Rdzeń kręgowy
Granice:
1. górna – dolny brzeg skrzyżowania piramid
2. dolna – stożek rdzeniowy (na wysokości kręgu L2)
Przedłużeniem stożka rdzeniowego jest nić końcowa.
Zgrubienia (związane z unerwieniem kończyn):
1. szyjne – C3-Th1
2. lędźwiowe – Th10-L1
Krzywizny:
1. szyjna – do przodu
2. piersiowa – do tyłu
Prawo Auerbacha-Flataua (prawo odśrodkowego ułożenia dróg nerwowych) – włókna nerwowe zaopatrujące niżej położone części ciała leżą bardziej obwodowo od włókien zaopatrujących wyższe części ciała.
Pozorne wstępowanie rdzenia kręgowego – kręgosłup rośnie szybciej niż rdzeń, dlatego dolny koniec rdzenia pozornie wędruje ku górze, a nerwy zmieniają swój przebieg z poziomego na skośny. Największe przesunięcie dotyczy nerwów lędźwiowych, krzyżowych i guzicznych – tworzą one ogon koński.
Istota biała
1. sznur przedni – między słupami przednimi (istota szara), oba sznury połączone są spoidłem przednim
2. sznur boczny
3. sznur tylny – poniżej części szyjnej biegnie w nim pęczek smukły, w części szyjnej dzieli się na pęczek smukły i klinowaty
Drogi rdzenia kręgowego
Drogi czuciowe
1. Droga rdzeniowo-wzgórzowa
a. Przednia – dotyk, ucisk
b. Boczna – ból, temperatura
Przebieg:
a. nerw czuciowy do komórki rogu tylnego
b. przejście na drugą stronę rdzenia do sznura przedniego lub bocznego → wzgórze, jądro brzuszne tylno-boczne
c. droga wzgórzowo-korowa
2. Droga rdzeniowo-opuszkowa – czucie głębokie i częściowo powierzchowne (dotyk, ucisk)
a. Pęczek klinowaty (Burdacha) – z kończyn górnych
b. Pęczek smukły (Golla) – z kończyn dolnych
a. pęczek klinowaty/smukły → jądro smukłe/klinowate w rdzeniu przedłużonym
b. jądro klinowate/smukłe → wstęga przyśrodkowa → skrzyżowanie wstęgi przyśrodkowej → wzgórze
3. Droga rdzeniowo-móżdżkowa – w sznurze bocznym, przewodzi impulsy z narządów ruchu.
a. Przednia – przechodzi na drugą stronę na poziomie segmentu rdzenia, w moście przechodzi ponownie na stronę przeciwną i wchodzi do móżdżku przez konary górne
b. Tylna – skrzyżowana w robaku
Drogi ruchowe
1. Piramidowa
2. Pozapiramidowa
Uszkodzenia rdzenia
Cechy:
1. zaburzenia czucia nie obejmujące twarzy
2. dysfunkcja zwieraczy
3. niedowład spastyczny
4. brak uszkodzenia nerwów czaszkowych
5. zaburzenia erekcji, ejakulacji
Poziom uszkodzenia:
1. górny
a. górna granica porażenia/niedowładu
b. zaburzenia czucia
c. bóle korzonkowe
2. dolny
a. zanik odruchów obronnych – sprawdza się je od dołu, moment zaniku wyznacza poziom dolny uszkodzenia
Poprzeczne przerwanie rdzenia
Przyczyny:
1. Ostre
a. uraz
b. proces zapalny
c. niedokrwienie
2. Przewlekłe
a. guz
Objawy:
Faza wstrząsowa (okres szoku rdzeniowego) – u ludzi trwa 2-6 tygodni:
1. porażenie wiotki wszystkich mięśni zaopatrywanych przez odcinek rdzenia leżący poniżej uszkodzenia
2. zniesienie wszystkich rodzajów czucia na tym obszarze
3. zatrzymanie moczu i stolca
4. skóra nie poci się
5. brak erekcji
Faza uspastyczniania - Stopniowo powracają czynności rdzenia. Zwykle jako pierwszy powraca „automatyzm pęcherza” – mimowolne, spontaniczne opróżnianie się pęcherza. Później pojawia się również „automatyzm odbytnicy”. Wzrasta napięcie mięśniowe, powracają odruchy, pojawia się odruch Babińskiego i odruch masowy (bodziec np. bólowy powoduje odruchy obronne, Babińskiego, opróżnienie pęcherza i odbytnicy). Pojawia się porażenie zgięciowe, odruchy kolanowe, skokowe i klonusy.
W przypadku powoli narastającego uszkodzenia dróg korowo-rdzeniowych powstaje porażenie wyprostne.
Połowicze uszkodzenie rdzenia – zespół Brown-Sequarda
Objawy
1. niedowład spastyczny po tej samej stronie (uszkodzenie pierwszego neuronu drogi ruchowej) lub porażenie połowicze
2. niedoczulica na poziomie uszkodzenia
3. zniesienie czucia głębokiego poniżej uszkodzenia po tej samej stronie
4. zaburzenie czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej
Zespół stożka rdzeniowego
§ uszkodzenie na wysokości S3-S5
1. zaburzenia zwieraczy (nietrzymanie moczu)
2. zaburzenia wzwodu i ejakulacji
3. zaburzenia czucia w okolicy anogenitalnej
Zespół ogona końskiego
§ uszkodzenie na wysokości L2-L5
§ asymetria objawów
1. niedowład wiotki kończyn dolnych (stopa opadająca)
2. zaburzenia czucia wielokorzeniowe
3. rwące bóle wzdłuż korzenia
4. zatrzymanie oddawania moczu
5. (+) objaw Lasegue’a
6. zniesienie odruchu ze ścięgna Achillesa
7. zaniki mięśniowe
Unerwienie pęcherza moczowego
1. reprezentacja korowa – płacik okołośrodkowy, jądra podkorowe, podwzgórze, układ limbiczny
2. ośrodki rdzeniowe
a. sympatycznie (Th12-L2) w rogach bocznych (jądro pośrednio-boczne) → nerw podbrzuszny – odpowiada za trzymanie moczu
b. parasympatycznie (S2-S4) w rogach bocznych (jądro pośrednio-przyśrodkowe) → nerwy trzewne miedniczne
3. ruchowo – do zwieracza zewnętrznego
4. czuciowo – nerw sromowy, nerwy trzewne miedniczne, nerw podbrzuszny
Uszkodzenie rdzenia powyżej Th12:
1. zatrzymanie moczu (RETENTIO URINAE)
2. pęcherz atoniczny, wstrząsowy
3. brak możliwości oddania moczu
4. brak czucia wypełnienia pęcherza
5. ischuria paradoxa – przy przepełnieniu pęcherza → wypływ kroplami
Po okresie wstrząsu pęcherz odruchowy (bezwiedne oddawanie moczu jako odruch na rozciągnięcie ścian) → nietrzymanie moczu (małe zaleganie moczu).
Uszkodzenie poniżej Th12:
1. pęcherz atoniczny
2. z czasem może się wytworzyć pęcherz autonomiczny, ale zaleganie moczu jest duże
Pęcherz atoniczny czuciowy
§ atonia wskutek uszkodzenia dróg czuciowych
§ polineuropatia cukrzycowa
§ wiąd rdzenia
1/4
MMikulicz