Sto�y mikserskie w praktyce Sto�y mikserskie w praktyce Na pewno zdajesz sobie spraw� z tego, �e st� mikserski to jedno z najwa�niejszych urz�dze�, jakim pos�uguje si� realizator d�wi�ku. Nazywany jest cz�sto mikserem lub konsolet�. Jego olbrzymia p�aszczyzna, naje�ona szachownic� r�nokolorowych ga�ek, przycisk�w i wska�nik�w zawsze przykuwa wzrok - czy mo�na sobie wyobrazi� widok, kt�ry dla ka�dego rasowego d�wi�kowca, od amatora do profesjonalisty, by�by pi�kniejszy i bardziej ekscytuj�cy. St� mikserski spe�nia najwa�niejsze zadanie w tw�rczym procesie kreowania brzmienia, poniewa� s�u�y do odpowiedniego wzmocnienia (a czasem i os�abienia) sygna��w pochodz�cych z wielu �r�de�, po��czenia ze sob� we w�a�ciwych proporcjach, ubarwienia odpowiedni� korekcj� oraz efektami dodanymi z procesor�w efekt�w, daj�c w ostatecznym efekcie gotowy materia� d�wi�kowy (mniej lub bardziej zgodny z pierwotnymi zamierzeniami). St� mikserski mo�na nawet przyr�wna� do markowego instrumentu, poniewa� poszczeg�lne modele tych urz�dze� maj� swoje subtelne, lecz zauwa�alne przez wra�liwy s�uch r�nice w brzmieniu, trudne do wychwycenia przez przyrz�dy pomiarowe. Nie zamierzam ci� teraz instruowa�, jak nale�y miksowa� nagrania, poniewa� jest to zupe�nie odr�bny i bardzo obszerny zakres wiadomo�ci; s�dz�, �e na pewno doczeka si� swoich odcink�w cyklu. Teraz zajm� si� tylko budow� i podstawami u�ytkowania sto��w mikserskich (cho� te wiadomo�ci na pewno b�d� mia�y du�y wp�yw na efekty twojej pracy!). Zak�adam, �e wiesz ju�, jak wygl�da st� mikserski, cho�by taki, najprostszy i w co mniej wi�cej jest wyposa�ony. To, co za chwil� napisz�, b�dzie dla ciebie r�wnie� u�yteczne, je�li zajmujesz si� nag�a�nianiem UK�AD FUNKCJONALNY St� mikserski, przeznaczony do nagra�, r�ni si� od zwyk�ego, tradycyjnego, uniwersalnego miksera, wyposa�onego w modu�y wej�ciowe, modu� sumy i co najwy�ej w modu�y grupowe: budowa takiego sto�u wynika g��wnie z konieczno�ci wsp�pracy z magnetofonem wielo�ladowym. Z za�o�enia istniej� w nim dwa systemy mikserskie: jeden, s�u��cy do podawania sygna��w mikrofonowych lub liniowych na �lady magnetofonu drugi, s�u��cy do miksowania i ods�uchiwania nagranego wielo�ladowo materia�u. Z przyczyn czysto ergonomicznych stosowany jest uk�ad polegaj�cy na dwutorowej konstrukcji ka�dego modu�u, z dwoma t�umikami umieszczonymi jeden nad drugim. Pierwszy tor, nazywany CHANNEL, jest torem wej�ciowym, wyposa�onym we wzmacniacz mikrofonowy; w prostszych rozwi�zaniach jest on po��czony za po�rednictwem wyj�cia bezpo�redniego (DI-OUT) z odpowiadaj�cym mu wej�ciem (�cie�k�) wielo�ladu. W rozwi�zaniach dro�szych tor wej�ciowy ko�czy si� u g�ry modu�u przyciskowym polem komutacyjnym i oddzielnym regulatorem panoramy, gdzie sygna� mo�na skierowa� na dowolne �lady, miksuj�c go w dowolny spos�b z sygna�ami z innych, dowolnych tor�w wej�ciowych. Jest to rozwi�zanie stosowane w sto�ach kosztuj�cych kilkaset tysi�cy dolar�w. W sto�ach prostszych tory wej�ciowe mog� by� podawane na �lady poprzez wyj�cia grupowe (GROUP-OUT) co r�wnie� pozwala na nagrywanie sygna��w z wielu dowolnie ze sob� zmiksowanych wej��. Na og� stosuje si� w�wczas mo�liwo�� wyboru, zale�nie od potrzeb, wyj�cia bezpo�redniego lub grupowego. Te same wyj�cia grupowe mog� r�wnie� by� wykorzystywane. W zale�no�ci od potrzeb, przy zgraniach materia�u. Drugi z tor�w, nosz�cy na og� nazw� MONITOR, a na ktory podawany jest sygna� z wyj�cia wielo�ladu, wchodzi w sk�ad zasadniczego, g��wnego uk�adu miksuj�cego sto�u, s�u��cego do mieszania ze sob� sygna��w z wielo�ladu i z innych zewn�trznych urz�dze�, jak np. procesory efekt�w czy instrumenty elektroniczne. W pierwszej fazie pracy mo�esz tu s�ucha� materia�u, kt�ry jest rejestrowany na �ladach oraz poda� ods�uch wykonawcom w studiu za po�rednictwem tor�w wysy�kowych AUX, o kt�rych za chwil� opowiem. Wi�kszo�� wielo�lad�w posiada funkcj� AUTOINPUT. podaj�c� sygna�y bezpo�rednio z ich wej�� na wyj�cia w momencie zatrzymania nap�du, b�dziesz wi�c zawsze s�ysza� wszystkie �r�d�a d�wi�ku. Podczas zgrywania materia�u tory MONITOR spe�niaj� zasadnicz�, najwa�niejsz� rol�. s�u��c do wykonywania wszelkich operacji na zarejestrowanym materiale; tory CHANNEL mog� zosta� przy tym wykorzystane dodatkowo, zwi�kszaj�c zale�nie �od potrzeb mo�liwo�ci sto�u (s�u��c do pod��czenia dodatkowych procesor�w lub instrument�w elektronicznych). T�umiki obu tor�w umieszczone s� w ka�dym module jeden nad drugim, przy czym drugi, precyzyjny suwak znajduje si� na dole, a mniejszy ponad nim � cz�sto bywa tu zastosowany po prostu zwyk�y, obrotowy potencjometr. Funkcje tych regulator�w przewa�nie mog� by� zamieniane w zale�no�ci od etapu pracy, co zale�y r�wnie� od konstrukcji sto�u. Wszystkie lepsze sto�y s� wyposa�one w nadstawk� z zestawem indywidualnych miernik�w wysterowania, odpowiadaj�cych ka�demu �ladowi czy wyj�ciu steruj�cemu. U�atwia to niezmiernie prac� � je�li nab�dziesz odpowiedniej wprawy, b�dziesz w stanie jednym rzutem oka okre�li�, na kt�rych �ladach znajduj� si� poszczeg�lne instrumenty. St� nagraniowy posiada r�wnie� modu� sumy z odpowiednim t�umikiem (lub dwoma, dla ka�dego z kana��w), modu�y grupowe oraz blok komunikacyjno�ods�uchowy. Je�li dopiero zaczynasz zbiera� swoje do�wiadczenia, taki opis mo�e wyda� ci si� skomplikowany. Uk�ad sto�u mikserskiego jest jednak rzeczywi�cie skomplikowany, a poszczeg�lne modele mog� obfitowa� w r�ne swoiste rozwi�zania, stosowane przez ich producent�w. Nie powiniene� jednak waha� si� przed si�gni�ciem po instrukcj� obs�ugi, nawet w�wczas, gdy wchodzisz do obcego studia. W instrukcji znajdziesz bowiem schemat blokowy, bardzo przydatny w pocz�tkowym okresie u�ytkowania; dopiero dok�adnie prze�ledzenie na takim schemacie dr�g sygna�u pozwoli ci w pe�ni wykorzysta� mo�liwo�ci miksera (robi� to czasem do dzisiaj, nawet w przypadku sto��w, na kt�rych pracuj� ju� kilka lat � zw�aszcza