Metodyka pracy korekcyjno- kompensacyjnej,
Rewalidacja z terapią pedagogiczną- pytania egzaminacyjne
Zagadnienia szczegółowe
1. Najnowsza definicja dysleksji według Towarzystwa S. Ortona (1994)
Dysleksja – jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym, uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych; trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej, często oprócz trudności w czytaniu, dodatkowo pojawiają się poważne trudności w opanowywaniu czynności pisania i poprawnej pisowni.
2. Proszę wyjaśnić różnice między dysleksją rozwojową a nabytą.
Dysleksja rozwojowa to nazwa całego zespołu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, w uproszeniu zwanego dysleksją. Określenie „rozwojowa” oznacza, iż opisane trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej. Dysleksja nabyta to utrata już opanowanej umiejętności czytania, co zdarza się w wyniku urazu mózgu, np. po wypadku. Trudności o charakterze dyslektycznym są spowodowane zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.
3. Proszę wyjaśnić pojęcie: zajęcia korekcyjno- kompensacyjne oraz scharakteryzować podstawy ich organizacji.
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są formą pracy terapeutycznej z dziećmi, które mają trudności w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Koncentrują się na przezwyciężaniu trudności specyficznych, spowodowanych zaburzeniami funkcji percepcyjno-motorycznych. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne są przeznaczone dla uczniów, u których nieprawidłowości rozwojowe utrudniają opanowanie określonych umiejętności. Zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej. Liczba uczestników tych zajęć powinna wynosić od 2 do 5.
4. Proszę przedstawić tok metodyczny zajęć korekcyjno-kompensacyjnych.
5. Proszę zaprezentować model terapii dziecka z trudnościami w czytaniu i pisaniu
1.Działania skierowane na osobę z trudnościami (w ramach zajęć korekcyjno-kompensacyjnych).
a)psychoterapia
b)terapia pedagogiczna:
-usprawnianie funkcji
-usprawnianie umiejętności czytania i pisania
2.Działania skierowane na środowisko rodzinne (w ramach indywidualnych i grupowych spotkań z rodzicami).
6. Wyjaśnij pojecie: hiperdysleksja
Terminem tym określa się trudności w czytaniu ze zrozumieniem. Oznacza to, że czytający dobrze opanował samą technikę czytania, ale słabo rozumie treść czytanego tekstu.
7. Proszę wymienić zasady terapii pedagogicznej.
1.Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego.
2.Zasada powolnego stopniowania trudności.
3.Zasada korekcji zaburzeń, ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności.
4.Zasada kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych.
5.Zasada systematyczności.
6.Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego.
7.Zasada wczesnej interwencji.
8.Zasada trójtorowego oddziaływania terapeutycznego (związek terapeutyczny, osobowość terapeuty, atmosfera zajęć).
8. Specyficzne a niespecyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.
Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, których przyczyną są zaburzenia funkcji percepcyjno-motorycznych, przy prawidłowym rozwoju intelektualnym, jednak przy jednoczesnym wykluczeniu zaniedbań środowiskowych i braków dydaktycznych. Specyficzne trudności w nauce dotyczą trudności w nabywaniu podstawowych umiejętności szkolnych: czytania, pisania i liczenia. Przejawiają się głównie w postaci dysleksji, dysgrafii, dysortografii i dyskalkulii.
Niespecyficzne trudności w nauce występują gdy są wynikiem:
1.Obniżonych możliwości intelektualnych (inteligencja niższa niż przeciętna lub niepełnosprawność umysłowa)
2.Zaniedbania środowiskowego
3.chorób związanych z organicznym uszkodzeniem mózgu, poważnymi wadami słuchu i wzroku
4.niewłaściwego lub niewystarczającego treningu nauczania
Do specyficznych trudności w pisaniu nie zalicza się tych, które uwarunkowane są:
-opóźnieniem rozwoju umysłowego
-zaniedbaniem środowiskowym
-błędami dydaktycznymi
-wadami wzroku i słuchu
-brakiem motywacji do nauki
9. Jaki jest cel terapii pedagogicznej?
Celem nadrzędnym terapii pedagogicznej jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom z utrudnieniami rozwojowymi, rozwoju na miarę ich możliwości. Celem operacyjnym terapii pedagogicznej jest stymulowanie rozwoju funkcji psychomotorycznych, wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach uczniów, eliminowanie niepowodzeń szkolnych oraz ich emocjonalnych i społecznych konsekwencji. Zbiór celów operacyjnych jest programem terapii.
10. Proszę wyjaśnić, u których dzieci istnieje największe prawdopodobieństwo ryzyka dysleksji?
Objawy występujące u dzieci zagrożonych dysleksją można zaobserwować w niemowlęctwie. Jeżeli dziecko nie raczkowało, może mieć w przyszłości trudności w czytaniu. Raczkowanie to naprzemienna stymulacja lewej i prawej półkuli mózgu, a do czytania potrzebne są obie. Obarczone ryzykiem dysleksji są też dzieci z opóźnionym rozwojem ruchowym, mało sprawne i ze słabą koordynacją ruchową w zabawach.
Ryzyko dysleksji jest najbardziej prawdopodobne u dzieci:
1.pochodzących z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i skomplikowanego porodu – są to dzieci urodzone przedwcześnie, w zamartwicy, z niską wagą urodzeniową, w złym stanie fizycznym (w skali Apgar poniżej 6 pkt.)
2.obciążonych genetycznie – w rodzinie występuje dysleksja, opóźnienia w rozwoju mowy, leworęczność
3.u których można zaobserwować dysharmonie w rozwoju psychomotorycznym – tzn. występują u nich symptomy ryzyka dysleksji.
11. Proszę wyjaśnić pojęcie „percepcja wzrokowa” i wymienić błędy (w czytaniu i pisaniu) typowe dla dzieci z zaburzeniami aspektu kierunkowego percepcji wzrokowej.
· Podstawową funkcją percepcji wzrokowej jest wyodrębnienie i rozpoznanie obiektów fizycznych i ich lokalizacji w przestrzeni
· Pozostałe funkcje:
o Orientacja w przestrzeni (spostrzeganie odległości, powierzchni i ich nachylenia itp.)
o Spostrzeganie ruchu
o Spostrzeganie koloru i faktury, rozpoznawanie substancji
Dzieci z zaburzenia aspektu kierunkowego percepcji wzrokowej:
-mylą litery o podobnym kształcie, ale odmiennym kierunku i położeniu (inwersja statyczna) np. d-b g-p, m-w, n-u
-mają trudności z wizualnym różnicowaniem w wyrazie podobnych układów literowych, tj. ba-ab, da-ad
-przestawianie litery w wyrazie (inwersja dynamiczna) np. czyta kolare zamiast korale
-perseweracja litery, sylaby w wyrazie, np. korale: korare (postpozycja) albo kolale (antycypacja)
-niewłaściwe rozplanowanie wyrazów na stronie
-myślenie kierunku zapisu wyrazów
-opuszczanie „rządków” w tekście w czasie czytania i pisania.
12. Proszę wymienić błędy ( w czytaniu i pisaniu) typowe dla dzieci z globalnymi zaburzeniami percepcji wzrokowej.
-mają trudności w całościowym ujmowaniu liter o podobnej strukturze graficznej, tj. a-o, m-n, l-t, E-F
-mylą zazwyczaj wyrazy o podobnym obrazie wizualnym, tj. rak-rok, długi-drugi
-opuszczają drobne elementy graficzne, znaki interpunkcyjne
-nie zauważają poszczególnych liter w wyrazach, w których występuje zbieg kilku spółgłosek, np. zamiast kratka czytają krata, zamiast furtka – fura
-nie respektują dużych liter na początku zdania
13. Na jakich przedmiotach nauczania ujawniają się trudności dzieci z zaburzoną analizą i syntezą wzrokową?
14. Proszę scharakteryzować rysunki dzieci z zaburzoną percepcją wzrokową.
Niski poziom analizy i syntezy wzrokowej jest przyczyną ogólnego zubożenia rysunku. Dziecko ogranicza się do rysowania obiektów ważnych dla zrealizowania tematu, nie uwzględniając szczegółów, nie wprowadzając elementów dodatkowych. Brak jest widocznych związków między przedmiotami tworzącymi scenę, wydają się jedynie być obok siebie. Dzieci z zakłóceniami w obrębie funkcji wzrokowej odznaczają się małą pomysłowością w rysowaniu tematów dowolnych. Lubią natomiast odwzorowywać jakiś przedmiot, rysować po linii, zamalowywać kontury obrazków, gdyż rezultat tych czynności jest znacznie bardziej efektywny i sprawia dzieciom większe zadowolenie.
15. Proszę zaproponować przykładowe ćwiczenia dla dziecka z zaburzoną analizą i syntezą wzrokową.
-dobieranie par wśród przedmiotów lub obrazków
-wyodrębnianie różnic pomiędzy obrazkami
-układanie całości obrazka z kilku części
-uzupełnianie niekompletnych figur
-wyszukiwanie ukrytych figur lub liter na obrazkach
-segregowanie figur wg podanej cechy (kształt, kolor, wielkość)
-zabawy i gry kartami logicznymi
-układanie domina graficznego
16. Jakich czynności wymaga od dziecka proces pisania?
Umiejętność pisania wymaga wielu złożonych i harmonijnie współdziałających elementów strukturalnych i funkcjonalnych układu nerwowego, a w szczególności sprawności analizatorów wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego. Proces pisania to spostrzeganie oraz zapamiętywanie obrazu graficznego liter, rozpoznawanie dźwięków wchodzących w skład wyrazu, podporządkowywanie im odpowiednich znaków graficznych, zapisywanie ich w należytej kolejności , a także sprawna ręka.
Prawidłowy proces rozwoju pisma wymaga ścisłego przestrzegania kolejności form ćwiczeń: odwzorowywania, przepisywania, pisania z pamięci, pisania objaśniającego ze słuchu i pisania samodzielnego.
17. Proszę wymienić formy zaburzeń rozwoju ruchowego, które odbijają się ujemnie na procesie czytania i pisania.
-obniżenie sprawności manualnej – zbyt mała precyzja ruchów dłoni i palców powoduje wolne temp wykonywania czynności, rzutuje na technikę i estetyczny wygląd pisma; często współwystępuje zaburzenie tzw. melodii kinetycznej, które uniemożliwia harmonijne, zautomatyzowane pisanie.
-zaburzenie napięcia mięśniowego, tzw. tonusu – ruchy dziecka są sztywne, napięte, pozbawione naturalnej swobody i miękkości, co wpływa niekorzystnie na czynności manualno -graficzne dziecka
-synkinezje (współruchy) – dodatkowe, zbędne ruchy, dezorganizujące wykonywaną czynność
18. Proszę wyjaśnić, czym są synkinezje?
Synkinezje (współruchy) określa się zazwyczaj jako udział w określonym ruchu tych mięśni, które w danym ruchu nie powinny brać w ogóle udziału, np. grymas twarzy, wysunięty język, ruchy nóg, tułowia, zbędne dodatkowe ruchy ramienia towarzyszące ruchom dłoni, silne ruchy mięśni towarzyszące ruchom rąk; są to dodatkowe, zbędne ruchy, dezorganizujące wykonywaną czynność.
19. Proszę scharakteryzować pismo dziecka z zaburzoną melodią kinetyczną.
U dzieci, które mają zaburzoną tzw. melodię kinetyczną, występują trudności w zespoleniu pojedynczych aktów ruchowych w jedną harmonijną całość. Dziecko umie nakreślić kreskę czy kółko, ale nie umie ich połączyć jednym pociągnięciem długopisu. Pismo tych dzieci przypomina druk, może być ono nawet estetyczne i równe, ale pisanie przebiega bardzo wolno.
20. Na jakich przedmiotach nauczania ujawniają się trudności dzieci z obniżoną sprawnością manualną?
21. Proszę zaproponować przykłady ćwiczeń adresowanych do dzieci z obniżoną sprawnością manualną.
-rysowanie szlaczków
-odrysowywanie
-pisanie po „śladzie”
-robienie liter z drutu
-obrysowywanie konturów
-wycinanie liter z makulatury
-pisanie liter drukowanych, a obok pisanych
-kopiowanie całych wzorów
-obrysowywanie liter
22. Proszę wymienić modele lateralizacji uwzględniając podział na prawidłowe i nieprawidłowe.
23. Proszę scharakteryzować błędy popełniane podczas pisania ze słuchu przez dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej
Pisanie ze słuchu jest dla dzieci z zaburzeniami analizy i syntezy słuchowej szczególną okazją do zaprezentowania licznych kategorii błędów. Do najczęściej spotykanych należą:
-wadliwe wyodrębnianie wyrazów w zdaniach, łączenie przyimków z rzeczownikami, np. wszkole, napolu
-opuszczanie wyrazów, sylab, liter
-dodawanie liter, sylab
-opuszczanie końcówek przy zabiegu dwóch spółgłosek np. spostrzeg zamiast spostrzegł
-zmiana końcówki w pisowni czasowników np. stanoł zamiast stanął
-zmiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne tam, gdzie w wymowie zachodzi asymilacja
W pisaniu ze słuchu duże trudności sprawia:
-zmiękczanie głosek 1-literowych i 2-literowych np. ć-ci, ń-ni
-różnicowanie pisowni j-i
-odróżnianie samogłosek nosowych od zespołów dźwiękowych, np. ą od on, om
24. Czym jest i w jaki sposób możemy badać słuch fonematyczny? Jakie są objawy jego zaburzeń?
Słuch fonematyczny oznacza umiejętność różnicowania najmniejszych elementów składowych wyrazu czyli fonemów np. a od o. Umiejętność ta umożliwia też różnicowanie wyrazów, które zbudowane są z fonemów danego języka. Jest umiejętnością utożsamiania różnych wymówień głoski.
25. Proszę wyjaśnić czym jest dysortografia.
To specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni. Termin pochodzi od przedrostka dys- oraz wyrazów: orthos – prawidłowy (j.grecki) i grapho – „piszę”, „rysuję” (j.grecki). Są to trudności w pisaniu przejawiające się popełnianiem różnego typu błędów: typowo ortograficznych, wynikających z nieprzestrzegania znanych uczniowi zasad pisowni, oraz błędów specyficznych, tj. mylenie liter (zastępowanie), opuszczanie, dodawanie i przestawianie liter i sylab, pisanie liter i cyfr zwierciadlanie. Dysortografię rozpoznajemy u uczniów o prawidłowym rozwoju umysłowym, w przypadkach, gdy trudności występują pomimo znajomości zasad pisowni, braku wad zmysłu i zaniedbania pedagogicznego, a spowodowane są zaburzeniami opisanych procesów poznawczych i ruchowych oraz ich współdziałania. Dysortografia należy do zespołu zaburzeń określanego jako „dysleksja rozwojowa”
26. Proszę wymienić i krótko omówić rodzaje błędów dysortograficznych.
27. Proszę wymienić, z jakich elementów składa się pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu [wg. E. Górniewicz]
28. Proszę wymienić elementy składające się na ocenę poziomu graficznego pisma w toku postępowania diagnostycznego.
- ręka, którą dziecko pisze;
- prawidłowe ułożenie ręki (palców, nadgarstka, ramienia);
- tonus mięśniowy;
- synkinezje;
- postawa podczas pisania;
...
Emerald_Green