Capek Karel - Humoreski.pdf - Capek Karel - ssaaggaa

KAREL CAPEK

HUMORESKI

TŁUMACZYŁA Z JĘZYKA CZESKIEGO MARIA

ERHARDTOWA

POETA

Był to zwyczajny, policyjny przypadek: o czwartej godzinie rano na ulicy Żitnej

samochód przejechał pijaną staruchę, po czym, dodawszy gazu, umknął. A teraz

młody aplikant policyjny, dr Mejzlik, miał przeprowadzić dochodzenie, jakie to było

auto. Taki młody aplikant bierze każdą sprawę bardzo na serio.

— Hm — powiedział dr Mejzlik do policjanta nr 141 — a więc powiadacie, żeście

widzieli z odległości trzystu kroków szybko jadące auto, a na ziemi ludzkie ciało.

Coście najpierw zrobili?

— Najpierw pobiegłem do tej przejechanej — oświadczył policjant — żeby jej

udzielić pierwszej pomocy.

— Najpierw należało obejrzeć samochód — mruknął dr Mejzlik — a dopiero

potem troszczyć się o tę babę. Ale bardzo możliwe — dodał drapiąc się ołówkiem w

głowę — że ja postąpiłbym tak samo. A więc numeru auta nie widzieliście; no

dobrze, ale w ogóle, jaki to był wóz…?

— Mam wrażenie — odrzekł niezdecydowanie policjant numer 141 — że był

ciemny. Może granatowy, a może czerwony. Nie widziałem dobrze przez dym z rury

wydechowej.

— Mój ty Boże — westchnął dr Mejzlik — jakże więc mogę ustalić, co to był za

samochód? Czy mam latać po wszystkich szoferach i pytać, czy przypadkiem który z

nich nie przejechał starej baby? Sami powiedzcie! I co tu robić?

Policjant wzruszył ramionami z bezradną subordynacją.

— Panie szefie — rzekł — zgłosił się do mnie jeden świadek, ale on też nic nie

wie. Czeka obok.

— Przyprowadźcie go! — mruknął dr Mejzlik zniechęcony i na próżno usiłował

wyłowić coś z bardzo skąpego protokołu.

— Nazwisko? Miejsce zamieszkania? — powiedział machinalnie, nawet nie

spojrzawszy na świadka.

— Kralik Jan, student wydziału mechaniki — wyraźnie i zdecydowanie odparł

świadek.

— A więc był pan przy tym, gdy dziś rano o czwartej godzinie nieznany samochód

przejechał Bożenę Machaczkową?

— Tak, i muszę przyznać, że szofer był winien. Panie komisarzu, ulica była

zupełnie pusta; gdyby szofer na skrzyżowaniu zwolnił…

— Jak daleko pan stał? — przerwał mu dr Mejzlik.

— Mniej więcej dziesięć kroków. Odprowadzałem mojego przyjaciela z…

kawiarni i gdyśmy byli na ulicy Żitnej…

— Kto jest tym pańskim przyjacielem? — znowu mu przerwał dr Mejzlik. — Nie

ma go w protokole.

— Jarosław Nerad, poeta — odparł świadek z. pewną dumą. — Ale wątpię, czy

mógłby panu coś powiedzieć.

— Dlaczego? — zamruczał dr Mejzlik czepiając się tej ostatniej deski ratunku.

— No, bo on… jest takim dziwnym poetą. Gdy się stało to nieszczęście, wybuchnął

płaczem i uciekł do domu, jak małe dziecko. A więc, gdyśmy szli ulicą Zitną, z tyłu

nadjechało z szaloną szybkością auto…

— Jaki miało numer?

— Nie wiem, panie komisarzu. Nie zauważyłem tego. Obserwowałem tę wariacką

jazdę i właśnie sobie pomyślałem, że…

— A jaki to był wóz? — przerwał dr Mejzlik.

— Silnik czterotaktowy — odparł fachowo świadek. — Niestety, nie znam się na

markach samochodów.

