ODCZYNY POPRZETOCZENIOWE

1. Odczyny wczesne:

·         występują już w czasie przetaczania

·         najcięższe odczyny zwykle rozwijają się najgwałtowniej

·         dlatego w ciągu pierwszych 5 minut przetaczania obowiązuje ścisły nadzór (próba biologiczna)

2. Odczyny późne:

·         rozwijają się po zakończeniu przetaczania, nawet po kilkunastu dniach

·         bardzo rzadko nawet tak późny odczyn może stanowić zagrożenie dla życia pacjenta

3. Ostre odczyny poprzetoczeniowe:

·         ostre odczyny hemolityczne

·         odczyny gorączkowe

·         odczyny alergiczne

·         przeciążenie krążenia

·         pozasercowy obrzęk płuc

·         hemoliza nieimmunologiczna

·         posocznica bakteryjna

4. Ostry odczyn hemolityczny:

·         ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa – niezgodność w zakresie grup głównych

·         ostra hemoliza pozanaczyniowa – niezgodność w zakresie grup dalszych (układy Kidd JK, Duffy Fly, Kell K)

·         patofizjologia:

o       utworzenie kompleksów antygen – przeciwciało na powierzchni erytrocytów

o       aktywacja dopełniacza

o       hemoliza wewnątrznaczyniowa

o       hemoglobinemia i hemoglobinuria

o       aktywacja układu krzepnięcia – wykrzepianie wewnątrznaczyniowe

o       uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i katecholamin

·         objawy kliniczne:

o       gorączka i dreszcze

o       niepokój

o       duszność

o       bóle w piersiach i lędźwiach

o       DIC

o       wstrząs

o       ostra niewydolność nerek

·         postępowanie:

o       przerwać transfuzję

o       leczyć niewydolność krążenia:

ü      infuzje

ü      katecholaminy

o       leczyć niewydolność oddechową:

ü      tlenoterapia

ü      wspomaganie wentylacji

o       zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i leczyć go (antytrombina III, substytucja czynników krzepnięcia)

o       zapobiegać ONN (mannitol, furosemid, diureza 2ml/kg/h)

·         zapobieganie:

o       unikać błędów w dokumentacji

o       prawidłowa identyfikacja próbek krwi

o       identyfikacja biorcy (przetoczyć temu, czyją próbkę krwi krzyżowano)

5. Ostra hemoliza pozanaczyniowa:

·         gorączka

·         niedokrwistość

·         hiperbilirubinemia

·         ciężkie objawy - rzadko

6. Odczyny gorączkowe:

·         gorączka jako jeden z objawów odczynów hemolitycznych

·         izolowany odczyn gorączkowy – spowodowany przez przeciwciała przeciwko leukocytom i ewentualnym płytkom biorcy

·         podawać leki przeciwgorączkowe

·         stosować masę ubogoleukocytarną lub filtry leukocytarne do przetaczania

7. Odczyny alergiczne:

·         spowodowane przez przeciwciała przeciwko białkom osocza dawcy

·         zwykle tylko pokrzywka (świąd, rumień i bąble) – u 1 – 2 % biorców

·         rzadko ciężka ogólnoustrojowa reakcja alergiczna – wstrząs anafilaktyczny

·         postępowanie:

o       w pokrzywce – środki przeciwhistaminowe (jeżeli objawy ustąpią – można kontynuować przetaczanie)

o       gdy objawy ze strony układu oddechowego (obrzęk krtani, skurcz oskrzeli) lub krążenia – zatrzymać transfuzję, sterydy, adrenalina, ewentualnie roztwory koloidowe

·         zapobieganie:

o       pacjentowi z ciężkim odczynem alergicznym w wywiadzie przetaczamy tzw. krwinki płukane

8. Przeciążenie krążenia:

·         przetoczenie zbyt dużej objętości krwi

·         lub zbyt szybkie

·         zwykle przy wyrównywaniu przewlekłej anemii (pacjent z prawidłową objętością krwi i niedoborem hemoglobiny)

·         łatwiej u pacjentów z miokardiopatią

·         objawy:

o       nadciśnienie tętnicze

o       zaburzenia rytmu serca (ekstrasystolia komorowa)

o       duszność (obrzęk płuc)

·         postępowanie:

o       przewlekłą anemię wyrównywać powoli (1j ME / 4-6h) - nawet przez kilka dni

o       w razie ciężkiej duszności - krwioupust

9. Pozasercowy obrzęk płuc:

·         nie związany z przeciążeniem krążenia

·         spowodowany przez przeciwciała anty-HLA (leukoaglutyniny) biorcy przeciw leukocytom dawcy lub odwrotnie

·         może się zdarzyć po przetoczeniu ME lub FFP

10. Hemoliza nieimmunologiczna

·         roztwór hipotoniczny (glukoza 5%, aqua pro iniectione)

·         roztwory hipertoniczny (glukoza 40%, żywienie pozajelitowe) - przetaczane jednocześnie przez jeden cewnik naczyniowy

·         mechaniczne uszkodzenie krwinek (krążenie pozaustrojowe, rzadziej dializa pozaustrojowa)

·         nieprawidłowe przechowywanie (zamrożenie lub przegrzanie)

·         zakażenie bakteryjne

·         postępowanie:

o       rozpoznanie przyczyny

o       leczenie objawowe jak w hemolizie immunologicznej

11. Posocznica bakteryjna

·         bakterie namnażają się we krwi przechowywanej w zbyt wysokiej temperaturze

·         krew ogrzana do temperatury pokojowej kolonizuje się bardzo szybko

·         postępowanie:

o       przestrzegać zasad przechowywania

o       przestrzegać terminów przydatności preparatów

o       nie ogrzewać krwi przed przetoczeniem

o       w transfuzjach masywnych czy u pacjentów wychłodzonych stosować „Hot-Line”

o       w razie objawów bakteriemii – posiew krwi, antybiotykoterapia

12. Odczyny późne:

·         opóźniony odczyn hemolityczny

·         choroby zakaźne

·         trudności w kolejnym dobraniu krwi

·         choroba - przeszczep przeciw gospodarzowi

13. Opóźnione odczyny hemolityczne:

·         w przypadku immunizacji w przeszłości (zwykle poza układem ABO), gdy poziom przeciwciał obniży się poniżej progowego - próba krzyżowa będzie ujemna

·         ponowne przetoczenie wywoła odpowiedź amnestyczną po 3 – 10 dniach

·         przetoczone krwinki ulegają hemolizie pozanaczyniowej w śledzionie

14. Choroby zakaźne:

·         HCV (90%)

·         HBV

·         HIV

·         CMV

·         EBV

·         toksoplazmoza

·         malaria

·         kiła

·         bruceloza

·         gruźlica

·         przyczyny:

o       okno serologiczne - okres pomiędzy zakażeniem dawcy a pojawieniem się przeciwciał w jego krwi (w przypadku zapalenia wątroby typu C trwa to nawet kilka miesięcy)

o       powikłania poprzetoczeniowe potencjalnie śmiertelne

o       powikłania poprzetoczeniowe

o       zwykle bezobjawowa niedokrwistość, która nie wymaga przetoczenia

·         zapobieganie:

o       eliminacja dawców z grup ryzyka (narkomani, homoseksualiści)

o       rutynowe badania dawców

ü      fizykalne (objawy infekcji)

ü      laboratoryjne (cechy zapalenia wątroby)

ü      serologiczne

·         wiele przetoczeń dokonuje się zwyczajowo - np. gdy poziom Hb musi być większy niż 10 g/dl, nie decyduje o tym stan chorego

·         okazuje się, że większość chorych dobrze toleruje 7-8 g/l