Księga Habakuka. Przesłanie i przekład. Requirite in Libro Domini..pdf

Teresa Stanek

Księga Habakuka. Przesłanie i przekład.

Uznając za zaszczyt zaproszenie do współtworzenia Księgi Pamiątkowej ku czci Księdza Profesora Michała

Petera, na zawsze już związanego z jednym z najpiękniejszych pomników biblistyki polskiej jaką jest Biblia

Poznańska , chciałabym uczcić Jego pamięć własnym przekładem Księgi Habakuka , wraz z komentarzem

teologicznym. Proponowany przekład i komentarz opiera się wyłącznie i całkowicie na tekście masoreckim w

zakresie słownictwa, wokalizacji i podziału wiersza, a także analizuje strukturę literacką tekstu jako wyraz

przesłania teologicznego.

Egzegeza Księgi Habakuka oraz zagadnienia krytyki i historii tekstu zostały przedstawione w licznych

komentarzach, których tutaj nie będę omawiać 1 , natomiast proponuję spojrzenie skoncentrowane na przesłaniu.

Odczytany przeze mnie schemat kompozycji oraz przesłania teologicznego wynika z analizy tekstu

masoreckiego Księgi Habakuka w kontekście całej Biblii i odbiega od poglądów wyrażonych w

przywoływanych komentarzach.

Kompozycja Księgi

Księga Habakuka jest utworem poetyckim, dość jednorodnym w kompozycji. Składa się z trzech części, a w

każdej z nich powtarza się schemat: słowo proroka do Boga – odpowiedź Boga – „komentarz” proroka 2 . Autor

wypowiada swoje myśli i uczucia w pierwszej osobie, często w trybie rozkazującym, wplatając w tok

wypowiedzi wyrocznie, opisy, refleksję, pouczenia. Cechą Księgi jest emocjonalny styl, wyrażający się w

częstej zmianie czasu i adresata wypowiedzi oraz różnorodności form gramatycznych, przy zastosowaniu

kunsztownej frazy poetyckiej. Autor używa pojęć zaczerpniętych zarówno z doświadczenia życia codziennego

jak i z języka kultowego, przy czym wiele z nich należy do słów rzadko używanych. Taka struktura

gramatyczna wskazuje na trudność wypowiedzenia swoich myśli i ogromne natężenie uczuć. Płynność

wypowiedzi jest ciągle przerywana natłokiem nowych myśli i uczuć, co doskonale oddaje doświadczenie

ogromnego bólu i głębokiej wiary równocześnie. Prorok miota się pomiędzy rozpaczą płynącą z

doświadczenia i niezłomną nadzieją płynącą z potężnej wiary i miłości do Jahwe 3 .

Jednak pomimo tak silnego zabarwienia emocjonalnego, Księga nie ukazuje bliżej osoby autora (bohatera).

Jego postawa została wyrażona przez przeżycia i uczucia, które są skoncentrowane wokół konfrontacji dwu

rzeczywistości: ludzkiego grzechu i potęgi miłosiernego Boga. Już pierwsze zdanie zaznacza ów nie-osobisty

ton: czasownik został użyty w 3-ciej osobie, podczas gdy prorocy przekazujący wyrocznie zazwyczaj używają

1-szej osoby. O życiu i działalności proroka tekst nic nie mówi 4 , w związku z czym należy uznać, że proroctwo

zawiera się i wypełnia w ogłoszonym przesłaniu, a nie w życiu i doświadczeniach proroka 5 . Zarysowana w ten

sposób postać proroka nawiązuje do obrazu posłańca Bożego – kogoś, kto tak bardzo identyfikuje się z

głoszonym w imię Boga przesłaniem, że wobec każdego doświadczenia staje po stronie Boga i nawet w

1 Najważniejsze z nich: D. J. Clark, H. A. Hatton, A Translators Handbook on Nahum, Habakkuk, and Zephaniah . Unite Bible

Societies, NY 1989, s.68-139; L. Stachowiak, Wstęp do Starego Testamentu . Poznań 1990, s.332-334; J. J. M. Roberts, Nahum,

Habakuk, Zefaniah . Louisville 1991, s.81-158; Robinson, Habakuk 3 . Louisville 1991, R. L. Smith, Habakuk , w: Word Biblical

Commentary , Volume 32: Dallas 1984, T. Brzegowy, Prorocy Izraela . Tarnów 2003.

Częściej proponuje się schemat „liniowy”: lamentacja – wyrocznia – dziękczynienie (Brzegowy), The problem ... – God’s

annoucement ... – The resolution (Roberts). Księga często uważana jest za utwór o charakterze liturgicznym, a sam prorok za

świątynnego proroka kultowego.

3 Motyw ufności podkreśla Ks. w komentarzu do tłumaczenia w Biblii Poznańskiej . Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. W

przekładzie z języków oryginalnych ze wstępami i komentarzami . Ks. M.Peter i Ks. M.Wolniewicz (redaktorzy). Poznań 1984, t. III,

s.1281-1286.

4 Nie jest to wprawdzie anomalią wśród pism proroków mniejszych, z których wielu znanych jest jedynie z pojedynczego przesłania

przekazanego w imię Boga.

5 Np. niektóre doświadczenia z życia Jeremiasza, Ozeasza, Ezechiela czy innych, mają walor Słowa Bożego . Uważam, że rozważania

na temat jego osoby (czas działalności, pochodzenie, itp.) są czystą spekulacją i nie mają wartości teologicznej.

najbardziej dramatycznej sytuacji nie przestaje ufać Bogu, wierząc także w swoje osobiste zwycięstwo (Hbk

3,15-19).

W zakresie formy struktura Księgi Habakuka zdradza przemyślany kształt, zawierający walor interpretacyjny.

Nakładają się tu na siebie dwa sposoby wyrażania przesłania: liniowy, w zakresie rozwoju akcji w całej

Księdze oraz pedimental 6 , w zakresie konstrukcji przesłania w poszczególnych rozdziałach. Temat całości – od

obrazu ludzkiej niegodziwości, do Bożej interwencji – umieszczony został w doświadczeniu historycznym i

wraz z dziejami podlegający rozwojowi. Natomiast poszczególne rozdziały stanowią jakby samodzielne

jednostki o podobnej strukturze i własnym przesłaniu: każdy rozdział rozpoczyna się „słowem” proroka do

Jahwe 7 , po czym następuje „odpowiedź” Boga, a kończy „refleksją” proroka nad otrzymaną „wyrocznią”.

Koncentryczne kompozycje przynależą do stylu pisarstwa ludów starożytności, gdyż taka struktura ułatwiała

zapamiętywanie tekstu oraz pozwalała na podanie przesłania za pomocą figur retorycznych, umożliwiającą

interpretację na różnych płaszczyznach. Ta właściwość była wykorzystywana w pismach sakralnych różnych

ludów, a także chętnie stosowana przez pisarzy biblijnych. W przypadku omawianej Księgi taka struktura

pozwala na wyakcentowanie bezpośredniej wypowiedzi Boga. Stojące pomiędzy słowami proroka (modlitwa i

medytacja) Słowo Jahwe , uzyskuje nie tylko centralną pozycję w kompozycji tekstu, ale wobec człowieka

ukazuje się jednocześnie jako odpowiedź i wezwanie. W ten sposób autor (redaktor) uchwycił specyfikę myśli

biblijnej – Bóg Biblii współdziała z ludźmi we wszystkim i nie czyni dla ludzi niczego bez nich samych 8 .

Wprawdzie Jego interwencje często przekraczają ludzkie możliwości percepcji, ale wciąż mieszczą się w

obrębie zdolności do zrozumienia – Boże Prawo ustanawia zasadę interpretacyjną dla wydarzeń historycznych,

a człowiek może zrozumieć siebie i otaczający świat jedynie w świetle Bożego Słowa i z Jego łaski 9 .

Podział na rozdziały doskonale odpowiada trzem jednostkom kompozycji na płaszczyźnie przesłania całości

Księgi , przy zachowaniu struktury koncentrycznej wewnątrz każdego z nich:

- Rozdział I to panoramiczny obraz ziemi przesyconej okrucieństwem i cierpieniem. Autor, wychodząc z

doświadczenia ignorowania Prawa Bożego w jego własnym domu jakim jest Juda, ukazuje rozszerzanie

się tego faktu i jego tragiczne skutki, w postaci rozlewania się zła po całej ziemi ogarniętej wojną.

Fragment ten rozpoczyna się bolesnym wołaniem proroka Jakże długo o Jahwe wołałem ... (w. 2-4).

Stojące w centrum Słowo Jahwe , ukazujące najazd wroga jako karę za niewierność Izraela (w.5-11),

zostało przez proroka przyjęte ze zgodą, ale bez złudzeń co do jego „leczniczych” skutków. Prorok

zdaje się rozumieć, że serce ludzkie od młodości skłonne do złego (Rdz 8,21) i widząc bolesne skutki

takiej kary, odpowiada pełną bólu medytacją nad oglądanym światem (w.12-17).

- Rozdział II to wyrocznia Boga w formie napomnienia, skierowana bezpośrednio do ludzi

dopuszczających najbardziej karygodnych przestępstw – zachłanności, grabieży, mordu, deprawacji

bliźniego, bałwochwalstwa (w. 5-19). Napomnienia te, w formie gwałtownych oskarżeń, zostały ujęte

Jest to charakterystyczny dla świata starożytnego sposób przedstawiania hierarchii postaci lub motywów w dziele sztuki – w

centrum stoi najważniejsza postać lub motyw literacki, a po jej obydwu stronach postacie (motywy) flankujące. Stosowany zarówno

w architekturze, szczególnie w architrawie, jak i w literaturze. W tej konwencji zbudowana została także część narracji biblijnych.

Teoretyczne podstawy retoryki ludów starożytności oraz pism sakralnych innych kręgów kulturowych omawia: M. Douglas,

Leviticus as Literature . Oxford 1999, s.41-65. Oparte na tym schemacie kompozycje biblijne ukazuje m.in. M. Douglas, Leviticus

as Literature . Oxford 1999 oraz: In the Wilderness. The Doctrine of Defilement in the Book of Numbers . Oxford 2001; J. P.

Fokkelmann, Narrative Art in Genesis . Sheffield 1991; Art and Meaning. Rhetoric of Biblical Literature . (red. D. J. A. Clines i in.).

Sheffield 1982.

7 Co jest jakby odwróceniem tradycji prorockiej – oto słowo Jahwe do proroka ... ; por. Jr 1,4.11.13; 2,1; Ez 1,3; 3,1; Oz 1,1, itd.

Zazwyczaj inicjatywa wychodzi od Boga.

8 W religiach innych ludów starożytnego Bliskiego Wschodu należy raczej mówić o swoistej „konfrontacji” pomiędzy bogami a

ludźmi. W zakresie sprawy najważniejszej, jaką było podtrzymywanie kosmicznego ładu, interesy bogów i ludzi splatały się w jedno,

ale w zakresie spraw egzystencjalnych i codziennych – niekoniecznie. Por. H. Frankfort, Kingship and the Gods. A Study of

Ancient Near Eastern Religion as the Integration of Society and Nature . Chicago 1948, J. Finegan, Myth and Mystery. An

introductions to the Pagan Religions of the Biblical World . London 1989, Faith, Tradition and History. Old Testament

Historiography in its Near Eastern Context . (red. A. R. Millard i in.). Winona Lake 1994.

9 Ten motyw wydobywają liczne lamentacje , z Księgą o tym tytule na czele. Ich schemat jest zawsze podobny – doświadczenie

cierpienia (które wydaje się być pozbawionym sensu i nie do zniesienia) prowadzi człowieka do odkrycia swojego grzechu i

wyznania Bożej sprawiedliwości , pojętej jako płynąca z miłosierdzia Boga odnowa Przymierza.

w klamrę, którą stanowi: powołanie prorockie (w. 1-4) oraz proklamowanie Bożej chwały przez

proroka (w. 20). Zasada konstrukcyjna całego fragmentu odwołuje się do struktury ustanowienia

Przymierza (Wj 20): prorok wychodzi na miejsce wyniosłe , oczekując Bożego słowa; Bóg mówi,

polecając zapisać widzenie i wyryć je na tablicach , aby było czytelne dla przyszłych pokoleń; ze

świętego miejsca chwała Boża rozlewa się po całej ziemi. Proklamowane kolejno Biada... odpowiadają

(w odwrotnej kolejności) przykazaniom Dekalogu – obraz przestępstw prowadzi od zamachu na dobra

bliźnich do bałwochwalstwa, poprzez grzech najcięższy, jakim jest rozlewanie niewinnej krwi (to

oskarżenie powtórzone dwukrotnie: w. 8b i 17b).

- Rozdział III to obraz bezpośredniej, potężnej, radykalnej i zwycięskiej interwencji Boga 10 . Ma on formę

hymnu, ujętego w klamrę przez dwa, typowo psalmiczne, słowa: tOnoy:gi$ (w. 3,1) i ax"can:mal (w.3,19b),

oraz trzykrotne użycie słowa hfles , prawdopodobnie mającego znaczenie w recytatywie Psalmów.

Następująca po słowie proroka (w. 3,1-2) „wyrocznia” w tym Rozdziale została ujęta w opis wizji (w.

3-15) a „odpowiedź” proroka w formę modlitwy uwielbienia (w. 16-19a). Wizja ta, wyrażona za

pomocą mitycznego języka zaczerpniętego prawdopodobnie z opisów wojen Jahwe , ukazuje Boga

wkraczającego – ku zdumieniu całej przyrody – w ludzki świat, a celem tej interwencji jest ocalenie

pomazańca 11 . Ponieważ widzenie dotyczyło nieokreślonej przyszłości a postać pomazańca nie została

zdefiniowana, stąd oczekiwanie na spełnienie zostało radykalnie związane z wiarą. Ta wiara ujawniła

się w odpowiedzi proroka, wyrażającej niezłomną nadzieję w sytuacji doświadczania rozpadu całego

porządku świata 12 .

Taka struktura Księgi stanowi analogię do całościowego zamysłu przedstawienia Objawienia, ujawnionego

zarówno w pojedynczych epizodach dziejów zbawienia jak i całości Biblii – interwencja Boga przychodzi w

sytuacji po ludzku beznadziejnej i ustanawia nową rzeczywistość. Treść Księgi nawiązuje do obrazów

rozprzestrzeniania się grzechu i ignorowania Bożych napomnień, jako swoistego leitmotivu biblijnego,

zapowiadającego nadzwyczajną Bożą interwencję oraz ukazuje jej wypełnienie 13 . Motyw ten stanowi kanwę na

której w Biblii Hebrajskiej została zbudowana historia Izraela (od stworzenia świata do niewoli babilońskiej) i

czytelna jest zarówno w szerszych jednostkach: np. powołanie Abrahama na tle beznadziejnej sytuacji

ludzkości pogrążającej się w grzechu (Rdz 13 na tle Rdz 1-11); powołanie Mojżesza na tle beznadziejnej

sytuacji Izraela w Egipcie (Wj 3 na tle Wj 2); jak też pojedynczych epizodach: znak ocalenia dany Kainowi po

tym jak zamordował brata (Rdz 4,15 na tle 4,8), ustanowienie Przybytku po bałwochwalczym akcie

ustanowienia złotego cielca (Wj 34 na tle 32,1-8), ustanawianie kolejnych Sędziów po okresie upadku i ucisku

(por. Sdz 2,11-18). Ukoronowaniem tego motywu jest Przymierze z Dawidem , jako nieodwołalna Boża

10 Rozdział ten często jest uważany za wcześniejszy, starożytny hymn dotyczący wojen Jahwe , dołączony przez proroka / redaktora

do dwu pierwszych rozdziałów. Robinson, dz. cyt. zwraca uwagę na głębię przepracowania go, tak, że w tej chwili stanowi integralną

część Księgi . Niezależnie od tego, czy został przeredagowany z wcześniejszego utworu, czy też napisany przez Autora Księgi

Habakuka uważam, że hymn stanowi nierozdzielną jedność z resztą proroctwa. Por. także: T. Brzegowy, dz. cyt.

W wielu komentarzach chętnie przywoływany jest obraz Baala jako analogia do takiego obrazu Jahwe. W samym opisie fenomenu

jest to jak najbardziej prawdziwe, natomiast zupełnie inny jest cel: Baal kroczy potężnie dla ocalenia porządku przyrody; Jahwe dla

ocalenia ludzi!

12 Obraz zawarty w w.16-18 to odwrócenie porządku stworzenia – Bóg chciał aby całe stworzenie służyło człowiekowi, tymczasem

właśnie ono tego odmawia.

13 We współczesnej teologii ten motyw stanowi kanwę myśli teologicznej Księdza Tomasza Węcławskiego. Stawiając w centrum

swojej refleksji wydarzenie paschalne, Ksiądz Węcławski wyprowadza obraz Boga jako tego, który zapewnia człowiekowi jego

własną przyszłość tam, gdzie człowiek już nic sam sobie dać nie może ( Królowanie Boga . Poznań, WT UAM 2003, s.????). Patrząc z

perspektywy biblijnej można to wypowiedzieć nieco innymi słowami: Bóg definitywnie i w całej swojej mocy działa tam, gdzie

człowiek już nic uczynić nie może .

obietnica dobrej przyszłości 14 w sytuacji szczególnej niewierności Izraela, jakim było żądanie by być jak inne

narody (por. 1Sam 8,5).

Kompozycja całej Księgi zdradza także pewną analogię do kompozycji wewnętrznej poszczególnych

rozdziałów – w wielkim uogólnieniu Rozdział I można potraktować jako „słowo proroka do Boga”; Rozdział

II – jako „wyrocznię Boga”, a Rozdział III jako „medytację proroka”. Takie spojrzenie jest uzasadnione

poprzez wewnętrzne relacje poszczególnych części. Sposób zwracania się proroka do Boga na przestrzeni całej

Księgi – od początkowego Jakże długo wzywałem pomocy... (w. 1,2) poprzez: ...będę czekał wyglądając co On

do mnie powie... (w. 2,2), aż do: ... usłyszałem twoje orędzie... (w. 3,1) ukazuje jego pogłębiającą się wiarę i

miłość, przychodzącą w odpowiedzi na doświadczanie wierności Boga oraz jego zgodę na to, by wypełniała

się Boża, a nie jedynie ludzka, sprawiedliwość. Słowa: będę czekał wyglądając co On do mnie powie zostały

wypowiedziane w kontekście najbardziej bolesnego (wołającego o Bożą pomstę) doświadczenia (2,5-19) a

zwieńczone zostały wyznaniem wiary: Jahwe jest... (2,20). Również w drugiej części (refleksji nad otrzymaną

wyrocznią) postawa proroka ukazuje jego rozwój wewnętrzny: rozpoczynając od lamentacji z powodu

oglądanego cierpienia i nieszczęścia (1,12-17), prorok przechodzi – poprzez okrzyk uwielbienia (2,20) – do

wyrażenia bezgranicznego zaufania do swego Boga (3,16-19).

Stojące w centrum każdego rozdziału Słowo Jahwe ukazuje formy Bożej interwencji – od klasycznej dla pism

prorockich zapowiedzi kary (najazd wroga, susza), rozpoczynającej się słowami Oto Ja (czynię) ... (1,5-11);

poprzez serię napomnień często rozpoczynanych słowem biada... (2,5-19), aż do majestatycznej wizji osobistej

ingerencji Boga (3,3-15). Zastosowany tutaj schemat odwołuje się do tajemnicy Bożego sądu i musi być

zrozumiany w aspekcie eschatologicznym. Spadające nieszczęścia, które w porządku społecznym są

rozpoznane jako kara (1,5-11) i wezwanie do nawrócenia (2,5-19), w ostatecznym wymiarze Bożej interwencji

muszą być rozumiane nie tyle jako ukaranie zła, ile jako odnowienie całego porządku stworzenia (3,3-15).

Ujęte przez proroka słowem: Usłyszałem ... (3,2.16) przesłanie prorockie otwiera się na niewypowiadalne – bo

nie pojęte dla proroka – dzieło Boga.

Kulminacyjna wizja Hbk 3,3-15, zwykle uważana za obraz wojny Jahwe , to opowiedziana (językiem

zaczerpniętym z tradycji narracji o dziełach Jahwe ) zapowiedź takiej interwencji, która przekracza wszystko

co ludzki umysł pojąć może; a zatem jest nie do opisania, a jedynie może być pojęta wiarą 15 . Niewierność

człowieka, przez którego bardzo dobre dzieło Boga przestało być bardzo dobrym , spotyka się z wiernością

Boga, który nie odnawia wprawdzie raz naruszonego porządku, ale czyni wszystko nowe (Ap 21,5b).

Przedstawiony motyw ukazuje biblijny kształt nadziei. W przeciwieństwie do religii otaczających go ludów,

Izrael nie formułował religijnej nadziei w obrębie doświadczenia egzystencjalnego (zagrożenie śmierci), ale w

obrębie wiary w swojego Boga, którego działanie przekraczało wszelkie ludzkie wyobrażenia tak bardzo, że

Izrael mógł tylko oczekiwać na wielkie dzieła Boga (por. np. Ps 71,19; Ps 106,21; Ps 136,4), przemieniające

ich własne życie oraz cały stworzony świat. Dlatego Księga Habakuka jest w szczególny sposób księgą

nadziei .

Komentarz

Księga Habakuka zatem, bardziej niż jakakolwiek inna Księga Biblii, domaga się wyjaśnienia w kontekście

całości Objawienia. W tradycji żydowskiej, która teofanijny charakter dziejów widzi w okresie od powołania

Abrahama do niewoli babilońskiej, a zwieńczenia dziejów upatruje w nadejściu Mesjasza, Księga Habakuka

została powiązana z nadaniem Tory na Synaju – Hbk 3,1-19 (w tradycji sefardyjskiej 2,20-3,19) występuje

14 Termin dobra przyszłość pochodzi z języka teologicznego T. Węcławskiego. (np. Abba. Wobec Boga Ojca . Kraków 1999;

Królowanie Boga . Poznań 2003). Posługuję się chętnie tym terminem, gdyż doskonale wypowiada sens zmagań biblijnego (i nie

tylko) człowieka oraz sens interwencji Boga – Jahwe nigdy nie interweniuje z powodu nieprawidłowości kultowych (co było cechą

religii kosmicznych), ale dla zabezpieczenia człowiekowi jego dobrej przyszłości . Dotyczy to zarówno poszczególnych (opisanych w

Biblii) epizodów, jak też całego dzieła zbawienia.

15 Rdzeń (m$ w Biblii często wiąże się z wiarą; usłyszenie domaga się odpowiedzi – wiary lub niewiary – dlatego osądowi Boga

podlegają ci, którzy usłyszeli .

jako Haftara 16 do czytania na Dzień Drugi Szawuot (Pwt 15,19-16,17; Lb 28,19-25) 17 . W ten sposób zostało

połączone w wizji teologicznej to co Tradycja przekazała jako Torę Mojżesza i takie wkroczenie Boga, który

osobiście przyjdzie osądzić (co w myśli biblijnej oznacza uratować, ocalić ) świat pogrążony w grzechach –

tzn. ocalić swego Pomazańca . Majestatyczna wizja Jahwe kroczącego na ratunek swojemu Pomazańcowi

koresponduje w liturgii z majestatyczną wizją Tory, jako źródła ocalenia dla tych którzy jej słuchają 18 .

Tradycja chrześcijańska sens Księgi Habakuka wypowiedziała w Pismach NT. Rz 1,17 wprost cytuje słowa

sprawiedliwy z wiary żyć będzie (Hbk 2,4). Ale na płaszczyźnie obrazowej jest znacznie więcej odniesień.

Słowa: Gdzie jednak wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej rozlała się łaska (Rz 5,20) i ...gdy nadeszła

pełnia czasu zesłał Bóg Syna swego... (Gal 4,4) doskonale współgrają z obrazem niezwykłego dzieła Bożego,

objawionego Habakukowi, zrealizowanego w swoim czasie ; dzieła, którego on nie umiał wypowiedzieć w

ludzkich słowach. Ta prorocka wizja zwycięstwa Boga w sytuacji całkowitego załamania się porządku

stworzenia ( drzewo nie rozwija pąków, pola nie przynoszą żywności ) ukazuje się najpełniej w „zwycięskiej

śmierci” Jezusa – śmierć Bożego Syna należy widzieć jako załamanie wszelkich praw i reguł rządzących tym

światem, a Jego zmartwychwstanie jako zwycięstwo łaski ponad tym porządkiem-chaosem.

Oczekiwanie, że Bóg rączymi uczyni nogi (Hbk 3,19) nawiązuje do Iz 52,7: O jak są pełne wdzięku na górach

nogi zwiastuna radosnej nowiny, który ogłasza pokój, zwiastuje szczęście, który obwieszcza zbawienie, który

mówi do Syjonu. Twój Bóg zaczął królować... , które liturgia chrześcijańska łączy z narodzeniem Pana Jezusa, i

które stanowią przeciwległy biegun świata opisanego w Hbk 1,12-17 oraz 3,16-18. Prorok Habakuk w nadziei

widzi, że Bóg zaprowadzi go do jego ołtarza (w. 3,19), a tradycja apostolska właśnie w Krzyżu upatruje ołtarz

na którym Jezus złożył siebie jako ofiarę (Hbr 9,11-12) 19 .

Postawa proroka Habakuka może być zatem odczytywana jako typ, którego wypełnienie dokonało się właśnie

w osobie i życiu Jezusa. Wiara i gotowość posłuszeństwa Habakuka obrazuje wiarę i gotowość posłuszeństwa

Pana Jezusa – tego, któremu Bóg uczynił ciało (Hbr 10,5 20 ) , którego radością jest pełnić wolę Ojca (Ps 40,9); to

Pan Jezus najpełniej i najprawdziwiej pokazał co to znaczy czekać, wyglądając co On do mnie powie (Hbk

2,1), a wezwanie Habakuka Boże mój (Hbk 1,12) w Jego ustach na Krzyżu otrzymało swą głębię (Mt 27,46).

Ale Habakuk to w szczególny sposób obraz Tego, który nie przyszedł sądzić (por. J 12,47), i który z głośnym

wołaniem i płaczem zanosił modlitwy ... i został wysłuchany (Hbr 5,7).

Habakuk to także typ Apostoła oraz Kościoła. Trwając na straży swojej Prorok modli się i wzywa do

nawrócenia, a jego pełne żarliwości słowa skierowane są nie tylko do współziomków, wybranych Jahwe, ale

także do tych, którzy dopuszczają się najbardziej karygodnych i ohydnych przestępstw 21 . Prorok rozpoznaje i

piętnuje zło, nie znajdując żadnego usprawiedliwienia dla tych, którzy dopuszczają się nieprawości! Ale też nie

domaga się pomsty i nie szuka sprawiedliwości według swego rozeznania, a jedynie zwraca się całym swoim

życiem ku Bogu, w którego wierzy i którego sprawiedliwości ufa. Dlatego oczyma wiary poznaje dobrą

przyszłość nawet wtedy, gdy jego doświadczenie zdaje się całkowicie zaprzeczać jakiejkolwiek nadziei. W tej

oczekiwanej dobrej przyszłości mieści się zarówno jego osobista nadzieja, jak też nadzieja odnowy dla całego

świata.

16 Od czasownika ryi+:pih – uzupełnić, zakończyć .

17 Powiązanie to następuje na podstawie skojarzeń słownych: Bóg przychodzi z Temanu, Święty z góry Paran ... co wyraża zbawczą

funkcję przybycia Tory z Synaju . Por. The JPS Bible Commentary. Haftarot . (komentarz M. Fishbane). Philadelphia 2002, s.445-450,

565-568.

18 Termin Tora oznacza drogę, zasadę postępowania, a nie Prawo w ścisłym sensie. Dlatego zestawienie słuchania Tory doskonale

koresponduje z wyrażeniem Habakuka Usłyszałem Twoje orędzie w odniesieniu do wizji i doświadczenia.

19 Uważam, że chętnie pomijany w tłumaczeniach zaimek dzierżawczy przy rzeczowniku ołtarze w tym właśnie miejscu znajduje

swoje wyjaśnienie i uzasadnienie.

20 Jest to interpretacja Ps 40(39), 7; BH mówi o otwarciu ucha i tak też tłumaczy BT.

Słowo sfmfx - przemoc, gwałt , użyte 6-krotnie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: