GRYPA PTASIA H5N1 JAKO POTENCJALNE ZAGROŻENIE NOWĄ PANDEMIĄ GRYPY WŚRÓD LUDZI.doc

GRYPA PTASIA H5N1 JAKO POTENCJALNE ZAGROŻENIE NOWĄ PANDEMIĄ GRYPY WŚRÓD LUDZI.

Co to jest grypa ptasia (GP)?

Choroba zakaźna zwierząt wywoływana przez wirusy, które zwykle zakażają tylko ptaki i rzadziej, świnie. Zaś w rzadkich okolicznościach mogą przekroczyć barierę gatunkową i zakazić ludzi.

U ptactwa domowego (drobiu) wir. GP wywołują dwie postacie choroby (zależnie od niskiej bądź wysokiej zjadliwości): łagodną (słabe objawy jak przerzedzenie opierzenia, przerwy w znoszeniu jaj), która łatwo przeoczyć i ciężką, atakującą wiele narządów wewnętrznych,  szybko rozprzestrzeniającą się w stadzie i śmiertelną do 100% w ciągu 48 godz.

Wirusy grypy (WG):

3 typy: A, B, C.

B – tylko u człowieka (małe ogniska rodzinne);

C – u człowieka (łagodne zachorowania) i świń;

A – zwany typem epidemicznym, występuje u człowieka, ptaków, świń, koni i ssaków morskich (rezerwuar naturalny – dzikie ptactwo wodne, zwł. dzikie kaczki)

Ze wzgl. na różnice w glikoproteinach powierzchniowych, tj. hemaglutyninie (H) i neuraminidazie (N), wśród wirusów typu A wyróżnia się 16 podtypów H (H1 – H16) i 9 podtypów N (N1 – N9), jednak u człowieka izolowano jak do tej pory jedynie szczepy podtypu A(H1N1(, A(H2N2) i A(H3N2). 

Jakie wirusy wywołują postać ciężką GP?

Tylko w. podtypu H5 i H7 (chociaż nie wszystkie) wywołują postać ciężką GP. Zostają wprowadzone do stad drobiu w postaci słabo zjadliwej i poprzez krążenie w nich (pasaże) mogą mutować, zwykle w ciągu kilku miesięcy, do postaci wysoce zjadliwej.

Czy ptaki wędrowne rozsiewają wysoce zjadliwe wirusy GP?

Rola ptaków wędrownych nie jest tu do końca jasna. Dzikie ptaki wodne uważane są za naturalny rezerwuar wszystkich wirusów grypy A. Prawdopodobnie od wieków były one bezobjawowymi nosicielami tych wirusów. Uznaje się je również za nosicieli podtypów H5 i H7, lecz zwykle w postaci o niskiej zjadliwości. Liczne okoliczności wskazują, że ptaki wędrowne mogą wprowadzić do stad drobiu wirusy H5 i H7 o niskiej zjadliwości, mutujące następnie do postaci wysoce zjadliwej.

W przeszłości tak się działo. Ostatnie wydarzenia zwiększają jednak prawdopodobieństwo, że obecnie ptaki wędrowne mogą bezpośrednio rozsiewać wirus H5N1 w formie wysoce zjadliwej. Przewiduje się więc jego dalszy rozsiew na nowe obszary.

Co jest szczególnego w obecnej epidemii wśród drobiu?

Obecna epidemia ciężkiej postaci GP, która rozpoczęła się w południowo-wschodniej Azji w połowie 2003 r. jest największą i najpoważniejszą spośród dotąd obserwowanych. Nigdy przedtem w historii tej choroby nie było objętych jednocześnie  aż tyle krajów i nigdy nie było tak ogromnych strat wśród drobiu.

Czynnik przyczynowy – wirus H5N1, okazał się wyjątkowo inwazyjny. Nie tylko spowodował śmierć i zniszczenie ok. 150 milionów ptaków, ale stał się endemiczny w wielu częściach Indonezji, Wietnamu, w niektórych częściach Kambodży, Chin, Tajlandii i Laosie. Przewiduje się, że opanowanie choroby wśród drobiu zajmie szereg lat.

W. H5N1 jest również przedmiotem szczególnej uwagi, jeśli chodzi o zdrowie ludzi.

Szerokie rozpowszechnienie w. H5N1 w populacjach drobiu sprowadza dwa rodzaje ryzyka dla zdrowia ludzi:

Pierwszym jest ryzyko bezpośredniego zakażenia, gdy wirus przechodzi z drobiu na ludzi powodując ciężką chorobę.

Spośród kilku wirusów GP, które przekroczyły barierę gatunkową zakażając ludzi, H5N1 spowodował największą liczbę ciężkich zachorowań i zgonów ludzi.

W przeciwieństwie do zwykłej grypy sezonowej, w której infekcja powoduje większości ludzi umiarkowane objawy ze strony układu oddechowego, choroba spowodowana przez W.H5N1 cechuje się agresywnym przebiegiem, z gwałtownym pogarszaniem się stanu chorego i wysoką śmiertelnością, przekraczającą 50%. Powszechne jest wirusowe zapalenie płuc i uszkodzenie wielu narządów. Większość stanowiły zachorowania uprzednio zdrowych dzieci i młodych dorosłych.

Jak dochodzi do zakażenia ludzi?

Główną drogą zakażenia jest kontakt bezpośredni z zakażonym drobiem albo z powierzchniami lub przedmiotami zanieczyszczonymi jego odchodami. Dotąd większość zachorowań ludzi wystąpiła w rejonach miejskich lub podmiejskich gdzie wielu domowych hodowców utrzymuje małe stada drobiu często swobodnie chodzącego po obejściu, czasem wchodzącego do domu lub na miejsca zabaw dzieci. Duże porcje wirusów wydalane z odchodami drobiu stwarzają wysoką ekspozycję na zakażenie poprzez kontakt z zanieczyszczonymi łajnem kurzym powierzchniami. Ponadto, ponieważ w Azji wiele gospodarstw domowych utrzymuje się z hodowli drobiu i stanowi on ich główne pożywienie, wiele rodzin sprzedaje lub bije i spożywa kurczęta wtedy, gdy oznaki choroby pojawiają się w stadzie. Ekspozycja na zakażenie jest największa podczas uboju, oskubywania z piór, rozdrabniania mięsa i obróbki kulinarnej. Nie ma żadnego dowodu, aby   spożycie właściwie ugotowanego mięsa drobiowego lub jaj stało się źródłem zakażenia. 

Na szczęście H5N1 jest, jak dotąd wirusem mało zakaźnym. Do zakażenia dochodzi bowiem rzadko, pomimo wysokiej i wielokrotnej ekspozycji (bliski kontakt z chorym i padłym  drobiem w hodowlach przydomowych i tysiącami chorych kurcząt w fermach oraz przy uboju i nawet spożywani mięsa ze sztuk pochodzących ze stada w którym pojawia się już choroba, zwł. w Azji).

Chociaż liczba zachorowań ludzi związana z aktualną epidemią GP przekroczyła kilkaset przypadków, to jest to bardzo mało w porównaniu z gigantyczną liczbą zakażonych ptaków i masywnością jak i wielokrotnością ekspozycji ludzi.

Cumulative Number of Confirmed Human Cases of Avian Influenza A/(H5N1) Reported to WHO

30 April 2008