William Shakespeare
„Burza”
osoby:
Alonso – król Neapolu
Sebastian – jego brat
Prospero – prawy książę Mediolanu
Antonio – jego brat, uzurpator, książę Mediolanu
Ferdynand – syn króla Neapolu
Gonzalo – uczciwy, stary doradca dworu
Adrian i Francisco – panowie
Kaliban – syn czarownicy Sycorax, dziki i szpetny niewolnik
Trinculo – wesołek
Stephano – pijany szafarz
Miranda – córka Prospera
Ariel – duch powietrzny
miejsce akcji: bezludna wyspa
AKT PIERWSZY:
SCENA PIERWSZA: burza, kłótnie na statku
SCENA DRUGA: rozmowa Mirandy i Prospera, ojciec opowiada córce o jej pochodzeniu, pojawia się Ariel, a następnie Kaliban; później zjawia się Ferdynand – Miranda się zakochuje
AKT DRUGI:
SCENA PIERWSZA: reszta rozbitków – spiski i knowania Antonia i Sebastiana
SCENA DRUGA: Kaliban, Trinculo i Stephano – zdradzieckie plany Kalibana
AKT TRZECI:
SCENA PIERWSZA: rozmowa Mirandy i Ferdynanda – Prospero wystawia Ferdynanda na próbę
SCENA DRUGA: dalsze knowania Stephano, Trinculo i Kalibana
SCENA TRZECIA: dalsze perypetie rozbitków
AKT CZWARTY:
SCENA PIERWSZA: Prospero obiecuje Ferdynandowi Mirandę, „przedstawienie” z udziałem duchów, postaci mitologicznych; Prospero i Ariel rozprawiają się z Kalibanem i jego towarzyszami
AKT PIĄTY:
SCENA PIERWSZA: Prospero spotyka rozbitków, wybacza zbrodnie, ujawnia swoją tożsamość, ukazuje Alonsowi Ferdynanda i Mirandę, nadchodzi bosman i majtkowie, następnie ukazuje Kalibana z towarzyszami – happy end
Burza (ang. The Tempest) - komedia Williama Shakespeare'a.
Burza jest jedną z ostatnich sztuk Szekspira, a zarazem jedyną, w której Szekspir zachował zasadę trzech jedności: czasu, miejsca i akcji. Przedstawione wydarzenia rozgrywają się w przeciągu kilku godzin na odległej wyspie.
W języku polskim Burza ukazała się m.in. w tłumaczeniach Stanisława Barańczaka i Macieja Słomczyńskiego.
Burza jest jedną z nielicznych sztuk tego autora, dla których nie da się jednoznacznie wskazać źródła. Mimo tego, niektórzy badacze wskazują na "The Decades of the New Worlde Or West India" (1555) i "Naufragium" Erazma z Rotterdamu jako prawdopodobne inspiracje do jej stworzenia.
Jeśli chodzi o styl, komedia ta opiera się na zasadach proponowanych przez włoską commedia dell'arte.
Pierwsze znane nam przedstawienie miało miejsce 1 listopada 1611 w Whitehall Palace w Londynie. Była to jedna z ośmiu sztuk Szekspira, które uświetniły uroczystości weselne Fryderyka V.
Publikacja miała miejsce w Pierwszym Folio w 1623 roku, gdzie jest zaliczona do komedii, rozpoczyna jednocześnie cały ich cykl. W 1746 roku jej tekst uległ modyfikacjom, aby mogła zostać wystawiona w Theatre Royal przy Drury Lane.
Magik Prospero, prawowity władca Mediolanu, zostaje - wraz z córką Mirandą - wygnany na 12 lat na wyspę, przez swojego zazdrosnego brata Antonia, któremu pomagał Alonso - książę Neapolu. Prospero zobaczył, jak Gonzalo w sekrecie umieścił na statku, którym mieli płynąć dodatkowe zaopatrzenie, takie jak książki czy rozmaitą żywność. Dzięki swoim magicznym zdolnościom Prospero może liczyć na pomoc ducha, Ariela, którego uratował z uwięzienia na drzewie, gdzie umieściła go przed laty wiedźma. Tenże chce wyswobodzić się od konieczności służby u czarodzieja, który ciągle nie wyraża na to zgody.
Caliban, syn wiedźmy, będący jedyną ludzką istotą na wyspie poza ojcem i jego córką uczy ich jak przeżyć na wyspie, ci zaś odwdzięczają się mu ucząc go ich języka i religii. Po próbie zgwałcenia dziewczyny przez Calibana czarownik uczynił z niego swojego niewolnika. Był to początek ich konfliktu, objawiającego się wzajemną niechęcią.
Dzięki zbiegowi okoliczności, w pobliżu wyspy, na której bohaterowie są osadzeni, przepływa statek, na którym płyną między innymi Antonio, Alonso, Gonzalo i Ferdinand, syn Alonsa oraz Sebastian, brat Alonsa. Ma miejsce tytułowa burza, która sprawia, że okręt ulega zniszczeniu. Prospero, dzięki zdolnościom magicznym, ratuje rozbitków od śmierci.
Następnie mają miejsce różnorodne wydarzenia. Podczas innego z nich Ariel wraz z dwoma pijakami ze statku urządza powstanie, skierowane przeciwko Prospero, które jednak szybko odpada. Innym jest próba doprowadzenia do ślubu Ferdinanda i Mirandy. Młodzi ludzie łatwo się w sobie zakochali, młodzieniec zaś stał się posłużny magikowi. Trzecim elementem fabuły jest plan obalenia Prospero autorstwa Sebastiana i Antonia, którego efektem miała by koronacja Sebastiana. W scenie finałowej spotykają się wszyscy główni bohaterowie. Czarodziej przebacza Alonso, wszyscy wracają szczęśliwie do Włoch. Na wyspie zostają tylko Ariel i Caliban, aby mogli zobaczyć, kto zostanie sukcesorem Prospera.
· Mozart planował napisanie opery, opartej na Burzy[1]. Stanowiła by interesujące odniesienie do innego jego dzieła, Czarodziejski flet.
· Sonata nr 17 Ludwiga van Beethovena według niektórych badaczy także jest oparta na Burzy, jest to jednak często poddawane w wątpliwość[2].
· Utwór muzyczny inspirowany tym utworem stworzył także Piotr Czajkowski.
· Fabuła tej komedii stanowiła inspirację dla twórców filmu science fiction Zakazana planeta.
· W jednym z odcinków serialu Star Trek: Następne Pokolenie pojawia się postać Prospero.
· Do Burzy odwołuje się Neil Gaiman w jednym z epizodów komiksu Sandman. Pokazany jest w nim proces powstawania sztuki, obiecanej przez Szekspira Władcy Snów.
pracowity.polon.uw