— A jaki miał kolor? Kto w nim siedział? Był otwarty czy zamknięty?

— Tego nie wiem — rzekł świadek nieco speszony. — Mam wrażenie, że to było

czarne auto, ale dokładnie nic nie zauważyłem, bo gdy stało się to nieszczęście,

powiedziałem Neradowi: „Patrzaj, ten łotr przejechał człowieka i nawet się nie

zatrzymał…”

— Hm — mruknął dr Mejzlik niezadowolony — jest to wprawdzie zupełnie na

miejscu i słuszna reakcja moralna, ale ja bym wolał, żeby pan zauważył numer

samochodu. Coś okropnego, jacy ludzie są mało spostrzegawczy! Wie pan, że szofer

jest winien, słusznie pan takich ludzi nazywa łotrami, ale żeby na numer spojrzeć…

Sądzić potrafi każdy, ale porządnie, rzeczowo zaobserwować fakty… Dziękuję panu,

panie Kralik, nie chcę pana dłużej zatrzymywać.

Po godzinie policjant numer 141 zadzwonił do mieszkania poety Jarosława Nerada.

Tak, pan poeta jest w domu, ale śpi. Poeta wytrzeszczył przez drzwi małe, zdumione

oczki; nie mógł sobie uprzytomnić, co zbroił. Wreszcie jednak pojął, dlaczego ma iść

na policję.

— Czy to konieczne? — pytał nieufnie. — Bo ja już doprawdy nic nie pamiętam;

byłem w nocy trochę…

— …zalany — podpowiedział policjant pobłażliwie. — Panie, ja już poznałem

niejednego poetę! No, niech się pan ubiera, zaczekam.

Po czym poeta i policjant zaczęli rozmawiać o nocnych lokalach, o życiu w ogóle,

o niezwykłych zjawiskach na niebie i wielu innych rzeczach; tylko polityką nie

interesowali się wcale.

I tak gawędząc przyjaźnie i pouczająco, dotarli na policję.

— Pan jest Nerad Jarosław, poeta? — rzekł dr Mejzlik. — Czy był pan przy tym,

jak nieznane auto przejechało Bożenę Machaczkową?

— Tak — szepnął poeta.

— Mógłby mi pan opisać to auto? Czy było otwarte, czy zamknięte, jakiego

koloru? Kto w nim siedział, jaki miało numer?

Poeta myślał przez chwilę z wysiłkiem.

— Tego nie wiem — odparł wreszcie — nie zauważyłem tego.

— Nie przypomina pan sobie żadnego szczegółu? — nalegał Mejzlik.

— Ależ skąd! — szczerze się przyznał poeta — ja w ogóle nie zwracam uwagi na

szczegóły!

— Na co pan wobec tego zwraca uwagę! — wybuchnął z ironią dr Mejzlik.

— No… tak, na cały ten nastrój — powiedział poeta niewyraźnie. — Wie pan, na

tę pustą ulicę… taką długą… świt… i jak tam ta kobieta została na bruku…

Nagle zerwał się.

— Przecież ja o tym coś napisałem po powrocie do domu!

Pogrzebał po kieszeniach i —wyciągnął masę kopert, rachunków i innych śmieci.

— Nie, to nie to… to też nie… zaraz, zaraz, to chyba to — mruczał, pogrążony w

odcyfrowywaniu papierków.

— Niech pan pokaże — rzekł dr Mejzlik pobłażliwie.

— Nie, to nic takiego — bronił się poeta. — Ale jeżeli pan chce, ja to panu

przeczytam.

I wybałuszywszy w natchnieniu oczy, śpiewnie przeciągając samogłoski,

recytował:

„marsz ciemnych domów raz dwa stać

świt na mandolinie gra

czemu się płonisz dziewczyno

pojedziem studwudziestokonnym autem na koniec świata

albo do Singapur

zatrzymać zatrzymać auto pędzi

leży już miłość nasza w pyle

dziewczę złamany kwiat

łabędzia szyja pierś bęben i czynele

czemuż tak płaczę”

— To już koniec — oświadczył Jarosław Nerad.

— Dobrze — rzekł dr Mejzlik — ale co to ma znaczyć?

— Ależ jak to, to właśnie ten wypadek z autem! — zdziwił się poeta. — Czy to nie

jest zrozumiałe?

— Mam wrażenie, że nie — orzekł dr Mejzlik krytycznie. — Przyznam się, że z

pańskiego wiersza nie dowiedziałem się absolutnie nic na temat tego, że dnia 15 lipca

o czwartej godzinie rano na ulicy Żitnej auto numer taki to a taki przejechało pijaną

żebraczkę, Bożenę Machaczkową; pogotowie przewiozło ranną do miejskiego

szpitala, gdzie walczy ze śmiercią. O tych faktach pański wiersz, o ile zrozumiałem,

nie mówi ani słowa.

— To jest tylko naga rzeczywistość, panie komisarzu — odrzekł poeta pocierając

koniuszek nosa. — Ale wiersz jest wewnętrzną, duchową rzeczywistością. Wiersz to

luźne, nierealistyczne wizje, które rzeczywistość wywołuje w podświadomości poety,

wie pan? Takie wzrokowe i słuchowe asocjacje. Czytelnik musi im się poddać —

oświadczył Jarosław Nerad karcąco. — Wtedy dopiero zrozumie.

— Ależ, proszę pana! — wybuchnął dr Mejzlik. — Albo zaraz, proszę mi pożyczyć

na chwilę to pańskie „opus”. Dziękuję. Więc tu jest, hm… „marsz ciemnych domów

raz dwa stać”. No więc, proszę, niech mi pan z łaski swej wytłumaczy…

— To jest przecież Żitna ulica — powiedział poeta spokojnie. — Takie dwa rzędy

domów, wie pan?

— A dlaczego nie jest to, na przykład, aleja Narodowa? — spytał dr Mejzlik

sceptycznie.

— Bo nie jest taka prosta! — brzmiała przekonywająca odpowiedź.

— No, a dalej: „świt na mandolinie gra” — przypuśćmy; „czemu się płonisz

dziewczyno” — na miłość boską, skąd się tu wzięła ta dziewczyna?

— Zorza — lakonicznie odparł poeta.

— Aha, przepraszam. „Pojedziem studwudziestokonnym autem na koniec

świata…” — no?

— Wtedy prawdopodobnie nadjechało to auto.

— I miało sto dwadzieścia koni?

— Tego nie wiem; to tylko znaczy, że jechało bardzo szybko. Jak gdyby chciało

pędzić na koniec świata.

— Ach tak! „albo do Singapur”… Na miłość boską, dlaczego właśnie do Singapur?

Poeta wzruszył ramionami.

— Tego to już nie wiem. Może dlatego, że tam są Malajczycy.

— Jakiż związek może mieć to auto z Malajczykami? Hę?

Poeta zakłopotany wiercił się na krześle

— Możliwe, że to auto było brązowe, nie sądzi pan? — rzekł zadumany. —

Musiało tam być coś brązowego. Bo inaczej — dlaczegoby tam było „do Singapur?”

— No, widzi pan — rzekł dr Mejzlik — ten samochód był czerwony, granatowy i

czarny. Co z tego mam wybrać?

— Niech pan wybierze brązowy — radził poeta. — To taki przyjemny kolor.

— „Leży już miłość nasza w pyle dziewczę złamany kwiat” — czytał dalej dr

Mejzlik. — Ten złamany kwiat to ta pijana żebraczka?

— Przecież nie będę pisać o pijanej żebraczce! — oburzył się dotknięty poeta. —

Chodzi po prostu o kobietę, rozumie pan?!

— Aha. A co to jest: „łabędzia szyja pierś bęben i czynele”. To są te luźne

asocjacje?

— Niech pan pokaże — rzekł poeta speszony ł pochylił się nad papierem. —

Łabędzia szyja, pierś i czynele — co by to mogło być?

— Właśnie pana o to pytam — burknął dr Mejzlik z wyraźnym szyderstwem.

— Zaraz, zaraz — zastanawiał się poeta — coś tam musiało być, co mi

przypomniało… zaraz… czy nie wydaje się panu niekiedy, że dwójka jest podobna

do łabędziej szyi? Niech pan spojrzy — i napisał ołówkiem 2.

— Aha — mruknął z nagle obudzonym zainteresowaniem dr Mejzlik. — A co ta

pierś?

— No, przecież to wyraźnie 3, dwa półkola, nie? — dziwił się poeta.

— Ma pan tam jeszcze bęben i czynele — spytał, już w najwyższym napięciu,

urzędnik.

— Bęben i czynele — zastanawiał się poeta Nerad — bęben i czynele… to by

mogło być 5? Niech pan spojrzy — i napisał pięć. — Ten brzuszek to bęben, a na

górze czynele…

— Zaraz, chwileczkę — rzekł dr Mejzlik i napisał na papierze 235. — Jest pan

pewien, że to auto miało numer 235?

— Mówię panu, że żadnego numeru nie zauważyłem — oświadczył Jarosław

Nerad stanowczo. — Ale coś takiego musiało tam być… Skądby się to tu wzięło? —

dziwił się zgłębiając sens wierszyka. — Ale wie pan, że to miejsce jest najlepsze z

całego wiersza.

Po dwóch dniach dr Mejzlik odwiedził poetę. Poeta tym razem nie spał, miał u

siebie jakieś dziewczę i na próżno oglądał się za wolnym krzesłem, żeby je podsunąć

komisarzowi.

— Nie, nie, dziękuję, już idę — odezwał się dr Mejzlik. — Chciałem panu tylko

powiedzieć, że to był rzeczywiście samochód numer 235.

— Jaki samochód? — zdziwił się poeta.

— Łabędzia szyja pierś bęben i czynele — jednym tchem wyrecytował dr Mejzlik.

— A Singapur też!

— Aha, już wiem — odparł poeta. — No, więc widzi pan, to jest ta wewnętrzna

rzeczywistość. Chce pan, przeczytani panu kilka innych wierszy? Teraz już je pan

zrozumie.

— Kiedy indziej — zerwał się szybko komisarz. — Wtedy, gdy będziemy mieli

jakiś nowy wypadek!

SKRADZIONY KAKTUS

— Posłuchajcie, co mi się w tym roku w lecie zdarzyło — zaczął pan Kubat.

— Byłem na letnisku; wiadomo, jak to wygląda: nie ma wody, nie ma lasu, nie ma

ryb i w ogóle brak wszystkiego, ale za to jest tam stowarzyszenie upiększania miasta

z nader aktywnym prezesem, przemysł artystyczny i urząd pocztowy, ze starą panią

poczmistrzowa z nosem jak ogórek; jednym słowem, to samo, co wszędzie. A więc,

po dwóch tygodniach oddawania się błogiemu i higienicznemu działaniu tej niczym

nie zmąconej nudy, zacząłem miarkować, że miejscowe plotkarki i w ogóle opinia

publiczna wzięła mnie na języki. A ponieważ listy dochodziły do mnie podejrzanie

dobrze zaklejone, tak że niemal cała koperta na odwrocie błyszczała od gumy

arabskiej, powiedziałem sobie: „Aha, ktoś się dobiera do mojej poczty; żeby diabli

wzięli tę babę poczmistrzową!” Wiadomo, ci pocztowcy umieją otworzyć każdy list!

„Zaczekaj no — pomyślałem i już siedziałem nad kartką papieru i kaligrafowałem:

„Ty strachu na wróble, ty purchawko pocztowa, ty szantrapo, ty żmijo, ty foko, ty

babo–jago itd… z poważaniem Jan Kubat”. Sami wiecie, nasz język jest bardzo

Capek Karel - Humoreski.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: