Pedersen Bente - Raija ze śnieżnej krainy 01 - Obcy ptak.pdf - PDF Raija znad fiordów - lukaszteofil

BENTE PEDERSEN

OBCY PTAK

PROLOG

Był rok 1718.

Od osiemnastu lat trwała wielka wojna północna. Królestwo du ı sko - norweskie

zd ĢŇ yło ju Ň raz skapitulowa ę i w dziewi ħę lat pó Ņ niej, w roku 1709, ponownie rzuciło si ħ w

wir walki. Fryderyka IV zach ħ ciła kl ħ ska, któr Ģ Szwedzi ponie Ļ li w tym roku pod Połtaw Ģ , a

pewnie tak Ň e chciał si ħ zem Ļ ci ę za to, Ň e w pocz Ģ tkowej fazie wojny Karol XII zmusił go do

uległo Ļ ci.

Norwegia równie Ň została uwikłana w konflikt. Karol XII usiłował j Ģ podbi ę ju Ň w

1716 roku, a teraz wła Ļ nie ponowił prób ħ .

Zrezygnował z podporz Ģ dkowania sobie Europy, ale Norwegia miała by ę

rekompensat Ģ za poniesione kl ħ ski. W 1716 roku Karol XII wkroczył do Christianii * twierdzy

Akershus jednak nie udało mu si ħ zdoby ę . Norwegowie zaj ħ li pozycje na zachód od miasta i

skutecznie odpierali ataki wojsk szwedzkich usiłuj Ģ cych ich otoczy ę szczelnym pier Ļ cieniem.

Wkrótce uzyskali wsparcie ze strony Danii.

Sytuacja Karola XII stawała si ħ coraz trudniejsza, w ko ı cu musiał podj Ģę decyzj ħ

odwrotu, Ň eby unikn Ģę zamkni ħ cia w Christianii. Król nie zamierzał jednak wraca ę jak nie-

pyszny do domu, chciał wycofa ę si ħ jedynie do granicy szwedzko - norweskiej, po drodze

zaj Ģę Halden wraz z twierdz Ģ Fredriksten i stamt Ģ d podj Ģę kolejne natarcie.

Tymczasem mieszka ı cy Halden spalili swoje miasto, by nie wpadło Szwedom w r ħ ce,

za Ļ Peter Wessel Tordenskiold, kapitan du ı skiej floty, z pochodzenia Norweg, zdobył i zni-

szczył szwedzkie okr ħ ty w Dynekil, chocia Ň sam dysponował zaledwie kilkoma statkami. Ów

chwalebny czyn, za który uhonorowano Tordenskiolda stopniem komandora, na zawsze

pozostał w pami ħ ci potomnych.

Karol XII zbierał siły do kolejnej wyprawy. M Ģ dry po szkodzie, tym razem zamierzał

rozpocz Ģę działania wojenne od Fredriksten i dopiero stamt Ģ d ruszy ę na podbój Norwegii.

Był to z pewno Ļ ci Ģ rozs Ģ dny zamiar, tyle tylko Ň e pozostał jedynie zamiarem. Król szwedzki

nigdy nie dotarł dalej ni Ň do Fredriksten, tam bowiem, gdy obserwował obl ħŇ enie miasta,

trafiła go kula.

Nie wiadomo, kim był zabójca, by ę mo Ň e tak precyzyjnie wycelował jaki Ļ Norweg,

ale równie dobrze mógł to zrobi ę który Ļ z ludzi króla.

* Christiania - dawna nazwa Oslo (przyp. tłum.).

Karol XII nie cieszył si ħ miło Ļ ci Ģ poddanych. Rz Ģ dził krajem Ň elazn Ģ r ħ k Ģ i wdawał

si ħ w wojny, które były takim samym nieszcz ħĻ ciem dla Szwedów, jak dla ich wrogów.

Trwaj Ģ ca od dwóch dziesi ħ cioleci wielka wojna na północy pochłon ħ ła wiele ludzkich

istnie ı i kosztowała mnóstwo pieni ħ dzy. N a r ó d musiał płaci ę b a r d z o wysokie podatki,

wsie cierpiały z powodu utraty r Ģ k do pracy. Chłopów sił Ģ wcielano do wojska, król bowiem

dla pokonania wroga i rozszerzenia swego imperium potrzebował coraz wi ħ cej Ň ołnierzy.

Luty 1718, Tornedalen

Finlandia równie Ň nale Ň ała do Karola XII i ona tak Ň e została zamieszana w

prowadzon Ģ przez niego wojn ħ . Pod koniec XVII wieku kraj wyczerpany był wieloma latami

katastrofalnego nieurodzaju. Na skutek głodu zmarła wtedy niemal jedna czwarta ludno Ļ ci.

Ledwo naród zdołał otrz Ģ sn Ģę si ħ z tragedii, a ju Ň ponownie został zmuszony do uległo Ļ ci.

Tak Ň e Finowie mieli płaci ę podatki na now Ģ wojn ħ , mieli te Ň w niej walczy ę ...

Erkki Alatalo sko ı czył dopiero trzydzie Ļ ci dwa lata, lecz wygl Ģ dał na du Ň o wi ħ cej. Na

razie unikn Ģ ł przymusowego wcielenia do armii króla Karola XII, ale to w ka Ň dej chwili

mogło si ħ zmieni ę .

Erkki miał Ň on ħ i dwoje dzieci. Spłachetek ziemi, który uprawiał, musiał wy Ň ywi ę ich

czworo. Na pooranej bruzdami twarzy udr ħ czonego m ħŇ czyzny odcisn ħ ły swe pi ħ tno liczne

nie przespane noce. W piwnych oczach zastygła niejedna łza.

Do Ļ wiadczył w Ň yciu wielu ju Ň nieszcz ħĻę i obawiał si ħ , Ň e przyszło Ļę nie b ħ dzie

lepsza. Ubogi chłop z Tornedalen bał si ħ coraz bardziej. Nie o siebie, ale o Ň on ħ i dzieci.

- Je Ļę ! Jestem głodna, mamo! Je Ļę ! Cienki głosik dziecka przeszedł w Ň ałosne

zawodzenie.

Dwoje du Ň ych ciemnych oczu na wpół z wyrzutem, na wpół z błaganiem wpatrywało

si ħ w siedz Ģ c Ģ przy kamiennym palenisku wychudzon Ģ kobiet ħ , która trzymała w ramionach

niemowl ħ . Przynajmniej mały Matti mógł zaspokoi ę głód, na razie Marja miała jeszcze w

piersiach troch ħ pokarmu.

Nikt w rodzinie nie najadał si ħ do syta. Od dawna kładli si ħ spa ę o głodzie.

- Je Ļę ! - pochlipywała dziewczynka, wkładaj Ģ c do buzi brudny kciuk.

- B ħ dziesz ty cicho! - zagrzmiał ojciec, surowo mierz Ģ c wzrokiem córk ħ . Od jego

głosu zatrz ħ sła si ħ niska chata.

- Raiju, kochanie! - wtr Ģ ciła po Ļ piesznie Marja, obejmuj Ģ c mocniej niemowl ħ . -

Wszyscy jeste Ļ my głodni i nic na to nie poradzimy. Popatrz, mały Matti powinien zasn Ģę , nie

marud Ņ tak okropnie! Jeste Ļ ju Ň przecie Ň du ŇĢ i m Ģ dr Ģ dziewczynk Ģ , opowiedz lepiej jak ĢĻ

historyjk ħ ! Tak ładnie opowiadasz!

Raija posłusznie usiadła, w milczeniu smutnym wzrokiem popatrzyła na mam ħ i

braciszka.

Opowiedz historyjk ħ ! Łatwo powiedzie ę !

Raija nie mogła nieustannie fantazjowa ę , nie zawsze zreszt Ģ miała na to ochot ħ . Nie

odkryła jeszcze, Ň e ucieczka do Ļ wiata marze ı pozwala zapomnie ę o smutnej codzienno Ļ ci.

Matka, dostrzegłszy pełne wyrzutu spojrzenie dziecka, poczuła si ħ jeszcze bardziej

zm ħ czona. Miała dopiero trzydzie Ļ ci lat, ale wychudzona i spracowana, nie przypominała

dorodnej panny o rumianych policzkach, któr Ģ była w młodo Ļ ci. Jej samej zreszt Ģ wydawało

si ħ , Ň e od tamtego czasu min ħ ły wieki. Wci ĢŇ jeszcze mo Ň na było powiedzie ę , Ň e jest ładna,

ale dawna ol Ļ niewaj Ģ ca uroda przyblakła. Włosy, które niegdy Ļ mieniły si ħ niczym dojrzałe

zbo Ň e w pogodny letni dzie ı , zaczesywała teraz gładko i upinała na karku w kok. O lokach

dawno ju Ň zapomniała.

Marja pracowała ponad siły. Uprawiali wraz z m ħŇ em kawałek pola, ziemia jednak

była jałowa, a w jesienne noce cz ħ sto zjawiał si ħ podst ħ pny mróz, który nie zawsze zapo-

wiadał swe przybycie.

Erkki i Marja dobrze pami ħ tali nieurodzajne lata z ko ı ca poprzedniego stulecia.

ņ ywili nadziej ħ , Ň e uchroni Ģ swoje pociechy od takich wspomnie ı i dzieci ı stwo nie b ħ dzie

im si ħ kojarzy ę ze smakiem chleba pieczonego z kory drzew.

Tyle Ň e nadzieja i marzenia bywaj Ģ złudne, zwłaszcza gdy jest si ħ biednym.

Lato i jesie ı 1716 roku przyniosły nieurodzaj, a gdy nieszcz ħĻ cie powtórzyło si ħ rok

pó Ņ niej, oznaczało to dla nich całkowit Ģ katastrof ħ .

Dwa lata głodu wystarczyły, by złama ę ka Ň dego. Erkki i Marja zdołali zebra ę troch ħ

zbo Ň a, ale ziarno nie nadawało si ħ na sprzeda Ň . Nie wystarczyło go te Ň , by wy Ň ywi ę rodzin ħ

podczas długiej zimy.

Najci ħŇ sze jarzmo stanowiły podatki. Chłopi popadali w coraz wi ħ ksze długi i coraz

wi ħ ksz Ģ n ħ dz ħ . Erkki i Marja musieli sprzeda ę jedyn Ģ krow ħ i obórka stała pusta, a n ħ dzne

grosze, jakie dostali, nie wystarczyły na długo. Marja dodawała coraz mniej m Ģ ki do chleba,

który piekła, i teraz, w ko ı cu lutego 1718 roku, było w nim ju Ň wi ħ cej kory brzozowej ni Ň

m Ģ ki.

Erkki z bólem patrzył na to, jak oczy jego Ň ony i dzieci trac Ģ blask, jak wszyscy troje

marniej Ģ z dnia na dzie ı , a on nie potrafi temu zaradzi ę .

Dla tego dumnego m ħŇ czyzny bezradno Ļę , jak Ģ odczuwał, była nie do zniesienia. Tyle

miał planów, tyle nadziei. Dr ħ czyło go, Ň e nie potrafi uchroni ę najbli Ň szych przed głodem.

Zasługiwali na lepszy los.

Serce mu krwawiło, kiedy spogl Ģ dał na smutn Ģ , drobn Ģ buzi ħ ukochanej córki.

Dziewczynka rozpaczliwie próbowała pokona ę głód, potwora gryz Ģ cego jej trzewia, lecz nie

udawało si ħ go oszuka ę chlebem z kory. Erkki zadr ħ czał si ħ my Ļ l Ģ , Ň e jego dzieci wychowuj Ģ

si ħ w domu, w którym panuje taka straszna n ħ dza. Po tylu chudych latach tkwił po uszy w

długach. Potrzebował dobrych plonów, Ň eby je spłaci ę . Przestał ju Ň wierzy ę , Ň e kiedykolwiek

mu si ħ to uda.

Przyszło Ļę jawiła si ħ Erkkiemu w ponurych barwach. Gdyby teraz wcielono go do

wojska i zmuszono do udziału w wojnie... Nie wiadomo, jak długo potrwa wojna ani jak si ħ

sko ı czy. Królowie nie wtajemniczali maluczkich w swoje plany, cho ę to wła Ļ nie zwykli

ludzie najbardziej cierpieli z powodu chorobliwych ambicji monarchów, którym marzyły si ħ

wielkie zwyci ħ stwa.

Marja wstała i uło Ň yła Mattiego w kołysce. Erkki sam j Ģ zrobił. M ĢŇ miał zr ħ czne

r ħ ce, wszystkie meble w izbie były jego dziełem. Kołysk ħ wyrze Ņ bił przed laty dla Raiji,

dumny, Ň e Ň ona urodziła mu tak Ģ pi ħ kn Ģ córk ħ . Dziewczynka zajmowała w sercu ojca

Pedersen Bente - Raija ze śnieżnej krainy 01 - Obcy ptak.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: