LIST DO FILEMONA.pdf

William Barclay

LIST

DO FILEMONA

Poznań 2002

Tłumaczył: Krzysztof Bednarczyk

Wydanie poprzednie ukazało się nakładem

Wydawnictwa „Słowo Prawdy” w 1981 r.

Redakcja: Adam Ciorga

WSTĘP DO LISTU DO FILEMONA

Wyjątkowy List

Pod pewnym względem ten List do Filemona jest wyjątkowy wśród li-

stów Apostoła Pawła, jest to bowiem jedyny prywatny list Apostoła, jaki

posiadamy. Niewątpliwie Apostoł Paweł musiał napisać wiele listów pry-

watnych; niewątpliwie podzieliły one los wszystkich listów prywatnych,

mianowicie zostały niewątpliwie zniszczone, a z całej tej masy ocalał jako

jedyny List do Filomena. Więc niezależnie od piękna i wdzięku, jakim

List ten jest przeniknięty, posiada on szczególne znaczenie i budzi szcze-

gólne zainteresowanie jako jedyny prywatny list Apostoła Pawła.

Onezym – zbiegły niewolnik

Przebieg wydarzeń związanych z Listem można odtworzyć w dwu

wersjach. Przeważa prosta, bezpośrednia wersja, gdyż druga, zapropono-

wana przez E. J. Goodspeed’a jest może zbyt skomplikowana, romantycz-

na i dramatyczna. Rozpatrzmy najpierw wersję prostszą.

Onezym był zbiegłym niewolnikiem, najprawdopodobniej uwikłanym

w złodziejską aferę. „Jeśli ci wyrządził jakąś szkodę, albo jest ci coś wi-

nien, to mnie to przypisz, ja zapłacę” pisze Apostoł Paweł (w. 18-19). W

jakiś sposób udało się zbiegłemu Onezymowi dostać do Rzymu, aby zgu-

bić po sobie ślad w labiryncie ulic tego wielkiego miasta. Musiało jakoś

dojść do jego spotkania z Apostołem Pawłem, w wyniku czego Onezym

stał się chrześcijaninem, „dzieckiem” zrodzonym przez Apostoła Pawła w

więzieniu (w. 10).

Później musiało się coś wydarzyć, co wydobyło na światło przeszłość

Onezyma, a równocześnie uwolniło Apostoła Pawła od problemu prze-

chowywania zbiegłego niewolnika. Może było to związane z przybyciem

Epafrasa? Może Epafras rozpoznał w Onezymie niewolnika, którego spo-

tykał w Kolosach i cała sprawa się wydała? A może na widok Epafrasa w

Onezymie obudziło się sumienie nakłaniając go do przyznania się i wy-

czyszczenia niesławnej przeszłości?

Apostoł Paweł odsyła Onezyma

W okresie przebywania z Apostołem, Onezym stał mu się prawie nie-

zbędny tak, że chętnie zatrzymałby go przy sobie (w. 13), ale nie chce ni-

czego przedsiębrać bez zgody Filemona, Onezymowego pana (14). Odsy-

ła więc Onezyma z powrotem. Apostoł był sam najlepiej świadomy

ogromnego ryzyka, jakie podejmował, jeśli weźmiemy pod uwagę pozy-

cję niewolników. Przecież niewolnik nie był osobą, lecz żywym narzę-

dziem, a jego pan miał nad nim władzę życia i śmierci: „Może obciąć mu

uszy, albo zesłać na wieś do ciężkich robót na roli przy równoczesnym

skuciu łańcuchami. Może skazać go na porcję kijów, na chłostę, czy bi-

czowanie. Może wypalić mu piętno na czole, jeśli jest złodziejem, lub

zbiegiem, a jeśli okaże się niepoprawny, ukrzyżować go.” Pliniusz opisu-

je, jak Vediusz Pollio ukarał niewolnika, który niosąc kryształowe czary

przez podwórko upuścił jedną, i stłukł. Pollio rozkazał natychmiast wrzu-

cić niewolnika do sadzawki w środku podwórza, w której drapieżne mino-

gi rozszarpały go w kawałki. Podobnie Juwenaliusz opisuje panią, która

biła swoje służące dla kaprysu, i pana, który „rozkoszował się odgłosami

okrutnego biczowania bardziej, niż śpiewem syren”, który był nieszczęśli-

wy, jeśli nie miał okazji „wezwać oprawcy, aby gorącym żelazem napięt-

nował kogoś za przywłaszczenie ręcznika,” który „pasjonuje się dźwię-

kiem łańcuchów.” Niewolnik przez całe życie był zdany na łaskę kapry-

sów pana lub pani.

Sytuację pogarszała świadomość, że niewolników trzeba koniecznie

trzymać krótko. Było ich 60 milionów w imperium i stanowili stałe zagro-

żenie. Wprawdzie bunty można było stłumić, ale stwarzały one kłopoty.

Dlatego świadomie wyniszczano buntowniczych niewolników. W najlep-

szym wypadku zbiegłego niewolnika piętnowano przez wypalanie na czo-

le litery F, od słowa fugitivus, zbieg, a w najgorszym skazywano na ukrzy-

żowanie, czyli śmierć w najgorszych torturach. Apostoł Paweł był tego

wszystkiego świadomy, wiedział, że instytucja niewolnictwa tak zrosła się

ze światem starożytnym, że odesłanie Onezyma nawet do pana chrześci-

jańskiego było ryzykowne.

Apostoł odwołuje się do serca

W tej sytuacji Apostoł Paweł odwołuje się do serca Filemona wręcza-

jąc Onezymowi ten list. Onesimos znaczy po grecku użyteczny. Swego

czasu stał się bezużyteczny, ale teraz znów jest użyteczny (w. 11), jest

Onezymem nie tylko z nazwy, ale i w swej istocie. Może Filemon po to

stracił go chwilowo, aby odzyskać go na zawsze (w. 15)? Teraz Filemon

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: