktów ocenianych, wg intensywnoci objawów, od 0 do 3. Z kadego

punktu badany powinien wybra jedn odpowied, która jego zdaniem, w najlepszy sposób opisuje

jego stan we wskazanym okresie (zanim lekarz poprosi chorego o wypenienie skali powinien

sprecyzowa, jakiego okresu maj dotyczy odpowiedzi - miesica, tygodnia czy ostatniej doby).

Wybranie odpowiedzi 0 - 0 punktów, odpowiedzi 1 - 1 punkt itd. Wyniki na dole strony.

(Wypenia pacjent)

A. 0. Nie jestem smutny ani przygnbiony.

1. Odczuwam czsto smutek, przygnbienie.

2. Przeywam stale smutek, przygnbienie i nie mog uwolni si od tych prze.

3. Jestem stale tak smutny i nieszczliwy, e jest to nie do wytrzymania.

B. 0. Nie przejmuj si zbytnio przyszci.

1. Czsto martwi si o przysz.

2. Obawiam si, e w przyszci nic dobrego mnie nie czeka.

3. Czuj, e przysz jest beznadziejna i nic tego nie zmieni.

C. 0. Sdz, e nie popeniam wikszych zaniedba.

1. Sdz, e czyni wicej zaniedba ni inni.

2. Kiedy spogldam na to co robiem, widz mnóstwo bdów i zaniedba.

3. Jestem zupenie niewydolny i wszystko robile.

D. 0. To co robi sprawia mi przyjemno.

1. Nie cieszy mnie to co robi.

2. Nic mi teraz nie daje prawdziwego zadowolenia.

3. Nie potrafi przeywa zadowolenia i przyjemnoci i wszystko mnie nuy.

E. 0. Nie czuj si winnym ani wobec siebie, ani wobec innych.

1. Do czsto miewam wyrzuty sumienia.

2. Czsto czuj, e zawiniem.

3. Stale czuj si winnym.

F. 0. Sdz, e nie zasuguj na kar.

1. Sdz, e zasuguj na kar.

2. Spodziewam si ukarania.

3. Wiem, e jestem karany (lub ukarany).

G. 0. Jestem z siebie zadowolony.

1. Nie jestem z siebie zadowolony.

2. Czuj do siebie niech.

3. Nienawidz siebie.

H. 0. Nie czuj si gorszy od innych ludzi.

1. Zarzucam sobie, e jestem nieudolny i popeniam bdy.

2. Stale potpiam siebie za popenione bdy.

3. Wini siebie za wszystko zo, które istnieje.

I. 0. Nie my o odebraniu sobie ycia.

1. My o samobójstwie - ale nie mógbym tego dokona.

2. Pragn odebra sobie ycie. .

3. Popeni samobójstwo, jak bdzie odpowiednia sposobno.

J. 0. Nie pacz czciej ni zwykle.

1. Pacz czciej ni dawniej .

2. Cigle chce mi si paka.

3. Chciabym paka, lecz nie jestem w stanie.

K. 0. Nie jestem bardziej podenerwowany ni dawniej.

1. Jestem bardziej nerwowy i przykry ni dawniej.

2. Jestem stale zdenerwowany lub rozdraniony.

3. Wszystko co dawniej mnie dranio, stao si obojtne.

L. 0. Ludzie interesuj mnie jak dawniej.

1. Interesuj si ludmi mniej ni dawniej.

2. Utraciem wikszo zainteresowa innymi ludmi.

3. Utraciem wszelkie zainteresowania innymi ludmi.

M. 0. Decyzj podejmujatwo, tak jak dawniej.

1. Czciej ni kiedy odwlekam podjcie decyzji.

2. Mam duo trudnoci z podjciem decyzji.

3. Nie jestem w stanie podjadnej decyzji.

N. 0. Sdz, e wygldam nie gorzej ni dawniej.

1. Martwi si tym, e wygldam staro i nie atrakcyjnie.

2. Czuj, e wygldam coraz gorzej.

3. Jestem przekonany, e wygldam okropnie i odpychajco.

O. 0. Mog pracowa jak dawniej.

1. Z trudem rozpoczynam ka czynno.

2. Z wielkim wysikiem zmuszam si do zrobienia czegokolwiek.

3. Nie jestem w stanie nic robi.

P. 0. Sypiam dobrze, jak zwykle.

1. Sypiam gorzej ni dawniej.

2. Rano budz si 1-2 godzin za wczenie i trudno jest mi ponownie usn.

3. Budz si kilka godzin za wczenie i nie mog usn.

Q. 0. Nie mcz ...