116
Stan prawny na dzień 28 czerwca
USTAWA
z dnia 23 kwietnia 1964 r.
Kodeks cywilny[1]
(Dz.U.1964 r., Nr 16, poz. 93,
zm.: Dz.U.1971 r., Nr 27, poz. 252; Dz.U. 1976 r., Nr 19, poz. 122;
Dz.U. 1982 r., Nr 11, poz. 81; Dz.U. Nr 19, poz. 147; Dz.U. Nr 30, poz. 210;
Dz.U. 1984 r., Nr 45, poz. 242; Dz.U.1985 r., Nr 22, poz. 99; Dz.U. 1989 r., Nr 3, poz. 11;
Dz.U.1990 r., Nr 34, poz. 198; Nr 55, poz. 321; Dz.U. Nr 79, poz. 464;
Dz.U. 1991 r., Nr 107, poz. 464; Dz.U. Nr 115, poz. 496; Dz.U. 1993 r., Nr 17, poz. 78;
Dz.U. 1994 r., Nr 27, poz. 96; Dz.U. Nr 85, poz. 388; Dz.U. Nr 105, poz. 509;
Dz.U. 1995 r. Nr 83, poz. 417; Dz.U. 1996 r., Nr 114, poz. 542; Nr 139, poz. 646; Nr 149, poz. 703;
Dz.U. 1997 r., Nr 43, poz. 272; Nr 115, poz. 741; Nr 117, poz.751; Nr 157, poz. 1040;
Dz.U. 1998 r., Nr 106, poz. 668; 1998 r., Nr 117, poz.758; Dz.U. 1999 r., Nr 52, poz. 532;
Dz.U. 2000 r., Nr 22, poz. 271; Nr 74, poz. 855; Nr 74, poz. 857; Nr 88, poz. 983; Nr 114, poz. 1191;
Dz.U. 2001 r., Nr 11, poz. 91; Nr 71, poz. 733; Nr 130, poz. 1450; Nr 145, poz. 1638;
Dz.U. 2002 r., Nr 113, poz. 984; Nr 141, poz. 1176;
Dz.U. 2003 r., Nr 49, poz. 408; Nr 60, poz. 535; Nr 64, poz. 592; Nr124, poz. 1151;
Dz.U. 2004 r. Nr 91, poz.870; Nr 96, poz. 959; Nr 162, poz. 1692; Nr 172, poz. 1804; Nr 281, poz. 2784;
Dz. U. 2005 r., Nr 48, poz. 462: Nr 157, poz. 1316; Nr 172. poz. 1438. Dz.U. z 2006 r., Nr 133, poz. 935; Nr 164, poz. 1166
Dz. U. 2007 r. Nr 80, poz. 538; Nr 82, poz..557; Nr 181, poz. 1287.
Dz. U. 2008 r. Nr 116, poz. 731; Nr 163, poz. 1012; Nr 220, poz. 1425; Nr 220, poz. 1431; Nr 228, poz.1506;.
Dz. U.2009 r. Dz. U. Nr 42, poz. 341; Nr 79, poz. 662).
KSIĘGA PIERWSZA
CZĘŚĆ OGÓLNA
Tytuł I. PRZEPISY WSTĘPNE
Art. 1. [Zakres regulacji] Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
Art. 2. (skreślony).
Art. 3. [Moc wsteczna ustawy] Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
Art. 4. (skreślony).
Art. 5. [Nadużycie prawa] Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Art. 6. [Ciężar dowodu] Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
Art. 7. [Domniemanie dobrej wiary] Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.
Tytuł II. OSOBY
Dział I. OSOBY FIZYCZNE
Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
Art. 8.[2] [Początek] § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
§ 2. [3](skreślony).
Art. 9. [Domniemanie urodzenia żywego dziecka] W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.
Art. 10 . [Uzyskanie pełnoletniości] § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletniość. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.
Art. 11. [Pełna zdolność do czynności prawnych] Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości.
Art. 12. [Brak zdolności] Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
Art. 13. [Ubezwłasnowolnienie całkowite] § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba, że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Art. 14. [Skutki braku zdolności] § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże, gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Art. 15. [Ograniczona zdolność] Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
Art. 16. [Ubezwłasnowolnienie częściowe] § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Art. 17. [Zgoda przedstawiciela ustawowego] Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Art. 18. [Potwierdzenie umowy] § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
Art. 19. [Czynność jednostronna] Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.
Art. 20. [Umowy w drobnych sprawach] Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Art. 21. [Rozporządzanie zarobkiem] Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba, że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Art. 22. [Przedmioty swobodnego użytku] Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
Art. 221. [Konsument] Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Art. 23. [Dobra osobiste] Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Art. 24. [Środki ochrony dóbr osobistych] § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
Rozdział II. Miejsce zamieszkania
Art. 25. [Pojęcie] Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Art. 26. [Miejsce zamieszkania dziecka] § 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
Art. 27. [Miejsce zamieszkania osoby pozostającej pod opieką] Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.
Art. 28. [Jeden domicyl] Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.
Rozdział III. Uznanie za zmarłego
Art. 29. [Przesłanki] § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
Art. 30. [Zdarzenia szczególne] § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
§ 2. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia - z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
§ 3. Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nie przewidzianym w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.
Art. 31. [Chwila domniemanej śmierci] § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
§ 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
§ 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
Art. 32. [Domniemanie równoczesności śmierci] Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.
Dział II. OSOBY PRAWNE
Art. 33. [Osobowość prawna] Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Art. 331. [Jednostki organizacyjne] § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
Art. 34. [Skarb Państwa] Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych osób prawnych.
Art. 35. [Organizacja osób prawnych] Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut.
Art. 36. (skreślony).
Art. 37. [Uzyskanie osobowości prawnej] § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2.Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy.
Art. 38. [Reprezentacja osoby prawnej] Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.
Art. 39. [Brak umocowania] § 1. Kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres umocowania takiego organu, ob...
roksanan