Nasilenie objawów psychopatologicznych dorosłych dzieci alkoholików.pdf

Badania Instytutu Psychologii Zdrowia zdają się potwierdzać rozpowszechniony w literaturze

przedmiotu pogląd, przyjęty przez terapeutów na podstawie praktyki klinicznej, iż dzieci

wychowujące się w rodzinie alkoholowej maja wiele problemów ze sobą w dorosłym życiu. Z

badań tych wynika, ze wśród zgłaszających się na terapię DDA dorosłych dzieci alkoholików

występuje najwyższe nasilenie objawów psychopatologicznych, mierzonych kwestionariuszem

SCL-90, w porównaniu do innych grup badanych. Poniżej zestawiono wyniki dotychczasowych

badań IPZ, uszeregowane w kolejności od najniższego do najwyższego nasilenia objawów

psychopatologicznych w badanej grupie:

1. słuchacze Studium Pomocy Psychologicznej - zatrudnieni w placówkach odwykowych:

psycholodzy, lekarze, pielęgniarki (kobiety i mężczyźni), badani przed rozpoczęciem

szkolenia (N=106)[1];

2. uczestnicy Programu Rozwoju Osobistego - osoby uzależnione po terapii odwykowej z co

najmniej dwuletnia abstynencja lub osoby współuzależnione po terapii współuzależnienia,

(kobiety i mężczyźni), badani w chwili rozpoczynania PRO (N=74)[5];

3. alkoholicy (mężczyźni) przed terapia odwykowa [3];

4. współuzależnione kobiety w różnych fazach terapii współuzależnienia (N=122) [2];

5. alkoholiczki (kobiety) przed terapia odwykowa [3];

6. dorosłe dzieci alkoholików (kobiety i mężczyźni) przed terapia DDA (N=27)[1];

Zestawienie dotychczasowych badań IPZ z zastosowaniem kwestionariusza SCL-90

Średnie arytmetyczne w badanych grupach

Skale SCL-90

Grupy

uczestnicy

SPP

-pracownicy

odwyku

uczestnic

y PRO

alkoholicy

(mezczyzn

kobiety

wspoluzaleznione

alkoholiczki

(kobiety)

DDA

somatyzacja

0,6

0,8

0,9

1,2

1,1

1,4

natrectwa

0,9

1,2

1,4

1,5

2,2

nadwrazliwosc

interpersonalna

1,0

1,1

1,3

1,5

1,8

depresja

0,9

1,0

1,3

1,5

1,6

1,9

lek

0,9

1,0

1,3

1,4

1,5

1,9

wrogosc

0,9

1,1

1,3

1,2

1,7

fobie

0,4

0,9

0,5

1,1

0,8

myslenie

paranoidalne

0,7

1,0

1,4

1,3

1,5

1,8

psychotycznosc 0,4

0,7

1,0

0,9

1,1

1,4

Interpretując powyższe rezultaty badań zgodnie z koncepcją, jaka legła u podstaw konstrukcji

kwestionariusza SCL-90, można stwierdzić, iż badana grupa dorosłych dzieci alkoholików w

najwyższym stopniu, w porównaniu do innych grup, odczuwała dyskomfort wynikający z

doświadczanych dolegliwości cielesnych, objawów związanych z mięśniem sercowym, żołądkiem,

układem oddechowym oraz innymi narządami autonomicznymi, a także częściej doznawała bólów

pleców, głowy i mięśni, jak również somatycznych objawów lęku. W największym stopniu badana

grupa dorosłych dzieci alkoholików przejawiała zachowania charakterystyczne dla klinicznego

zespołu natręctw: myśli, impulsy i działania przymusowe (które jednostka doświadcza jako nie do

powstrzymania, choć niechciane i nie swoje) oraz zachowania identyfikowane jako ogólniejsze

zaburzenia poznawcze (np. pustka w głowie - wspomnienia problemów, kłopotów). Osoby te miały

także najsilniejsze poczucie nieadekwatności interpersonalnej, niższości, (niskie poczucie własnej

wartości), szczególnie w porównaniu z innymi osobami oraz przejawiały najsilniejsza tendencje do

samodeprecjacji. Odczuwały niepokój i znaczący dyskomfort w relacjach interpersonalnych oraz

miały poczucie wyczulonej samoświadomości i negatywne oczekiwania odnoszące się do

komunikacji interpersonalnej. Ponadto przejawiały szeroka grupę symptomów wchodzących w

kliniczny zespól depresyjny: objawy dysforii, obniżonego nastroju, wycofania, braku

zainteresowania jakakolwiek aktywnością, braku motywacji i braku energii życiowej, miały

poczucie beznadziejności, bezradności i myśli samobójcze. W porównaniu do osób z innych grup,

osoby z badanej grupy dorosłych dzieci alkoholików najsilniej odczuwały niepokój, nerwowość i

napięcie podobne jak objawy somatycznego uzależnienia (np. "drżączka"), uogólniony lek,

stosunkowo najczęściej zdarzały im się ataki paniki oraz przezywanie uczucia dysocjacji.

Przejawiały stosunkowo najwyższy poziom wrogości, przejawiający się uczuciami rozdrażnienia,

irytacji, tendencja do impulsywnego niszczenia przedmiotów oraz częstych i niekontrolowanych

wybuchów złości. Miały tez stosunkowo najsilniejsza tendencje do myślenia projekcyjnego,

podejrzliwości, egocentryzmu, iluzji, braku autonomii, urojeń wielkościowych oraz takich urojeń

jak transmitowanie myśli, kontrolowanie myśli z zewnątrz i nasyłanie myśli, jak również omamów

słuchowych i mniej znaczących psychotycznych zachowań, będących wskaźnikami schizoidalnego

stylu życia.

Nieco rzadziej (na poziomie zbliżonym do alkoholików - mężczyzn) badane dorosłe dzieci

alkoholików przeżywały epizody agorafobii (leki związane z podróżowaniem, otwartymi

przestrzeniami, tłumem czy miejscami publicznymi i pojazdami) oraz nieco rzadziej przejawiały

zachowania związane z fobiami społecznymi.

Ponieważ badana grupa dorosłych dzieci alkoholików nie została wyodrębniona z ogółu populacji

DDA w drodze losowania, lecz zbadano osoby, które poszukiwały pomocy i same zgłosiły się na

terapie, należy sądzić, ze badana grupa nie jest reprezentatywna dla ogółu dorosłych dzieci

alkoholików w Polsce. Można przypuszczać, ze osoby zgłaszające się na terapie DDA są bardziej

świadome swoich ograniczeń i trudności, bardziej aktywne w poszukiwaniu pomocy. Zapewne tez

są bardziej zdeterminowane w tym ze względu na nasilenie doświadczanych objawów, dolegliwości

i problemów. Zapewne te spośród dorosłych dzieci alkoholików, które przejawiają niski poziom

nasilenia objawów psychopatologicznych, nie zgłaszają się na terapie. Z tych przyczyn nie można

otrzymanych rezultatów badań nad grupa dorosłych dzieci alkoholików, które podjęły terapie DDA,

uogólnić na wszystkie dorosłe dzieci alkoholików.

Nie ulega jednak wątpliwości, ze posiadanie rodzica nadużywającego alkoholu wywiera negatywny

wpływ na psychologiczne funkcjonowanie w dorosłym życiu, co potwierdzają także pozostałe

badania IPZ. Wśród badanych współuzależnionych kobiet aż 45% miało rodzica (najczęściej ojca)

nadużywającego alkoholu - znacznie więcej niż to jest szacowane w populacji generalnej. Z badań

Sieroslawskiego [4] wynika bowiem, ze tylko 23,7% mężczyzn w Polsce pije w sposób ryzykowny

(co nie oznacza jeszcze uzależnienia). Porównując te wyniki z odsetkiem współuzależnionych

kobiet posiadających ojca nadużywającego alkoholu uzyskanym w badaniach IPZ, można sądzić, ze

dla dziewcząt posiadanie ojca nadużywającego alkoholu sprzyja ukształtowaniu się w nich takiej

postawy wobec nadużywających alkoholu mężczyzn, która owocuje współuzależnieniem w

dorosłym życiu. Zatem posiadanie ojca nadużywającego alkoholu byłoby dla dziewcząt jednym z

czynników ryzyka wystąpienia współuzależnienia w dorosłym życiu [2].

Współuzależnione kobiety, które posiadały rodzica nadużywającego alkoholu różniły się istotnie od

współuzależnionych kobiet, których rodzice nie nadużywali alkoholu swoja ocena aktualnych

doświadczeń pozytywnych i negatywnych z rodzicami i z innymi ludźmi. Miały mniej doświadczeń

pozytywnych w kontaktach z rodzicami, zaś więcej doświadczeń negatywnych oraz więcej

doświadczeń negatywnych w kontaktach z innymi ludźmi. Różnice miedzy tymi dwiema

podgrupami współuzależnionych kobiet były statystycznie istotne na poziomie istotności p<0,05.

Można przypuszczać, ze doświadczenia w kontaktach z rodzicami maja wpływ na jakość kontaktów

z innymi ludźmi.

Owe podgrupy współuzależnionych kobiet różniły się także w zakresie występowania zachowań

związanych z opieka nad dziećmi. Współuzależnione kobiety, które miały rodzica nadużywającego

alkoholu zaznaczyły z podanej listy dwudziestu zachowań z związanych ze sprawowaniem opieki

nad dzieckiem, (takich jak czytanie dzieciom bajek, przygotowanie ulubionych potraw czy wspólne

zabawy) istotnie więcej zachowań, jakie wystąpiły u nich w ostatnim miesiącu, w porównaniu do

współuzależnionych kobiet, które nie miały rodzica nadużywającego alkoholu. Można by zatem

sądzić, ze żony alkoholików, które same miały rodzica alkoholika, więcej czasu poświęcają

swojemu dziecku, w porównaniu do żon alkoholików, które takiego rodzica nie miały.

Posiadanie uzależnionego rodzica jest czynnikiem, który istotnie różnicuje także uczestników

Programu Rozwoju Osobistego miedzy sobą. Program Rozwoju Osobistego jest zaawansowanym

programem zajęć psychoterapeutyczno - psychoedukacyjnych, których efektem jest m.in. istotne

obniżenie nasilenia objawów psychopatologicznych. Jednakże uczestnicy PRO, którzy

wychowywali się w rodzinie alkoholowej odnoszą mniejsze korzyści z udziału w Programie, w

porównaniu do pozostałych uczestników. Podgrupa uczestników PRO, którzy byli DDA miała

istotnie wyższy poziom fobii po zakończeniu PRO w porównaniu do podgrupy uczestników PRO,

którzy nie byli DDA i różnica ta była statystycznie istotna na poziomie istotności p<0,05. Z kolei

pól roku po ukończeniu PRO, podgrupa uczestników będących DDA miała istotnie wyższy poziom

wrogości, w porównaniu z podgrupa osób nie będących DDA. Różnice te wydają się tym bardziej

istotne, ze wszyscy uczestnicy PRO przeszli terapie odwykowa bądź terapie współuzależnienia i

następnie uczestniczyli w efektywnym, zaawansowanym programie terapeutycznym, jakim jest

PRO uzyskując w zakresie nasilenia objawów psychopatologicznych wyniki porównywalne, a

niekiedy nawet lepsze od pracowników lecznictwa odwykowego [5]. Utrzymywanie się zatem

wśród nich różnic miedzy podgrupa dorosłych dzieci alkoholików a podgrupa osób nie będących

DDA wskazywałoby, ze posiadanie rodzica alkoholika może być bardzo silnym czynnikiem

wpływającym na jakość funkcjonowania psychologicznego w dorosłym życiu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: