Kręgowce
1. skóra. U kręgowców jest bardzo ważna i składa się z dwóch warstw:
- naskórka pochodzenia ektodermalnego o charakterze nabłonkowym
- skóra właściwa pochodzenia mezodermalnego
a) wytworem naskórka są :
- gruczoły śluzowe u kręgoustych ryb i płazów
- gruczoły potowe i łojowe u ssaków
- rogowa część :
- łusek gadów
- piór ptaków
- włosów
- pazurów
- racic
- kopyt
- paznokci
- rogów ssaków
b) skóra właściwa tworzy :
- łuski ryb
- skostnienia skórne
- rogi jeleni
oraz podściela i okrywa wytwory naskórka
c) rola skóry
- ochrania ciało
- przyjmuje bodźce z zewnątrz
- pełni rolę w oddychaniu
- jest narządem wydalania szkodliwych substancji poprzez gruczoły potowe
2. szkielet. To wewnętrzna podpora ciała, która składa się z kości czaszki, szkieletu osiowego ( czyli kręgosłupa ) i kończyn
a) szkielet chrzęstny stanowi podporę ciała, u chrzęstnoszkieletowych ( np. rekiny, płaszczki ) występuje też w formie górnych łuków kręgów nad struną grzbietową u kręgoustych
b) u ryb kostnoszkieletowych elementy szkieletu są prawie w całości skostniałe, poza częściami, które łączą dwie kości ( np. żebra z kręgosłupem, z mostkiem, kości łonowe połączone łączeniem chrzęstnym )
c) w szkielecie osiowym płazów pierwszy raz następuje wyodrębnienie okolicy szyjnej, tułowiowej ( część piersiowa i lędźwiowa ), krzyżowej i ogonowej
- pojawia się ruchome połączenie częściowo chrzęstnej czaszki z kręgosłupem poprzez kłykieć
- po raz pierwszy występuje mostek
- rozpoczyna się rozwój kończyn jako narząd ruchu, które są szeroko rozstawione i służą do skakania, pływania
d) u gadów jest większa liczba kręgów szyjnych z wyodrębnieniem dwóch pierwszych, które pozwalają na dużą ruchliwość głowy
- po raz pierwszy poprzez zrośnięcie się żeber z mostkiem powstaje klatka piersiowa
- wzmacnia się miednica dobrze wyodrębniona i lepiej osadzona
e) w czaszce u ptaków następuje powiększenie puszki mózgowej, a kręgi okolicy tułowiowej i krzyżowej zrastają się dając oparcie kończynom, skrzydłom
- ważnym i charakterystycznym elementem jest grzebień na mostku u ptaków latających
- czaszka ssaków ma dużą cześć mózgową, a część twarzowa ulega skróceniu i wyspecjalizowaniu co widać np. u małpy, a najlepiej u człowieka, część twarzowa jest cofnięta
- w szczękach osadzone są wyspecjalizowane zęby zróżnicowane
- elastyczny kręgosłup ( S ) umożliwia przybranie postawy pionowej
- klatka piersiowa doskonale umożliwia zabezpieczenia serca i płuc
3. umięśnienie. U niższych kręgowców wykazuje metamerię. Kiedy pojawiają się kończyny ona zanika ( jest jeszcze u ryb ). Udoskonalone są mięśnie organów wewnętrznych przede wszystkim gładkie, poprzecznie prążkowane i serca.
4. układ nerwowy
a) u kręgoustych jest mózg o prymitywnej budowie
b) ryby cechuje silny rozwój międzymózgowia, ptaków wzrokowych na śródmóżdżu u kościstych i węchowych na przodomóżdżu u chrzęstnoszkieletowych oraz silny rozwój móżdżku u wszystkich
c) u płazów wyodrębniają się na przodomóżdżu 2 półkule
d) u gadów organ trzemieniowy
e) u ptaków część wzrokowa i móżdżek ulegają udoskonaleniu
f) u ssaków następuje wytworzenie się kory mózgowej w dużych półkulach, móżdżek jest otworkiem koordynacji mchów
1© Copyright by Marcin Radoń
5. zmysły.
- linia boczna u form wodnych
- narząd słuchu ( kawały półkoliste i śliniak ), a u ssaków ucho zewnętrzne i 3 kostki
- oko odznacza się różnym stopniem akomodacji ( spłaszczaniem się soczewki w zależności od odległości oglądanego obrazu)
- narządy smaku u ryb rozrzucone są po całym ciele, u wyższych form są w jamie gębowej, u ssaków na języku
- narząd węchu u form oddychających tlenem atmosferycznym; nozdrza wewnętrzne pojawiają się u ssaków, w jamie węchowej jest labirynt w ściankach złożonych z blaszek kostnych
6. układ pokarmowy.
a) środkową część układu wyściela entoderma, a przednią i końcową ektoderma
b) u kręgoustych brak szczek, są rogowe ząbki
c) ryby mają szczęki, które wykazują specjalizację, w jelicie są kosmyki jelitowe – zwiększające powierzchnię chłonną cząstek pokarmowych do krwi
d) u ssaków pojawiają się ślepe jelito na granicy cienkiego i grubego w procesie trawienia współdziała wątroba i trzustka
e) silny rozwój gruczołów wydzielania wewnętrznego i ich wpływ na przemianę materii
7. narządy oddechowe.
a) worki pochodzenia endodermalnego u smoczkoustych
b) skrzela wewnętrznie blaszkowate pochodzenia ektodermalnego u chrzęstnoszkieletowych
c) jama skrzelowa okryta pokrywą skrzelową u kostnoszkieletowych
d) worki płucne gładkie unaczynione i skóra u płazów
e) worki płucne pofałdowane, silnie unaczynione w wewnętrznych ściankach, z zewnętrzną stroną gładką u gadów
f) płuca gąbczaste i worki powietrzne u ptaków
g) płuca pęcherzykowate u ssaków
8. układ krwionośny.
a) u smoczkoustych serce składa się z zatoki żylnej, 1 komory i 1 przedsionka, 1 obieg krwi
b) u ryb serce podobne, 1 obieg krwi
c) u płazów serce składa się z 2 przedsionków i 1 komory, 2 obiegi krwi
d) u gadów serce składa się z 2 przedsionków i 1 komory z niepełna przegrodą, 2 obiegi krwi
e) u ptaków i ssaków są dwa obiegi krwi całkowicie od siebie oddzielone
9. układ wydalniczy.
a) pranerki u kręgoustych ryb i płazów złożone z kanałów zakończonych lejkami oraz komórki zaopatrzone w sieć naczyń włosowatych
b) nerki właściwe u gadów, ptaków i ssaków, w nich zachodzi filtrowanie krwi, mocz wytwarzany jest w kłębuszkach Marphighiego ( nerkowych )
10. rozwój.
a) powstanie błon płodowych u gadów i ptaków uniezależnia rozwój zarodka od środowiska wodnego
b) wytworzenie łożyska i rozwój zarodka wewnątrz organizmu matki u ssaków
© Copyright by Marcin Radoń
maniekchomikuj