Grabarz Polski 06.pdf

# 6

JODOROWSKY

GUY N. SMITH - WYWIAD

PRZEKLĘTE LATA 50. CZĘŚĆ 2

HORROR NA 100 SŁÓW

OBLICZA DRAKULI CZĘŚĆ 2

KROKODYL KONTRA KROKODYL

RECENZJE:

FILMY: Dziwolągi, Pozwól mi wejść, Eden Lake, Rovdyr, Boogeyman

KSIĄŻKI: Szatański pierwiosnek, Historia Lisey, Alchemik

ŁUKASZ ŚMIGIEL „W SŁUŻBIE JEJ KRÓLEWSKIEJ ZŁOŚCI” (OPOWIADANIE)

JODOROWSKY BOX KOLEKCJONERSKI

JODOROWSKY - BOX KOLEKCJONERSKI

MEKSYK 1968, 1970, 1973

DYSTRYBUCJA: GUTEK FILM

czas pozostawały w Polsce praktycznie

nieznane. Dopiero w 2003 roku pokaza-

no je w Cieszynie na festiwalu Era Nowe

Horyzonty. „Kret” i „Święta Góra” traiły

później do dystrybucji kinowej, a razem

z „Fando i Lis” można było je obejrzeć

również na tegorocznej Letniej Akademii

Filmowej w Zwierzyńcu. Dla tych, którzy

przegapili wszystkie te okazje, łącznie

z głośnym czerwcowym pokazem w ki-

nie Muranów (kto na nocny maraton Jo-

dorowskiego przybył nago, otrzymywał

koszulkę oraz bilet gratis) oraz dla en-

tuzjastów reżysera, AP Mañana i Gutek

Film przygotowały wydanie kolekcjoner-

skie – box z trzema odnowionymi cyfro-

wo ilmami na DVD.

REŻYSERIA:

ALEJANDRO JODOROWSKY

BOX (4 DVD + 2CD):

FANDO I LIS

KRET

ŚWIĘTA GÓRA

KONSTELACJA JODOROWSKY

2 CD Z MUZYKĄ FILMOWĄ

rękach, bądź ciągnięcia na prowizorycz-

nym wózku sprawia, że radość Fando

z powodu spodziewanego wspólnego

raju w cudownej krainie (do której po-

dobno nikt jeszcze nie dotarł) raz po

raz zastępowana jest przez napady

gniewu i agresji. Należy zwrócić uwagę

na surrealistyczną scenerię wędrówki

bohaterów i galerię napotykanych przez

nich dziwacznych postaci, zazwyczaj

zepsutych i wyraźnie kontrastujących

z przypominającymi dzieci bohaterami.

Arrabal przyznaje, że ilmu nie tylko nie

rozumie, ale nawet się o to nie stara, bo

wtedy historia przestałaby go zachwy-

cać. Nie chodzi o to by rozumieć i umieć

wytłumaczyć, ale by sobie wyobrazić

i poczuć. „Sztuka musi być przekazywa-

na z duszy do duszy”. To chyba klucz do

całej twórczości reżysera, która budziła

i budzi nadal bardzo różne emocje. Jo-

dorowski przyznaje, że nie zależało mu

by tym ilmem zachwycić publiczność.

Rzeczywiście nie zachwycił – po pre-

Choć zadebiutował w kinie pod koniec

lat 50. ubiegłego stulecia, pełnometra-

żowych ilmów nakręcił jak dotąd tylko

sześć (z czego dwa uznawane są za

niewarte szczególnej uwagi). Pozostałe:

surrealistyczne, prześmiewcze, antykle-

rykalne, bogate w nagość i okrucieństwo

(itp., bo można by tak długo), przez długi

W eleganckim opakowaniu, projektem

graicznym przypominającym wydaną

wcześniej „Macunaimę”, dostajemy trzy

pełnometrażowe ilmy reżysera (na pu-

dełku zwanego „szamanem, bluźniercą,

szaleńcem”). Najwcześniejszy z nich,

„Fando i Lis” (1968), to wolna adapta-

cja sztuki Fernando Arrabala, kręcona

tylko w weekendy i bez scenariusza.

Tytułowi kochankowie podróżują do Tar

– mitycznego miasta spełnienia marzeń

i wiecznej szczęśliwości. Związek mię-

dzy nimi jest sadomasochistyczny, pe-

łen zależności. Lis jest bowiem sparali-

żowana – konieczność noszenia jej na

mierowym pokazie ledwo uniknął linczu.

Wedle słów jego samego, większość

ekipy po zakończeniu zdjęć nie chciała

mieć z ilmem nic wspólnego, a grająca

Lis aktorka oskarżyła Jodo o wampiryzm

i wpędzenie jej w anoreksję. Mimo tych

skandali Fando i Lis jest, moim zdaniem,

ilmem, któremu przy nikłym udziale

dialogów udaje się pozostać przejmują-

cym i głęboko smutnym bez popadania

w sentymentalizm i banał. Sam reżyser

skromnie nazywa go „niedocenionym

dziełem sztuki” Można się nie zgodzić,

Gdy robiłem ten ilm, nie wiedziałem co chcę

zakomunikować – mówi o „Fando i Lis” jego reżyser.

Takie wyznanie Alejandro Jodorowskiego, urodzonego

w Chile mima, pisarza, scenarzysty komiksów,

tarotysty, terapeuty… (że wymienię tylko kilka

specjalności w porządku alfabetycznym) może wydawać

się strzałem w kolano. Nie jest jednak przypadkowe;

twórca celowo rezygnuje z tworzenia świadomego

na rzecz podświadomej komunikacji z widzem.

ale tylko obejrzawszy wcześniej ilm, do

czego zachęcam.

ku. Warto nadmienić, że właśnie ten ilm

zapoczątkował fenomen Midnight Mo-

vies – zafascynowany nim John Lennon

namówił swojego menedżera Allena Kle-

ina do nabycia praw, dzięki czemu przez

prawie rok mogli na nocnych pokazać

oglądać go Nowojorczycy. Niestety, albo

na szczęście, ów Klein przez ponad 30

lat nie godził się na upublicznianie Kreta.

Krążył więc ilm na bootlegach jako rzad-

kość i nabierał kultowości.

Nawet więcej scen, które, choć szokujące

i obrazoburcze, pokazują także zniewo-

lenie człowieka przez niewolnicze trzy-

manie się dogmatów i konsumpcjonizm,

pokazuje „Święta Góra”. Niezwykle gwał-

towna i bluźniercza mieszanka, z której

da się wyodrębnić opowieść o dziewięciu

przemysłowcach którzy pod przewodnic-

twem tajemniczego Alchemika wyrusza-

ją by rezydującym na tytułowej Górze

mędrcom zrabować sekret nieśmiertel-

ności, jest uznawana za najdojrzalszy

i najsprawniej zrealizowany ilm Jodo-

rowskiego. Jednak olbrzymie zagęsz-

czenie symboli, poetyk, wierzeń i ilozo-

iczno-magicznych koncepcji sprawia,

że, przy całym obecnym tu czarnym hu-

morze, Świętą Górę najłatwiej posądzić

o pretensjonalność i erudycyjność jedy-

nie fasadową. Bardzo wyraźnie jednak

zbiegają się tu bogate zainteresowania

autora, a zaskakująca końcówka przy-

nosi oddech po natłoku bodźców i sko-

jarzeń. Zależnie od nastawienia, jedni

się wizji Jodorowskiego poddadzą, inni

nie. Entuzjastą „Świętej Góry” jest na

przykład Marilyn Manson, który poprosił

Jodorowskiego o udzielenie sobie ślubu

w stroju z ilmu.

„Konstelacja Jodorowsky”. Reżyser daje

się tu poznać z innych stron – jako mistyk

prowadzący cotygodniowe spotkania

terapeutyczne, scenarzysta rysowanej

przez Moebiusa serii Incal, czy twórca

teatru pantomimy. Szczególnie intere-

sująco wypada część, w której Jodorow-

sky i Moebius opowiadają o przygoto-

waniach do ekranizacji „Diuny” Franka

Herberta – widzimy gotowe storyboardy,

poznajemy pomysły i kontrowersyjne

metody pracy. Podczas któregoś z sean-

sów, Jodorowsky wprost zwraca się do

ilmującego go dokumentalisty. Nama-

wia go do porzucenia kamery i wzięcia

udziału w oczyszczającym seansie tera-

peutycznym. Rezultaty warto zobaczyć.

Na płycie z „Konstelacją” znajduje się

również ilmowy debiut Jodorowskiego

– krótkometrażowy „Krawat” o nieśmia-

łym mężczyźnie i kobiecie handlującej

głowami.

Drugą chronologicznie pełnometrażów-

ką w kolekcji jest wykorzystujący sztafaż

spaghetti westernu „Kret” (1970). Pod-

czas napisów początkowych słyszymy z

offu charakterystykę kreta. Kopiąc pod-

ziemne tunele czasem w poszukiwaniu

słońca wydostaje się na powierzchnię

i, znalazłszy to czego szukał, ślepnie.

Może być to metafora sytuacji ilmu un-

dergroundowego, ale może też opisywać

widzów. Historia o (granym przez Jodo-

rowskiego) rewolwerowcu który, porzu-

cając syna, wybiera się na pustynię by

odszukać i zabić czterech mistrzów, nie

jest najważniejsza. Film jest w istocie

nie poddającym się jednolitej interpre-

tacji zlepkiem przesyconych symbolami

scen. Nierzadko są one otwartą krytyką

kościoła katolickiego, tudzież skorumpo-

wanego społeczeństwa i zła w człowie-

Wspominając o „Krecie” nie sposób

zignorować sporej dawki cynicznego

czarnego humoru. Jest to aspekt tak

często pomijany w analizach i interpre-

tacjach, że nie uszło to uwadze samego

Jodorowskiego: „Kultura to monstrum.

Można się śmiać, a nadal biorą cię se-

rio. Najbrudniejsze umysły to umysły

uniwersyteckie. Wszystko biorą bardzo

poważnie, wszystko badają, ale sztuka

nie potrzebuje ilozofów”.

Poza trzema długimi metrażami w skład

zestawu wchodzi również dokument

Na fascynację pantomimą wskazuje

też fakt, że w ilmach Jodorowskiego

bohaterowie mówią tylko wtedy, gdy

nie da się czegoś przekazać wizualnie.

Stąd ważna rola muzyki. W komplecie

dostajemy dwie płyty CD - z muzyką do

„Świętej góry” oraz „Kreta”. Szczególnie

soundtrack z „Kreta” wart jest uwagi -

przez wykorzystanie charakterystyczne-

go westernowego instrumentarium staje

się swoistą parodią muzyki towarzyszą-

cej ilmom tego gatunku.

ści dopełnia mały plakacik z wypisanymi

poglądami Jodorowskiego na temat reli-

gii oraz ulotka Egmontu zachęcająca do

nabycia komiksów z jego scenariuszami.

Chciałoby się jeszcze zestawu niewyko-

rzystanych scen (obecnych w wydaniu

amerykańskim) czy osobnych wywiadów

na temat każdego z ilmów, ale i tak jest

bardzo dobrze. Drażnić mogą tylko po-

jawiające się gdzieniegdzie w polskich

napisach literówki oraz fakt, że w zesta-

wie zabrakło, moim zdaniem znakomitej,

„Świętej krwi” Mam nadzieję, że i ten ilm

kiedyś się u nas ukaże.

Stawiam wysoką ocenę, ponieważ

z proponowaną przez Jodorowskiego

koncepcją kina jest mi po drodze. Tych,

którzy ciekawi są ekranowych ekspery-

mentów zachęcam jednak do osobiste-

go sprawdzenia, czy Jodo jest, jak tego

chce polski dystrybutor „bardziej surre-

alistyczny niż Buñuel, bardziej perwer-

syjny niż Lynch, bardziej enigmatyczny

niż Fellini” (i czy to dobrze, jeśli tak).

Podejrzewam bowiem, że nie zabrak-

nie i takich, którzy zdanie: „Jeżeli jesteś

wspaniały, „Kret” będzie wspaniały; jeśli

jesteś ograniczony, „Kret” będzie taki dla

ciebie” uznają za kolejny dowód na to,

że król jest nagi.

Na szczególne podkreślenie i uznanie

zasługuje jednak to, na każdej z trzech

płyt DVD z ilmem długometrażowym

znajduje się osobna ścieżka z komen-

tarzem reżysera przetłumaczonym na

język polski. Jest to, według mnie, naj-

mocniejszy punkt kolekcji. Jodorowski

okazuje się dobrym towarzyszem sean-

su. Obok ciekawostek i anegdot z planu

i okołoilmowych nie szczędzi informacji

autobiograicznych (nierzadko bardzo

intymnych). Nie cofa się przed wyjawia-

niem intencji kryjących się za ważnymi,

jego zdaniem, scenami i objaśnia zna-

czenie niektórych symboli. Oglądanie

tych ilmów z komentarzem bardzo przy-

bliża sylwetkę twórcy, czyni ilmy bardziej

przystępnymi i pokazuje zaskakującą

spójność koncepcji artystycznych. Cało-

GUY N. SMITH

Powieści KATHY REICHS

�� SERIALU „KOŚCI” �� T�� POLSAT

Guy Newman Smith (urodzony w roku 1939) należy

do grona popularnych angielskich pisarzy. Karierę

rozpoczął w stosunkowo młodym wieku - już jako

nastolatek publikował opowiadania w lokalnych

gazetach. Za namową matki, autorki poczytnych

powieści historycznych, całkiem oddał się literaturze.

Początkowo szło mu nienajlepiej, kilka jego pierw-

szych pozycji zostało dość mocno skrytykowanych,

Guy jednak nie poddawał się. Pisał dalej, aż w końcu

zaczął odnosić sukcesy. W 1976 roku sławę przynio-

sła mu książka „Noc krabów”, która w dwa tygo-

dnie po ukazaniu się na księgarskich półkach

osiągnęła status bestsellera. Podekscytowany

pisarz wiedział już, że krwiożercze skorupiaki

to świetny temat na cykl powieściowy. Dzisiaj

każdy polski fan literatury grozy doskonale

kojarzy sześciotomowe „Kraby”, podobnie jak

i całą masę innych horrorowych pozycji sygno-

wanych nazwiskiem Guy N. Smith.

W Polsce w latach 90. kilkadziesiąt książek

Smitha wydało nieistniejące już wy-

dawnictwo Phantom Press, czyniąc

tego pisarza jednym z bardziej

poczytnych twórców horrorów

w naszym kraju. Choć do dziś

jego nazwisko kojarzone jest

w Polsce z literacką ikcją,

jego książki od dawna nie

zajmują księgarskich półek.

Dlaczego? Czyżby autor

osiadł na przysłowiowych

laurach i przestał tworzyć?

A może w grę wchodzi

inna przyczyna? Na te

i na kilka innych pytań

odpowiada sam Guy N.

Smith...

Sławę autorce przyniosła książka , która stała się bestsellerem New York Timesa

i zdobyła Ellis Award dla powieści-debiutu.

Sławę autorce przyniosła książka , która stała się bestsellerem New York Timesa

Ksi ki

polecaj :

WYŁ CZNY

DYSTRYBUTOR

www.fashiondoctors.pl

WYWIAD

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: