34.CHARAKTERYSTYKA OPERY NEAPOLITAŃSKIEJ I PRÓBY JEJ ZREFORMOWANIA W TWÓRCZOŚCI CH.W.GLUCKA

Cechy charakterystyczne opery neapolitańskiej:

-wirtuozeria

-arie da capo(3-cz,improwizowane)

-akcja zagmatwana

-arie są popisem wirtuozerii śpiewaków, ich kontrastu wokalnego

-Alessandro Scarlatti: rozwój homofonii b. c. , przeniesienie stylu koncertującego do arii,

-  opera seria: gatunek poważny, budowa z arii da capo, ensembli, recytatywów, chórów i  ritornelii
-opera buffa: gatunek komiczny, treść dowcipna, wstawki pantomimiczne, taneczne, akcja   żywa, arie krótsze niż w operze seria
-recytatyw secco- melodia z b. c.
recytatyw accompagnato- rozwninieta melodia na tle akom. orkiestry

Cechy opery Glucka :

-libretta uproszczone: nie związane z zawiłą intrygą

-rezygnacja z nadmiaru zespołów

-rezygnacja z recytatywów secco

-dążenie do zatarcia między recytatywem a arią: aria nie może zatrzymywać akcji i odwracać uwagi –ograniczenie elementów popisowych

Reforma opery Glucka (Christoph Willibald Gluck)1714-1787

¨      reformatorem opery w XVIII w. uważa się Christiana Willibalda Glucka-kompozytora niemieckiego, który posiadł swoje doświadczenie w dziedzinie opery poprzez wieloletnie wędrówki po Pradze, Londynie, Hamburgu, Kopenhadze i Wiedniu; naczelną ideą była teza, że muzyka powinna służyć treści słownej, równowaga między słowem a muzyką miała podkreślić znaczenie akcji dramatycznej; pierwsza opera Glucka to „Artaserse”, a pierwsza zreformowana opera Glucka to „Orfeusz i Eurydyka”;

¨      Gluck postanowił także wprowadzić nową koncepcję baletu: miejsce dawnego suitowego szeregu tańców zajęła muzyka podporządkowana wyrazistej akcji scenicznej, pierwszym baletem przyznającym pierwszoplanową rolę stronie mimicznej i choreograficznej był „Don Juan”;

¨      Zmiany w operze: powróciła tematyka starożytna, postacie zaczerpnięte z tematyki starogreckiej pogłębione psychologicznie zyskały wymiar ogólnoludzki i ponadczasowy, eliminacja czynników niedramatycznych-odwrót od popisowej arii, czynnikiem kształtującym formę opery stał się podział na sceny, w partiach solowych ograniczono ornamentacje, wzrosła rola ustępów zespołowych (instrumentalnych i chóralnych), uwertura zyskała znaczenie integralnej części wprowadzającej w nastrój i treść dzieła, liczba aktów przestała być traktowana schematycznie-miała być wynikiem logiki dramaturgii, zwiększona rola chóru przyczyniła do zróżnicowania fragmentów chóralnych na: dramatyczne i komentujące i obrzędowe, w ramach ustępów

¨      solowych w dalszym ciągu funkcjonowały aria i recytatyw, nastąpiło ograniczenie liczby samodzielnych ustępów instrumentalnych;

¨      Trzon orkiestry w utworach scenicznych Glucka stanowi kwintet smyczkowy instrumenty dęte w podwójnej obsadzie, kompozytor poszerzał orkiestrę o inne instrumenty: rożek angielski, harfę, flet piccolo, bęben, talerze i trójkąt;

¨      Z reformy Glucka korzystał Mozart, zachowała ona żywotność do 2.połowy XIX w. po czasy Wagnera;  od czasu tej reformy zaczęto stosować teksty w narodowych językach;

¨      W r. 1776 powstał spór między „gluckistami” (zwolennicy opery francuskiej) a „piccinistami” (zwolennicy opery włoskiej, zwłaszcza dzieł Niccolo Picciniego).