w�wczas, gdy musz� rozwi�za� jaki� nietypowy problem). POZIOMY I DECYBELE Oderwijmy si� na chwil� od naszego ulubionego urz�dzenia (oczywi�cie zaraz do niego powr�cimy!), �eby zaj�� si� zagadnieniem, kt�re jest podstaw� w�a�ciwej wsp�pracy wszystkich urz�dze� audio. Dla u�atwienia operowania rozmaitymi sygna�ami audio wprowadzone zosta�o poj�cie poziomu operacyjnego, a wi�c standardowego poziomu sygna�u, pozwalaj�cego na prawid�ow� wsp�prac� urz�dze� w jakim� systemie. W sprz�cie audio stosowane s� trzy r�ne rodzaje poziom�w operacyjnych, odnoszone do stosowanego powszechnie poziomu 0dBu (dla uproszczenia przyjmijmy, �e odpowiada on szczytowemu napi�ciu sygna�u 0,775V, cho� w rzeczywisto�ci jest to nieco bardziej skomplikowane). Poziomy mikrofonowe obejmuj� sygna�y bardzo s�abe i zawieraj� si� pomi�dzy praktycznym brakiem sygna�u a �20dBu (0,0774V). Takie sygna�y s� wytwarzane w�a�nie przez mikrofony, przetworniki instrumentalne, wk�adki gramofonowe lub nawet g�owice magnetofonowe. Sygna�y o takich poziomach wymagaj� oczywi�cie odpowiedniego wzmocnienia przed ich dalsz� obr�bk� (cho� w nietypowych okoliczno�ciach wymienione �r�d�a mog� oczywi�cie generowa� sygna�y znacznie wy�sze). Poziomy liniowe le�� w zakresie �20dBu do +30dBu (24,5V) i dotycz� sygna��w, z jakimi pracuj� wyj�cia wszelkiego rodzaju instrument�w elektronicznych, przedwzmacniaczy, mikser�w oraz wej�cia i wyj�cia procesor�w sygna�owych (procesory efekt�w, dynamiki, korektory itp.); takimi sygna�ami steruje si� r�wnie� wzmacniacze mocy. Poziomy g�o�nikowe obejmuj� sygna�y o poziomach wy�szych od +30dBu (24,5V), z za�o�enia wytwarzane przez wyj�cia g�o�nikowe wzmacniaczy mocy. W tym artykule nie b�dziemy si� nimi ju� wi�cej zajmowa�. Sygna�y o poziomach liniowych to w�a�nie twoja domena, poniewa� to w�a�nie na nich b�dziesz wykonywa� wi�kszo�� swoich czynno�ci, takich jak miksowanie, korekcja, obr�bka dynamiki, czy dodawanie efekt�w. Opr�cz wej�� mikrofonowych ca�y praktycznie st�, jego wej�cia, wyj�cia i punkty INSERT (o kt�rych dowiesz si� za chwil�) pracuj� z poziomem liniowym, kt�ry, jak ju� si� dowiedzia�e�, powinien by� dopasowany do nominalnych poziom�w wej�� i wyj�� wszystkich pozosta�ych urz�dze� w re�yserce (magnetofony i procesory efekt�w, ko�c�wki mocy). Wspomnia�em przed chwil�, �e obowi�zuj�cym na �wiecie standardem poziomu liniowego 0dBu jest naci�cie szczytowe sygna�u r�wne 0,775V. Sprawa nie jest jednak taka prosta, poniewa� zawsze mo�na przyj��, �e nasze 0dB (obserwowane na miernikach) b�dzie odpowiada�o innemu napi�ciu odpowiednio do tego przystosowa� nasz sprz�t. Nie musisz si� jednak za�amywa� z tego powodu my�l�, �e dotrwasz do ko�ca moich wywod�w, poniewa� przyj�tych jest zwyczajowo tylko kilka standard�w poziomu operacyjnego (je�li jednak b�dziesz chcia� by� oryginalny, to mo�esz dostosowa� swoj� aparatur� do dowolnego poziomu operacyjnego, co do niczego dobrego jednak nie doprowadzi, poniewa� wej�c...
mikron32